Nationale Bank: ‘Bedrijven schroeven activiteit met gemiddeld 7 procent terug als reactie op oorlog’

Als reactie op de toenemende onzekerheid en de fors stijgende kosten die gepaard gaan met de oorlog in Oekraïne schroeven de Belgische bedrijven hun productie en dienstverlening met gemiddeld 7 procent terug. “Dat is verrassend veel”, zegt Geert Langenus, econoom van de Nationale Bank.

De Nationale Bank nam in samenwerking met het VBO en andere werkgeversorganisaties de polsslag van de Belgische economie via een enquête die tussen 28 maart en 30 maart werd afgenomen bij 2.415 bedrijven uit alle sectoren. De enquête bevestigt dat de giftige cocktail van fors hogere energiekosten, de stijging van andere inputprijzen, de flessenhalzen in de aanvoerketens, de stijgende loonkosten en de toenemende onzekerheid de Belgische economie zwaar op de maag valt. De bedrijven geven aan dat ze hun activiteiten, via productie of via dienstverlening, gemiddeld met 7 procent afbouwen. De investeringsplannen zijn zelfs 12 procent ingekort. Anders gezegd, in normale omstandigheden zou de activiteit nu 7 procent hoger gelegen hebben.

De impact is, net zoals tijdens de coronacrisis, sterk verschillend van sector tot sector. Energie-intensieve bedrijven krijgen het relatief zwaar te verduren, terwijl ook de horeca en voedingsindustrie af te rekenen krijgen met fel stijgende inputkosten. De dienstverlenende sectoren ontspringen deze keer beter de dans, omdat ze meer gespaard blijven van stijgende grondstofkosten en bevoorradingsproblemen.

“Deze impact is toch vrij groot en een negatieve verrassing. Na nog een redelijk goed eerste kwartaal stevent de Belgische economie af op een slecht tweede kwartaal en een zeer traag herstel in de tweede helft van het jaar”, zegt Geert Langenus, econoom van de Nationale Bank. De bank houdt wel vast aan de projecties van maart, waarbij de economische groei voor heel 2022 werd bijgesteld van 3,4 naar 2,4 procent. De oorlog deelt dus een ferme tik uit aan de economie, maar is niet te vergelijken met de klap die de coronacrisis in 2020 uitdeelde.

Kosteninflatie

De enquête leverde nog een aantal andere interessante inzichten op. Zo stijgen de verkoopprijzen van de bedrijven een stuk minder stel dan de kosten van de bedrijven, die vooral voor de energieafhankelijke bedrijven geëxplodeerd zijn. “Zo’n kosteninflatie hebben we nog maar zelden gezien. De bedrijven vangen een deel van de kosteninflatie op door toe te geven op hun winstmarges”, zegt Geoffrey Minne, econoom van de Nationale Bank. Mogelijk sijpelen die hogere kosten slechts met vertraging door in hogere eindprijzen, maar wellicht proberen de bedrijven op die manier ook hun verkoopvolumes en marktaandelen te beschermen, zeker in competitieve sectoren. ‘De kosten én de lonen stijgen, maar ze worden weinig doorgerekend. Dit heeft een enorme impact op de rendabiliteit van de kmo’s. Er heerst paniek bij de ondernemers. Zonder tempering van de kosten stevenen we af op een ramp’, zegt Unizo-topman Danny Van Assche in een reactie op de resultaten van de enquête.

De enquêteresultaten suggereren dat de bedrijven ook de volgende maanden deze politiek van een beperkte verhoging van de eindprijzen zullen volhouden, maar de onzekerheid is hoog. De consumptieprijsinflatie zou de volgende maanden dus niet versnellen, en zelfs dalen van zodra de energie- en inputkosten afnemen. “De juiste timing is moeilijk, maar de termijnmarkten suggereren een geleidelijke daling van de energieprijzen”, zegt Geert Langenus.

Een andere opvallende vaststelling is dat de meeste bedrijven opnieuw meer moeilijkheden in de aanvoerketens ondervinden, na een geleidelijke verbetering de jongste maanden. Wellicht beginnen de uitbraken van covid-19 in China en de daarmee samenhangende quarantaines hun tol te eisen. “De aanvoerketens blijven in elk geval nog heel kwetsbaar”, zegt Geoffrey Minne.

Minder investeren

Een laatste opvallende conclusie is dat de bedrijven oordelen dat de economische impact van de oorlog lang zal aanslepen. 36 procent van de respondenten verwacht dat de negatieve gevolgen één tot twee jaar zullen aanhouden en nog eens 23 procent verwacht dat deze gevolgen meer dan twee jaar zullen gevoeld worden. De bezorgdheid over de eigen handelsactiviteit bereikte opnieuw de piekniveaus van de eerste maanden van de coronacrisis. De ondernemingen schroeven daarom de volgende twee jaar hun investeringsplannen met gemiddeld 12 procent terug. Niet alleen de consument is fel geschrokken van de oorlog en energiecrisis, ook de ondernemers reageren dus behoorlijk geschokt op de gebeurtenissen van de jongste maanden.