NewB, of de kroniek van een aangekondigde dood

De ethische bank NewB zet haar bankactiviteiten stop. Rekeninghouders hebben twee maanden de tijd om hun geld te versluizen naar een andere bank. De coöperanten zijn hun geld grotendeels kwijt.

Dat NewB zijn bankactiviteiten stopt, is een logisch gevolg van de mislukte kapitaalverhoging van 40 miljoen euro. De instelling had daarvoor tot begin oktober de tijd gekregen van de Nationale Bank en het was een voorwaarde om de banklicentie te behouden. De toezichthouder wilde dat NewB vers kapitaal tankte om de verliezen van de voorbije jaren aan te zuiveren en om voldoende kapitaalbuffers te hebben om een kredietactiviteit uit te bouwen.

NewB zegt dat het wel voldoende liquiditeiten heeft om de tegoeden van zijn bankklanten uit te keren. Het gaat om een kleine 20.000 klanten, die samen 170 miljoen euro hebben uitstaan op zicht- en spaarrekeningen. Zij moeten dit geld binnen de twee maanden overschrijven naar een andere financiële instelling.

De coöperanten van NewB zijn hun inleg grotendeels kwijt. Het gaat om 117.000 particulieren, en een aantal middenveldorganisaties en overheidsinstellingen. Zij moeten eind november beslissen of de vennootschap vereffend wordt of haar activiteiten in afgeslankte vorm voortzet, bijvoorbeeld als verzekeringsagent en kredietmakelaar. Van het coöperatief kapitaal van 50 miljoen euro bleef eind vorig jaar minder dan de helft over. Omdat de verliezen ook dit jaar blijven oplopen, zal er bij een vereffening nauwelijks geld overblijven voor de coöperanten.

Arco bis?

Preceis daarom doet het verhaal van NewB denken aan dat van Arco. Maar de arbeiderscoöperatie, die al haar geld in Dexia investeerde, werd het slachtoffer van megalomanie en winstbejag. Bij NewB is er eerder sprake van een teveel aan goede bedoelingen (het oprichten van een écht ethische bank) en een tekort aan zakelijk en commercieel inzicht.

NewB faalde in de conversie van coöperanten in klanten. Van de 117.000 coöperanten/aandeelhouders werden er amper 20.000 klant. Het toont dat een belofte van duurzaamheid niet volstaat om een succesvolle financiële instelling te zijn. NewB kon op geen enkel domein een interessant commercieel aanbod doen aan zijn klanten. Dan wordt het moeilijk, als je weet dat de doorsnee Belg heel moeilijk van bank verandert.

Een bank kun je niet vergelijken met een gewoon bedrijf. Het is een sterk gereguleerde activiteit omdat er gewerkt wordt met het spaargeld van de mensen. Daarom zijn de normen voor operationele effectiviteit, IT-investeringen en kapitaalbuffers heel streng. Maar tegenover de klanten zijn er vereisten: je moet in de eerste plaats een goede bank zijn met een optimale dienstverlening en aantrekkelijke producten. Tegen die realiteit is NewB aangebotst.

Overheidsgeld verloren

Wie zich ook vragen mag stellen bij de teloorgang van NewB, zijn de overheidsinstellingen die geld in het project gestoken hebben. De investeringsmaatschappijen van het Waalse als het Brusselse gewest trokken, vaak onder politieke druk, hun portefeuille open. Dat geld zijn ze kwijt. Hebben zijn voldoende hun huiswerk gemaakt? Waarom hebben zij niet gezien dat NewB geen geloofwaardig businessmodel kon voorleggen? Wat zegt dit over de investeringscriteria die deze maatschappijen hanteren en de ideologisch-politieke druk waaraan ze blootgesteld zijn?

Ten slotte nog deze bedenking: elke sector is gebaat met innovatie en nieuwe spelers. Dat geldt ook voor de financiële sector, waar heel wat instellingen nog altijd too big to fail zijn, en zich derhalve onaantastbaar voelen. De regulering die na de financiële crisis van 2008 uitgewerkt is, werd op maat van deze grote instellingen geschreven en maakt het voor nieuwkomers bijna onmogelijk om de markt te betreden. Dat is geen goede zaak.