Michel Maus over de fiscale convenanten: ‘Zet de kat niet bij de melk’

De regering wil dat de fiscus convenanten sluit met bedrijven, waardoor die zich ertoe verbinden hun belastingaangifte volgens de regels in te vullen. Die ondernemingen zouden dan minder worden gecontroleerd. De fiscus kan zich zo concentreren op de zware fraudedossiers. Een goed initiatief, vindt hoogleraar fiscaliteit Michel Maus.

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) wil evolueren van een fiscaal conflict- naar een overlegmodel. Hij wil duidelijke afspraken maken met bedrijven, waardoor die meer rechtszekerheid hebben en minder worden gecontroleerd. Een goede zaak?

MICHEL MAUS: “Zeker. De Werkgroep Fiscaal Correct, waarvan ik lid ben, stelde al in 2009 voor aan minister van Financiën Koen Geens (CD&V) om het zogenoemde horizontale fiscale toezicht in te voeren, zoals dat ook in Nederland en Frankrijk bestaat. Dat komt erop neer dat ondernemingen hun boekhouding geregeld volledig transparant aan de fiscus overmaken en aan de hand van voorafbepaalde criteria de posten invullen, zoals afschrijvingspercentages, beroeps- en andere kosten. Als de fiscus niet reageert na aan korte periode, mag de belastingplichtige ervan uitgaan dat zijn dossier rond is, en dat er twee, drie jaar later geen controleur langskomt die alles terugschroeft.

“Meer transparantie in ruil voor meer rechtszekerheid, dat is de deal. Wie niet binnen dat systeem wil opereren, wordt dan ook prioritair gecontroleerd. Sommige media schrijven dat Van Overtveldt geen controles meer zou nastreven, maar dat lijkt me niet de bedoeling. Je moet de kat niet bij de melk zetten. Af en toe moet zeker een controle gebeuren.”

Hoe kun je die duidelijke criteria voor de fiscale behandeling ontwikkelen?

MAUS: “Het beste niet bedrijf per bedrijf, want dat is omslachtig. Het kan beter via afspraken met de beroepsverenigingen, omdat er soms grote verschillen zijn in het fiscale beleid per sector. Ook nu al sluiten sectoren akkoorden met de fiscus. De Orde van Advocaten heeft bijvoorbeeld met de federale overheidsdienst Financiën afgesproken welk percentage van de omzet als beroepskosten wordt beschouwd. Ook zelfstandigen hebben forfaitaire kosten op basis van hun inkopen. Dat maakt een einde aan het bijhouden van heel wat kleine facturen en administratieve rompslomp. De fiscus moet dat evenmin nog permanent controleren en kan zich concentreren op echte fraude.”

Zullen Belgische belastingplichtigen die amper gecontroleerd worden, niet de neiging hebben te frauderen?

MAUS. “Wie bijvoorbeeld een zwarte omzet heeft en toch tegen de lamp loopt, moet harder worden aangepakt. De goede trouw is in dat geval zwaarder geschaad dan bij ondernemingen die geen beroep wilden doen op het horizontale toezicht. In Nederland en Frankrijk gebeurt dat ook zo. Fiscaal civisme wordt in dat systeem beloond, maar incivisme dubbel zo zwaar aangepakt.”

Fiscaal civisme zal voor veel Belgen een mentale omslag zijn.

MAUS: “Er zal niet meer worden gelachen met fiscale misdrijven. Bij ons krijgen fiscale fraudeurs uiterst zelden een gevangenisstraf. In Duitsland en de Verenigde Staten gebeurt dat wel.”