Ondernemer en investeerder Urbain Vandeurzen: ‘Voor onze industrie is het erop of eronder’

Urbain Vandeurzen is een doorgewinterde ondernemer en investeerder met een duidelijke visie op de economie. Als investeerder speurt de Leuvenaar met succes naar bedrijven met technologische scherpte, als captain of industry waarschuwt hij voor de teloorgang van onze industrie. “De nieuwe federale regering moet niet alleen besparen en hervormen, ze moet ook een offensief beleid voeren, dat investeringen aanmoedigt en de industrie versterkt, anders zullen we van de ene besparingsoperatie naar de andere sukkelen.”

“Ik hoop dat mijn stem het houdt”, zegt Urbain Vandeurzen, die van een stevige luchtwegeninfectie herstelt. Twee uur later zit nog geen sleet op het spraakvermogen van de Leuvense investeerder, die met Smile Sail (Smile Software & AI Leaders) zopas een tweede investeringsfonds boven de doopvont hield. Er wordt tot meer dan 250 miljoen euro verzameld, om te investeren in softwarebedrijven uit de Benelux. Het is een nieuw hoofdstuk in de uitbouw van een familie-imperium met de volgende generaties als horizon.

“Ons family office VMF Invest is zo gestructureerd dat het los van mij kan werken”, zegt Urbain Vandeurzen. “De nodige stichtingen zijn opgezet om het familiale vermogen vlot over de generaties te dragen. Mijn zoon werkt intussen meer dan 100 procent voor VMF Invest en is van dichtbij betrokken bij beide fondsen en een aantal grote deals. Mijn dochter was bij LMS marketing- en communicatieverantwoordelijke en werkt nu als mijn persoonlijke assistente.”

Urbain Vandeurzen maakte fortuin door zijn softwarebedrijf LMS International in 2012 voor 700 miljoen te verkopen aan Siemens. De ondernemer bouwde de eerste spin-off van de KU Leuven uit tot een wereldleider in test- en simulatiesoftware. Na de verkoop van LMS ruilde Vandeurzen de pet van ondernemer in voor die van investeerder, met de oprichting van Smile Invest in 2017 als eerste grote wapenfeit. De familie nam een belang van 35 procent in het fonds. De rest van het kapitaal werd opgehaald bij andere ondernemers, zoals Vic Swerts (Soudal), Jan Toye (Diepensteyn), Michel Delbaere (Crops), Noël Essers (H. Essers), de familie De Pret en Bernard Thiers (Unilin).

“Ik wou meer dan een klassiek family office opzetten”, zegt Urbain Vandeurzen. “De kern van het familievermogen zit in Smile Invest en Smile Sail, maar ik wou meteen ook andere investeerders aan boord halen. De familie heeft een belang van 35 procent en niet van 50,1 procent in beide fondsen, omdat we impact maar geen controle willen. Smile Invest heeft intussen 340 miljoen euro geïnvesteerd in een portefeuille van achttien bedrijven, vooral actief in de technologische, gedigitaliseerde maakindustrie met focus op gezondheidszorg en duurzaamheidstoepassingen. Beide fondsen zijn evergreenfondsen van onbepaalde duur en zijn dus voor de lange termijn opgericht. Met de vuurkracht van het nieuwe fonds en opbrengsten uit het eerste fonds kunnen we de volgende vijf jaar nog eens 700 miljoen euro investeren. Daarmee zitten we in onze nichesectoren in de top drie van investeringsfondsen in de Benelux.”

Bent u tevreden over het parcours dat u als investeerder hebt afgelegd?

URBAIN VANDEURZEN. “Onze ambitie is de aanschafwaarde van onze investeringen te verdrievoudigen in tien jaar. Dat lukt. We hebben sinds 2017 een nettoreturn van 23 procent per jaar gerealiseerd voor onze aandeelhouders. De reële marktwaarde van de portefeuille van Smile Invest bedraagt vandaag ongeveer 700 miljoen euro. Als we participaties verkopen, dan gaat een deel van de opbrengst naar de aandeelhouders. Vorig jaar keerden we een dividend van 102 miljoen euro uit. Het andere deel wordt opnieuw geïnvesteerd. Het fonds wordt op die manier steeds groter.

“In de maakindustrie valt nog geld te verdienen, als je mikt op producten met een hoge toevoegde waarde. Een van onze nieuwste en veelbelovende portefeuillebedrijven is MedEnvision, dat opgericht is door professor Kristoff Corten, een orthopedisch topchirurg, een visionaire ondernemer en een bevlogen spreker. MedEnvison commercialiseert hulpstukken voor een nieuwe, baanbrekende techniek voor heupoperaties, waardoor die operaties veel efficiënter worden. Je gaat ’s morgens binnen voor de operatie en je loopt ’s avonds het ziekenhuis uit. Eddy Merckx werd zo na zijn recente val met de fiets uit de nood geholpen. Dat is een internationaal succesverhaal van Belgische makelij, al in 26 landen actief, en met een jaarlijkse groei van 40 procent bij een brutomarge van 40 procent.”

Waarom richt u een tweede fonds op?

VANDEURZEN. “Met softwarebedrijven kun je nog betere returns behalen dan met andere groeibedrijven. Het succes van Smile Invest was voor ons het signaal om een zusterfonds op te richten met de focus op softwarebedrijven. We willen in twee fases 250 miljoen euro ophalen, waarvan in de eerste ronde net voor Kerstmis al voor ongeveer 200 miljoen toezeggingen zijn opgehaald. Als familie nemen we opnieuw een belang van 35 procent. De andere investeerders zijn voor 80 procent de ondernemers die ook in Smile Invest investeerden. De interesse is zodanig groot dat we de tweede ronde waarschijnlijk al over enkele maanden kunnen doen. Het nieuwe fonds zal worden gerund door een nieuw en uit de kluiten gewassen team van zo’n vijftien experts, dat we samenstellen op basis van ondernemerschap en expertise in deze sector. Een van de spilfiguren is Dirk Beeusaert, die zijn uitgebreide ervaring als general counsel bij argenx en als lid van het investeringcomité bij Gimv meebrengt.”

DIRK BEEUSAERT. “Een andere focus vergt een andere aanpak. Het gaat om verschillende ecosystemen, culturen, risicoprofielen en waarderingen. In de praktijk werkt die verschillende focus niet binnen één fonds. En als je in durfkapitaal succesvol wil zijn, dan is specialisatie een must. Zonder specialisatie kun je deals binnenhalen door een hoge prijs te betalen, maar dat is geen duurzaam businessmodel. Met Smile Sail mikken we opnieuw op al winstgevende bedrijven met groeipotentieel, ditmaal met een focus op softwaretoepassingen voor de gezondheidszorg, de maakindustrie en de financiële sector. De dealflow komt al op gang. Dit is een geweldige kans.”

In welke mate zet artificiële intelligentie (AI) de softwaresector op zijn kop?

VANDEURZEN. “AI zal de sector de volgende jaren een extra boost geven. Wij begeven ons vooral op het domein van toegepaste AI. Het gaat bijvoorbeeld om toepassingen die productieprocessen optimaliseren of helpen bij het zoeken naar nieuwe geneesmiddelen. Dat is geen hype. AI zal het businessmodel van sommige bedrijven stukmaken, voor anderen houdt AI ook een enorm potentieel in. Wat ook meespeelt: dit tweede fonds past ook nog beter bij het DNA van de familie. LMS was een softwarebedrijf. Mijn hart ligt daar, hoewel ik vooral in de maakindustrie actief ben geweest. Ook bij Smile invest ligt het zwaartepunt in de technologische maakindustrie. Met dat fonds keren we dus terug naar onze wortels in software.”

Kunt u in software op tegen de grote Amerikaanse technologiereuzen? Zij investeren tientallen miljarden dollars in onder meer AI.

VANDEURZEN. “Tegen de digitale infrastructuur van Microsoft of Amazon kan niemand op, maar wij mikken op bedrijven die op basis van die infrastructuur toepassingen bouwen. Zo helpen we onze klanten productiever te worden. We moeten dus vooral inzicht hebben in wat de klant nodig heeft. Die grote spelers hebben niet die sectorspecifieke kennis om applicaties te bouwen. Vandaar dat focus voor ons zo belangrijk is. Europa is nog wereldtop in de technologische maakindustrie en in gezondheidszorg. Ons team is Belgisch-Nederlands en zal dus vooral in de Benelux naar deals speuren, maar kan ook in bedrijven binnen Europa investeren.”

Is de Benelux- vijver groot genoeg?

VANDEURZEN. “Dat was, eerlijk gezegd, ook een vraagteken voor ons, tot we doelgericht gingen zoeken. Het is ongelooflijk hoeveel potentiële deals al passeerden.”

Heel wat succesvolle ondernemers hebben een eigen family office opgericht. Dringt een consolidatie zich op, zodat ook grotere groeibedrijven met internationale ambities hier financiering kunnen vinden?

VANDEURZEN. “Gegeven onze schaal en specialisatie vormen middelgrote bedrijven onze doelgroep. Wij kunnen binnen één Smile-fonds 50 tot 70 miljoen in een bedrijf investeren. Indien nodig, kunnen onze beide Smile-fondsen gezamenlijk een grotere investering financieren. Maar bij investeringen vanaf 100 miljoen euro bots je op de concurrentie van de grote, vooral Angelsaksische durfkapitaalfondsen. Dat willen we vermijden. In Vlaanderen, en in heel Europa, kunnen de lokale investeringsfondsen onze internationale groeibedrijven met waarderingen boven 500 miljoen euro niet financieren.”

BEEUSAERT. “Er is geld genoeg, maar vooral de expertise en de risicoappetijt zijn veel groter in de Verenigde Staten. Grote Amerikaanse fondsen durven grote investeringen te doen, omdat ze een enorme expertise en specialisatie in huis hebben. Toen we met argenx kapitaal ophaalden in de VS, kenden sommige fondsen de business van argenx beter dan wij.”

Als gewezen voorzitter van Voka en van Flanders Make behartigt u al jaren de belangen van de industrie, die het moeilijk heeft. Hoe schat u de situatie in?

VANDEURZEN. “Als dramatisch. Onze industrie bloedt. Er zijn sluitingen, herstructureringen, afdankingen en tijdelijke werkloosheid. De capaciteit wordt onderbenut. Investeringen worden uitgesteld. Het gaat niet om een conjuncturele dip. Het businessmodel van de nv Europa is stuk. De lange aanvoerketens uit China en Azië bleken te kwetsbaar tijdens de coronapandemie. We maken die ketens korter, maar tegen hogere kosten. Tegelijk zijn de energiekosten sterk gestegen, waardoor onze energie-intensieve industrie niet meer competitief is. Het vredesdividend is geschrapt en de veiligheidsparaplu van de VS en de NAVO staat ter discussie. China is voor onze industrie getransformeerd van klant naar concurrent. Voor onze industrie is het vandaag erop of eronder. Die industrie is de motor van onze groei. Zonder groei beland je in een negatieve spiraal en sukkel je van besparing naar besparing zonder zicht op beterschap.”

Hoe kan de volgende regering de bakens verzetten?

VANDEURZEN. “Hervormingen en besparingen zijn van cruciaal belang, maar we rekenen ons rijk als we mikken op een groot deel van die 20 miljard euro aan terugverdieneffecten terwijl onze economie het moeilijk heeft. Een defensieve strategie is onvoldoende. We moeten ook een offensief beleid voeren, dat investeringen aanmoedigt en de industrie versterkt. We kunnen onze welvaart niet beschermen op een economisch kerkhof.”

Mist u die offensieve strategie in de lopende regeringsonderhandelingen?

VANDEURZEN. “De onderhandelingen worden te veel gevoerd op basis van partijtactiek en te weinig op een strategische en verbindende visie voor de samenleving. Partijen redeneren in functie van hun achterban. Als ik pijn moet lijden, dan jij ook. Dat is een te negatief verhaal, waarbij iedereen verzuurt. We verzanden in een tegenstelling tussen mensen die moeten inleveren op hun pensioen en de sterkste schouders die extra belast worden. Maar we zullen die sterkste schouders nodig hebben om een positief project te realiseren. We hebben een wervend verhaal nodig voor een remake van de nv Vlaanderen en België. We kunnen de pijn verzachten, als we onze productiviteit opkrikken. Veel mensen snappen niet dat je met een productiviteitsgroei van nog amper 0,5 procent in de modder blijft steken. Vergeleken met andere westerse landen heeft België de voorbije vijftien tot twintig jaar een grote achterstand opgelopen in productiviteitstoename. Die achterstand kost ons vlot 10 procent van het bruto binnenlands product (bbp). We spreken over een factuur van 60 miljard euro aan gemiste welvaart.

“We praten daarbij gemakkelijk over de verantwoordelijkheden van de federale regering, maar ook de Vlaamse regering kan veel meer doen. Vlaanderen is rijk genoeg om een industrieel beleid te voeren op een ogenblik dat het voor de industrie pompen of verzuipen is. Een begroting in evenwicht is onvoldoende als doelstelling voor Vlaamse regering. Ze moet ook investeren in de economische fundamenten van de samenleving. Vlaanderen heeft ruimte voor extra lastenverlaging op arbeid, maar het gebruikt zijn eigen fiscale bevoegdheid onvoldoende. De Vlaamse regering zou ook de energieprijzen voor de industrie kunnen beperken, zoals Nederland en Frankrijk dat doen. En de reglementering. Iedereen weet dat Vlaanderen daar ziek is. De Europese Green Deal, bijvoorbeeld, hebben we op een veel te agressieve manier omgezet in nog strengere wetgeving, wat onze industrie in het dichtbevolkte Vlaanderen de das omdoet. In Vlaanderen moet het vergunningenbeleid volledig op de schop. De doorlooptijd zou moeten halveren en de rechtszekerheid moet veel beter door het aantal vergunnende overheden te beperken tot maximaal twee.”

Er zal ook aan de sterkste schouders een grotere bijdrage gevraagd worden. Wat vindt u van een meerwaardebelasting op aandelen?

VANDEURZEN. “Ik zie niet goed wat de meerwaarde is van een meerwaardebelasting. Want wie ga je treffen? Onder meer de ondernemers die hun centen willen herinvesteren als ze hun bedrijf verkopen. Wil de regering het gunstige statuut van een beleggingsvennootschap onderuithalen? Dan maak je het nog moeilijker om onze startende en groeiende bedrijven te financieren.”

Als voorzitter van KU Leuven Opening the future werft u ook al jarenlang fondsen voor de financiering van onderzoek naar neurodegeneratieve ziektes, zoals dementie.

VANDEURZEN. “We zijn bezig aan onze derde campagne om fondsen te werven. Intussen hebben we al 40 miljoen euro aan schenkingen opgehaald, waarmee de onderzoekers via klassieke kanalen bijkomende middelen kunnen aantrekken. We hebben op die manier al ruim 100 miljoen euro extra in doorbraakonderzoek gestopt. We zijn trots dat Opening the future tot de meest succesvolle mecenaatscampagnes behoort van continentaal Europa.”

U bent de grootste schenker?

VANDEURZEN. “Als voorzitter moet je het voorbeeld geven.”

Is het voor u belangrijk dat u op die manier iets kan terugdoen voor de samenleving?

VANDEURZEN. “Absoluut. Voor mij is dat het warmste project waar ik mijn schouders heb mogen onderzetten. We hebben op die manier bij zo’n zeventig families fondsen geworven. Het onderzoek rond neurodegeneratieve ziektes, zoals dementie veroorzaakt door alzheimer of parkinson, heeft in tien jaar geweldige stappen vooruit gezet. We hebben een superlabo gefinancierd aan de Universiteit van Leuven op Gasthuisberg. Het team is wereldtop. Dementie en kanker zijn de grootste medische uitdagingen voor onze maatschappij, maar we ontwikkelen nieuwe technologie die een sterke vooruitgang toelaat. Ik geloof dat we over tien jaar in staat zullen zijn de achteruitgang bij patiënten te vertragen of zelfs stil te leggen. Voor sommige ziektes en bij zeer specifieke patiënten, zoals de spierziekte ALS, is er al cel- en gentherapie die genezing mogelijk maakt. Ik blijf volop bezig risicokapitaal voor dat onderzoek te verzamelen.”

Hoe gaat met het wijnkasteel Vandeurzen, dat op een zuidflank in Linden wijn verbouwt?

VANDEURZEN. “Het wijnavontuur loopt goed. Dankzij de klimaatverandering kunnen we de natuurlijke frisheid van onze streken aanvullen met meer suikers. Op dit ogenblik hebben we tot 8 hectare in productie. En we winnen gouden medailles in diverse concours. 2024 was wel een moeilijk wijnjaar, met te veel regen gedurende het grootste deel van het jaar, nog vorst in mei, en te weinig zon in de zomer en nazomer. Vergeleken met een goed jaar halveerde de productie, omdat we niet toegeven op kwaliteit. Noem het een uit de hand gelopen hobby, die vooral door mijn zoon beheerd wordt.” z

URBAIN VANDEURZEN
“We keren terug naar onze wortels in software.”