Ondernemen met een sociale inslag in India

“De écht grote problemen – armoede, energie, klimaat, meer doen met minder – kan de staat niet oplossen, en de ngo’s ook niet”, zegt Dirk Vyncke tijdens zijn bezoek aan India. “De vrijemarkteconomie kan een grote rol spelen, als ze terugkeert naar haar roots: een economie in dienst van de mensen.”

“Een duurzame oplossing betekent dat iedereen er beter van wordt: de bevolking, maar ook wij, en onze rechtstreekse klanten”, sluit Chris Prengels, CEO van de starter Tiger Energy, zich daarbij aan. Zijn bedrijfje mikt op kleinschalige energieproductie voor landelijke gemeenschappen. Ook de bakkerijproductengroep Puratos kijkt verder dan haar bottomline, en leidt elk jaar dertig kinderen van arme ouders op tot bakkers en chocolatiers. MCS ten slotte steunt een project van een van zijn medewerkers om kansarme kinderen een opleiding te geven.

M-Power

Vyncke is goed vertrouwd met de problematiek in ontwikkelingslanden. Hij zette de internationale uitbouw van het intussen door zijn zonen Peter en Dieter geleide biomassaketelbedrijf Vyncke op poten, en is ook voorzitter van Ex-Change, een organisatie die managers uitstuurt om bedrijven in ontwikkelingslanden bij te staan. Samen met de Indiase familie Forbes Marshall, waarmee Vyncke een succesvolle jointventure heeft, begon hij drie jaar geleden met M-Power.

Die wil energie leveren in gebieden in India die daar tot nu toe geen toegang toe hebben. In India, waar Vyncke deel uitmaakt van een handelsmissie onder leiding van Vlaams minister-president Geert Bourgeois, heeft één op de vijf mensen geen toegang tot stroom. “Die willen we ‘empoweren‘, door hen die wel te bezorgen.”

Het idee is rond landelijke instellingen (fabrieken, ziekenhuizen, scholen,…) slimme energie-oplossingen te ontwikkelen. M-Power heeft drie projecten lopen: voor een theefabriek wordt een oplossing met biomassa en zon uitgewerkt. Voorts zijn er een ziekenhuis van de Broeders van Liefde en een school van Don Bosco, waar de energievoorziening zo wordt opgezet dat ze ook elektriciteit kan leveren aan de omgeving.

Als voorbeeld verwijst Vyncke naar een melkerij. “Die kan haar oliegestookte ketel vervangen door een biomassaketel. De boeren in de omgeving kunnen niet alleen melk leveren, maar ook een cent bijverdienen door graanafval te verzamelen.”

“Liefdadigheid, zoals Bill Gates doet, heeft ook verdiensten. Maar ik geloof dat we een duurzamer model kunnen opbouwen door te vertrekken bij wat je zelf het beste kunt. M-Power is eigenlijk een EPC-contractor (ontwerp, aankoop, en bouw). Wij zijn hardwaremensen: wij bouwen ketels. De technologie is er dus. Het geld eigenlijk ook, via microfinanciering.”

“Het gaat niet alleen om geld en garanties, maar ook om menselijke waardigheid. Armoede kun je alleen oplossen met economische activiteit. Daarvoor moet je een koe hebben, of een ploeg, of een naaimachine. Maar die eerste stap is nodig om vooruit te kunnen. Energie maakt voor een westerling 5 tot 10 procent van zijn budget uit, maar voor de armen loopt dat soms op tot 20 à 40 procent.”

M-Power, dat al drie mensen op de loonlijst heeft, zoekt nog een financieel specialist en een expert in microfinanciering. “India is een goede startplaats, maar op termijn willen we ook naar andere landen: de Filipijnen, Indonesië, Oost-Afrika,…”

Tiger Power

Tiger Power, het geesteskind van het koppel Chris Prengels en Jessica Reznor, mikt op dezelfde markt, alleen op nog kleinere schaal. Prengels, ex-Enfinity en -Eneco, wil vooral een alternatief bieden voor de dieselmotoren die nu massaal de energiebevoorrading verzekeren in landelijke gebieden. “We mikken op bijvoorbeeld telecombedrijven. Die hebben een gsm-mast staan. Ons systeem voorziet die van energie, maar ook genoeg om een aantal huishoudens er een stuk verlichting of ventilatoren mee te laten draaien.”

Prengels en Reznor willen een modulair systeem aanbieden. Zonnepanelen die op een container worden geplaatst, zetten het teveel aan energie om in waterstof, die als het nodig is via een brandstofcel opnieuw wordt omgezet in elektriciteit. Het proces wordt vanop afstand aangestuurd.

Een proefeenheid staat bij VITO op Energyville in Waterschei. “Samen met VITO en met steun van Vlajo onderzoeken we de mogelijkheden van die zelfsturende programma’s, waarbij in functie van weersvoorspellingen en de belasting onze apparatuur wordt aangestuurd.”

Het voordeel is dat de gebruikers niets moeten doen. Na drie tot vijf jaar moet het systeem voor de klant break-even draaien. Daarbij wordt ook samengewerkt met Xant. Dat is een Vlaams bedrijf, waarin ook Vyncke participeert, dat windmolens maakt voor off-grid-gebieden.

Puratos

Ook de Puratos Bakery School bouwt voort op de eigen activiteiten, maar verbetert tegelijk de toekomst van sommigen van de armsten. “We geven kinderen van ouders die minder dan een dollar per dag verdienen, de kans twee jaar lang een opleiding te volgen tot bakker, patissier of chocolatier”, vertelt Peter Deriemaeker, regionaal directeur voor Azië-Pacific, Midden-Oosten en Afrika.

Puratos werkt daarvoor samen met een school, waarvan een van de vleugels is heringericht als opleidingscentrum. Het is ook de directie die uit haar 3000 leerlingen de gelukkigen selecteert die in aanmerking komen. “Onderschat het niet: die jongeren offeren veel op. Normaal hebben ze enkel les in de voormiddag, wij leggen beslag op hun namiddagen.”

Van de 35 leerlingen uit de eerste lichting studeren in juni de eerste dertig af. Een tweede cyclus van 30 is opgestart. “Drie tot vijf leerlingen integreren we in ons team. Voor de anderen bekijken we samen met de school de potentiële werkgevers, omdat we willen dat ze goed terecht komen. Twee van hen zijn trouwens al een eigen zaak begonnen, waar ze taarten verkopen aan familie, vrienden en de buurt. Maar dat ze een veelvoud zullen verdienen van hun ouders, is zeker.”

Voor de financiering heeft Puratos een fonds opgericht, dat wordt gespijsd door de familiale aandeelhouders. Ook liet het de leraars overvliegen, voor een verdere verfijning in de bakkerijschool in Brugge. “In Brazilië doen we hetzelfde voor jongeren uit de favela’s in Sao Paolo, en in Mexico bereiden we ook een project voor. Bovendien wil Puratos de band behouden. “We hebben een alumni-organisatie opgestart, zodat we de leerlingen kunnen blijven volgen.”

MCS

Het softwarebedrijf MCS ten slotte steunt een project van en van zijn medewerkers om kansarme kinderen een basisopleiding te geven. “Je kunt je niet rijk nemen, wel rijk geven. Dus ik hoor liever de term ondergever dan ondernemer”, licht CEO Koen Matthijs toe.

MCS, 260 werknemers en 20 miljoen euro omzet, maakt slimme sensoren waarmee grote bedrijven, genre Proximus en Hewlett Packard, én vastgoeddienstverleners zoals schoonmaakbedrijven als ISS, cateraars en andere Sodexo’s, de kosten van bedrijfspanden beter kunnen beheren. Sinds één jaar is ook India een echte doelmarkt, al is MCS India al drie jaar actief in Hyderabad voor software-ondersteuning en -ontwikkeling.

Matthijs kreeg samen met Vlaams minister-president Geert Bourgeois een danklied te horen van kinderen. Dat zijn zowel kinderen van bouwvakkers, die in India soms tot twee jaar in gammele tenten bij een werf wonen vooraleer te verkassen naar een andere werf, als wezen, die in ‘normale’ omstandigheden geen onderwijs zouden krijgen.

MCS legde drie jaar geleden een eerste keer een basissom op tafel, verhoogde dat bedrag per blijk van appreciatie op de Linked-in-bladzijde en verdubbelt dat totaalbedrag aan het einde van het eerste kwartaal. Intussen volgen enkele honderden kinderen in vijf scholen les. Matthijs: “Ik verwacht geen return. Maar ik vind het wel belangrijk dat de minister-president het project bezoekt, om te tonen dat een economische missie niet alleen draait om zaken doen.”