De afgesprongen gesprekken tussen bpost en PostNL doen terugdenken aan de toenaderingspogingen tussen de telecomgroepen KPN en Proximus. Die leren vooral dat stukgelopen fusies vele oorzaken hebben.
In 1995, bij de eerste privatiseringsfase van Proximus (toen Belgacom), wilde KPN al meteen de meerderheid kopen. De combinatie van Ameritech, Tele Danmark, Singapore Telecom en enkele Belgische financiële groepen (ADSB) was voor hen te sterk. ADSB was zich bewust van de politiek delicate situatie bij het overheidsbedrijf. Zij waren tevreden met minder dan 50 procent. KPN wilde méér.
Na de overname van het Duitse E-Plus begin 2000 was de beurs euforisch over KPN, dat ook al belangen had genomen in KPNQwest, Ierland, Tsjechië en Indonesië. Omgerekend naar de huidige aandelenverdeling steeg de beurskoers tot 31 euro. Het management zag Proximus als de volgende hap, schrijven Patrick Bernhart en Jan Maarten Slagter in hun nieuwe boek De koude kermis van KPN. Met 20 procent van de aandelen zouden die slome Belgen wel tevreden zijn, dachten de Noorderburen. De deal sprong af, omdat Proximus-baas John Goossens 50 procent van het fusiebedrijf wou.
Een jaar later lag de fusie opnieuw op tafel. Na de overname van E-Plus en de Duitse UMTS-licentie zat KPN op bijna 25 miljard euro schulden. Dat was ruim zeven keer de courante bedrijfskasstroom (ebitda). Bij de kredietbeoordelaars stonden de lichten op rood. Proximus had amper 860 miljoen euro schuld, of minder dan 0,6 keer de ebitda. De Belgische operator was in de praktijk schuldenvrij. Het enige wat de expansieve Nederlanders mee hadden, was hun omvang. Ze hadden twee keer meer omzet en personeel dan Proximus. Als ze de Belgen tot een fusie konden overhalen, waren de kredietbeoordelaars tevreden en kreeg KPN de tijd om zijn huishouden op orde te zetten.
Plan B
Als het de Belgen tot een fusie kon overhalen, kreeg KPN de tijd om zijn huishouden op orde te zetten
Achter de schermen werkten de Nederlanders al die tijd ook op een tweede spoor: een kapitaalverhoging onder de bestaande aandeelhouders. Achter die twee trajecten zaten verschillende financiële adviseurs. ABN Amro en Citigroup leidden het project van de kapitaalverhoging, Goldman Sachs het fusieproject. Toen in de Financial Times de plannen voor de kapitaalverhoging uitlekten, met een fikse koersdaling tot gevolg, vermoedde de financieel directeur van KPN dat Goldman Sachs de kapitaalverhoging wilde kelderen, schrijven Bernhart en Slagter.
Hun boek schetst in 22 pagina’s hoeveel factoren meespeelden in het afspringen van de gesprekken: minister van Telecommunicatie Rik Daems en zijn kabinetschef Charles-Louis d’Arenberg die als grootste aandeelhouder van het overheidsbedrijf mee de onderhandelingen voerden, tegenover de Nederlandse minister van Financiën Gerrit Zalm, die bij KPN minderheidsaandeelhouder was en zijn raad van commissarissen (bestuurders) niet over het hoofd wilde springen – zeker niet terwijl die ook nog aan een plan B werkten. Er was de waardering van KPN die al die tijd onzeker bleef, omdat het aandeel viel als een mes, terwijl de financiële controle van de Nederlanders duidelijk niet op punt stond. Er was de discussie over de leidende posities (Goossens als CEO), de bedrijfsnaam (KPN Belgacom, Daems wilde een nieuwe) en de vestigingsplaats van de hoofdzetel (België).
Messen achter de schermen
De Nederlanders zagen John Goossens als een dictator, terwijl zij ondertussen zelf hun zwakke management opzij probeerden te schuiven, zonder dat uiteraard op te biechten. Vergeleken met hun meer Amerikaanse stijl was KPN voor de Belgen stroef en ambtelijk – de lezer van het boek van Bernhart en Slagter zal hen gelijk geven.
Toen op 31 augustus 2001 de fusie definitief werd afgeblazen, was er drie maanden onderhandeld. De koers van KPN bodemde in september uit tot 1,6 euro, nog flink lager dan bij het afspringen van de fusie. Vijftien jaar later – met een koers rond 3,66 euro – is er boven de Moerdijk geen heimwee naar wat had kunnen zijn. Aan Belgische kant is vooral gebleken dat Proximus zonder fusie prima verder kon. KPN heeft zich met de verkoop van Base aan Telenet zelfs bijna helemaal uit België teruggetrokken.
