Mededingingsautoriteit neemt Booking.com onder handen

Onlinereserveringen via diensten als Booking.com wijzigen de verhuur van hotelkamers in België ingrijpend. De Mededingingsautoriteit zou de voorwaarden die de nieuwe tussenschakels opleggen, weleens kunnen beperken.

De toerismesector draait al geruime tijd digitaal. Het was een van de eerste sectoren die gebruikmaakte van het web. In Brussel was hotel Métropole het eerste etablissement in het land om — al vanaf 1995 — onlinereserveringen aan te bieden. “Dat was een rudimentair systeem met formulieren”, zegt Serge Schultz die tot 2011 het Métropole leidde. “In 2000 genereerde de website ongeveer 20 procent van de reserveringen.”

Nieuwe tussenschakels

Van de directe verkoop op het net is de sector verschoven naar webverkoop via de Online Travel Agencies (OTA) als tussenschakel. In België gaat het vooral om Booking.com, een in Nederland gevestigde onderneming die tot de Amerikaanse groep Priceline behoort. De hotelsites zijn minder belangrijk geworden en de OTA’s nemen 70 procent van de onlineverkoop voor hun rekening. Booking.com beschikt over een efficiënte technologische infrastructuur die draait op tablets en smartphones. Ermee concurreren is moeilijk, zelfs voor de grootste hotelketens. Het aanbod is zo groot dat er een enorm publiek over de hele wereld wordt aangesproken. De site biedt 656.000 etablissementen aan, waaronder 5464 in België. Ze verwerkt 850.000 reserveringen per jaar in veertig talen. Maar ze is niet de enige: andere OTA’s zijn onder meer HRS, Expedia en Hotel.com.

De hotels houden van de OTA’s, want ze vormen een doeltreffend verkoopkanaal. Maar het overwicht van die tussenschakels is zo groot geworden dat zowat overal in Europa spanningen rond de contractvoorwaarden ontstaan. De hotels zijn erg afhankelijk geworden van de systemen, die hun commissielonen tussen 12 en 18 procent aanrekenen.

Tariefpariteit

De kritiek gaat deels over de hoge commissies, maar vooral over de tariefpariteit, die vereist dat de hotelier aan de OTA zijn beste tarief aanbiedt. Met andere woorden, voor een bepaalde dag moet de prijs van een kamer gelijk zijn op alle distributiekanalen, zowel op het web als aan de balie. “We vragen dat die clausule wordt afgeschaft, dat de hoteliers hun commerciële vrijheid terugkrijgen en minder mogen aanrekenen in directe verkoop, inclusief op het web”, zegt Rodolphe Van Weyenbergh, secretaris-generaal van de Brussels Hotels Association.

De OTA’s rechtvaardigen de pariteitsclausule door te verwijzen naar de investeringen die ze doen om de hotels die bij hen ingetekend hebben te ‘verkopen’. Booking.com investeert massaal op Google. De dienst zou met verlies investeren als de reizigers, zodra ze een hotel op Booking.com hebben gevonden, naar de site van dat hotel zouden gaan om een gunstiger tarief te krijgen. Booking.com zou dan geen inkomsten meer hebben, want het bedrijf leeft enkel van de commissies.

Er heeft nog geen enkele hoteliersvereniging of hotel formeel een klacht tegen Booking.com ingediend bij de Belgische Mededingingsautoriteit. Die houdt zich wel met de kwestie bezig omdat Booking.com voorgesteld heeft dezelfde verbintenissen aan te gaan die het ook in Frankrijk heeft aanvaard, waar wel klachten werden ingediend (zie kader Het Franse akkoord). Het belangrijkste element in die verbintenissen is de gedeeltelijke ontmanteling van de tariefpariteit: de hotels mogen tegen een verschillend tarief verkopen op andere OTA’s of rechtstreeks aan de balie. De prijs op de website van het hotel moet wel identiek blijven aan die van Booking.com. Dezelfde maatregelen werden ook in Italië en Zweden voorgesteld.

De maatregelen die vanaf juli in Frankrijk worden toegepast, zouden in de loop van de zomer ook door de Belgische Mededingingsautoriteit kunnen worden aangenomen. “Er bestaat een impliciet akkoord tussen de Mededingingsautoriteiten van de verschillende Europese landen om de Franse engagementen te bekijken”, verduidelijkt Véronique Thirion, auditeur-generaal van de Belgische Mededingingsautoriteit, die er evenwel de nadruk op legt dat het om een informeel onderzoek gaat. Als het akkoord wordt omgezet, dan zou het in de eerste plaats van toepassing zijn op de marktleider, Booking.com, en idealiter ook op de andere OTA’s, om de concurrentie weer in evenwicht te brengen. De Belgische Autoriteit gaat na of de beperkte pariteit, zoals die in Frankrijk wordt ingevoerd, gepast is voor de Belgische markt. Indien niet, moet overwogen worden ze helemaal af te schaffen, zoals dat in Duitsland gebeurde met HRS.

Wettelijk kader

Niet alle hotels nemen hetzelfde standpunt in tegenover de OTA’s. Sommige beoordelen ze zeer positief. “Ik ben niet gekant tegen Booking.com en de anderen”, zegt William Yang, general manager van hotel Marivaux in Brussel. “We krijgen het geld onmiddellijk aan de balie bij de check-out. Dat zou niet het geval zijn als we via een reisagentschap verkopen. De klant krijgt een goede prijs en de hotelier verhuurt zijn kamers.”

Het aandeel van Booking.com in zijn reserveringen bedraagt 25 procent. “Soms zijn er alleen maar reserveringen via Booking.com.” Hij betaalt 18 procent commissie. De kostprijs van de OTA maakt deel uit van zijn businessplan. Het viersterrenhotel heeft een bezettingsgraad van 90 procent en hij breidt nu het aantal kamers uit van 96 naar 137, tegelijk wegens de grotere aantrekkelijkheid van de stad, de explosie van de lagekostenvluchten en het OTA-effect. Yang is van oordeel dat de OTA’s, en ook Airbnb, positief werken, op voorwaarde dat het reglementaire kader wordt aangepast. “We hebben een wettelijk kader nodig dat loyale vrije concurrentie mogelijk maakt”, zegt hij.

Kamerprijzen dalen

Andere hotelhouders staan kritischer ten opzichte van de OTA’s. “Ik betwist het belang van OTA’s als Booking.com niet”, zegt Schultz. “Wat me wel stoort is de wijze waarop de hotels in de zoekrobot staan gerangschikt. Bovenaan staan doorgaans hotels die een bijkomende commissie betalen.”

De hotels die als ‘aanbevolen’ staan omschreven betalen 3 procent meer commissie (18 procent in Brussel in plaats van 15 procent). Het algoritme van Booking.com geeft bovendien voorrang aan de hotels die de meeste reserveringen of de hoogste conversieratio (de verhouding tussen het aantal bezoeken en het aantal reserveringen) vertonen.

Een andere kritiek is algemener: “Door die mechanismen dalen de gemiddelde kamerprijzen”, zegt Schultz. Dat is het effect van de digitale concurrentie. Die maakt de markt efficiënter en transparanter, en ze moedigt vergelijking aan. De hotelhouder moet dus een manier vinden om zich te onderscheiden, wil hij zijn marge behouden.

“In Brussel zijn de marges erg nauw, de bedrijfswinst per kamer is er een van de laagste in Europa”, zegt Van Weyenbergh van de BHA. Dat heeft natuurlijk te maken met de zware loonkosten, die 40 tot 50 procent van de omzet uitmaken “op een domein dat automatiseerbaar noch delokaliseerbaar is”.

Robert van Apeldoorn