‘Nagel gezonde banken niet aan de schandpaal’

Winsten zijn nodig om de fundamenten en de kapitaalbuffers van de banken te verstevigen.

De toplui van ING zijn aan de schandpaal genageld omdat ze een rendabiliteit nastreven van minstens 10 procent op het eigen vermogen. Hoe durven die bankiers, geld als slijk verdienen voor de aandeelhouders en zichzelf, en toch ruim 3000 banen schrappen? Een gezonde bank kan dat toch niet maken? Was het maar zo eenvoudig. Een rendement van minstens 8 en liefst 10 procent op eigen vermogen is geen overbodige luxe om de Europese banken weer op een gezonde leest te schoeien. Een gezonde economie vraagt een gezond banksysteem, en dat is alleen mogelijk bij een gezonde rendabiliteit van de banken.

Winst is nodig

De Europese Bankautoriteit en het IMF adviseren niet zomaar een rendement van 10 procent. De winsten van de banken moeten vele bazen dienen. Winst is nodig om de gaten op te vullen die recessies of boetes, zoals bij Deutsche Bank, slaan in de kapitaalbuffers. Winst is nodig om aan de toenemende kapitaaleisen te voldoen en banken schokbestendiger te maken. Winst is nodig om de economie van extra krediet te voorzien. En winst is nodig om voldoende dividenden uit te betalen aan de aandeelhouders.

Zo veel bazen dienen is voor de banken nu een onmogelijke opgave, zo concluderen de beleggers. Sinds het begin van het jaar is de marktkapitalisatie van de westerse banken met 430 miljard dollar gedaald. Van een bankentaks gesproken. Op de beurzen noteren de beurskoersen van de Europese banken gemiddeld tegen de helft van de boekwaarde, net zoals op het hoogtepunt van de crisis in 2009. Daar zit een dubbel signaal in. De financiële markten houden rekening met nog heel wat kapitaalverhogingen en zijn van oordeel dat de banken waarde vernietigen. Terwijl de aandeelhouders een rendement van 8 tot 10 procent eisen voor ze hun centen in een bank stoppen, halen de Europese banken een gemiddeld rendement van 4 à 5 procent. Het IMF waarschuwt bovendien dat de rendabiliteit van heel wat banken ook bij een economisch herstel te zwak blijft.

De daling van het rendement van 15 procent in 2007 naar 5 procent in 2015 is nauwelijks te wijten aan de hogere kapitaalbuffers. Het kreeg vooral een klap door de afbouw van de risicoactiviteiten en de verhoogde provisies voor slechte leningen. De rentemarge steeg in die periode zelfs, en zonder die rentebonus hadden de banken helemaal geen winst gemaakt. Het probleem is dus niet dat de banken te veel winst maken, maar dat veel banken nog te weinig winst maken. De Europese banksector staat dus nog voor een pak besparingsoperaties, kapitaalverhogingen, fusies en overnames, faillissementen en afwikkelingen en geworstel met slechte leningen. Om de Europese banksector echt gezond te maken, moeten de slechte banken eruit.

Crisis

De Belgische banken doen het in vergelijking met hun Europese confraters een stuk beter en hebben al een groter deel van hun huiswerk gemaakt. Met ‘dank’ aan de crisis, die hier bijzonder lelijk huishield. Vooral de grootbanken hebben hun balanstotaal fors afgebouwd en zich teruggeplooid op klassieke activiteiten op de thuismarkt. Het rendement op eigen vermogen van de banken actief in België klokte in 2015 af op, jawel, 10 procent, onder meer dankzij lage provisies voor slechte leningen. De banken kunnen echter nog niet op hun lauweren rusten. Aan de kostenkant kan een kwakkelende conjunctuur de provisies de hoogte injagen, terwijl de inkomstenkant kwetsbaar is voor een dalende rentemarge en conjunctuurgevoelige commissie-inkomsten. De banken krijgen daarom van de Nationale Bank de dwingende raad hun businessmodel verder bij te spijkeren en hun kostenstructuur aan te passen aan de nieuwe realiteit van trage economische groei en lage rente. De nieuwe digitale technologie laat ook toe een stuk efficiënter te werken, vaak trouwens op verzoek van de klant.

Kapitaalbuffer

Winsten zijn dus nodig om de fundamenten en de kapitaalbuffers te verstevigen. Er is maar één advies: hoe hoger de kapitaalbuffer, hoe beter. Dat zal niet ten koste gaan van de economie, zoals de banken beweren in een poging hun kapitaaleisen te beperken en het rendement op eigen vermogen te beschermen. Banken zullen hun rendement moeten verdienen met een duurzamer businessmodel, en niet langer door grote risico’s te nemen die ze op de maatschappij kunnen afwentelen. Die perverse winstcreatie is gelukkig aan banden gelegd, maar de uitbouw van een gezonde winstgevendheid vraagt offers, ook van de banken. Nagel ze daarvoor niet aan de schandpaal.

Geachte lezer, Trends wordt vanaf dit nummer versterkt met extra nieuws voor beleggers en ondernemers. Midden in Trends vindt u voortaan Inside Beleggen, het beursblad met concreet advies voor uw beleggingsportefeuille. Daarnaast wordt er via de website blijvend kort op de bal gespeeld met aandelenanalyses vers van de pers. En in Bizz leest u de eerste editie van onze nieuwe maandelijkse rubriek over start-ups. We heten de abonnees van Inside Beleggen hartelijk welkom en wensen u veel leesplezier met dit uitgebreide aanbod.

Daan Killemaes, Hoofdredacteur