Marie-Christine Marghem (MR): ‘Wij willen een sterk signaal geven aan de kandidaat-investeerders’

Gaat het licht uit deze winter? De vraag zorgde voor hoogspanning in de energiesector en bij federaal minister van Energie Marie-Christine Marghem. Al is de liberale politica een pak geruster dan enkele weken geleden.

De tegenvallende verkiezingsresultaten in haar thuisstad Doornik – een verlies van 7 procent – hebben de strijdlust van Marie-Christine Marghem (MR) niet aangetast. Na de boodschap van Engie Electrabel dat twee kernreactoren ruim een half jaar langer dan gepland buiten strijd zouden zijn, reageerde de advocate onmiddellijk. Ze zocht samen met Engie Electrabel en de hoogspanningsnetbeheerder Elia naar alternatieve productie om de winter door te komen. “We hebben gezocht naar elke megawatt die we konden vinden, en ik heb dadelijk een oproep gedaan voor internationale solidariteit. België is een van de landen met het meeste grensoverschrijdende vervoerscapaciteit voor elektriciteit, alleen moet er aan de andere zijde van de grens ook productie zijn.”

Dat resulteerde onder andere in een trip naar Duitsland, waar Marghem vorige week met haar tegenhanger, Peter Altmaier, een akkoord sloot over het Alegro-project. Dat levert geen extra megawatts op, want de 1000 MW zware, rechtstreekse verbinding met Duitsland wordt pas in 2020 opgeleverd. De Duitsers beloven wel al het mogelijke te doen om de Belgische import vanuit Duitsland en Nederland in optimale omstandigheden te laten verlopen.

“Gisteren importeerden we 4200 megawatt, terwijl het goed weer was. Dat is enorm”, legt Marghem uit. “Wat je dan niet wil, is dat loop flows (vooral Noord-Duitse windenergie die naar Zuid-Duitsland trekt via de netten van de buurlanden, nvdr) de 2000 megawatt die we willen invoeren, blokkeren.”

Aan het begin van de stroomtekortcrisis berekende Elia dat we 1600 tot 1700 megawatt te kort hebben om zeker te zijn dat we deze winter geen problemen hebben. Zijn we al veilig?

MARIE-CHRISTINE MARGHEM. “Dat waren schattingen voor de productie en de consumptie, op basis van de afgelopen dertig winters, rekening houdend met het weer en een zekerheidsmarge voor bijvoorbeeld loop flows. Nu de winter dichterbij komt, maakt Elia wekelijks berekeningen. Dat maakt het mogelijk beter in te schatten hoe het weer zal zijn, en of we kunnen rekenen op zon en wind. We genieten midden oktober van een été indien, dat geluk hebben we niet elk jaar. Een werkgroep bekijkt de evolutie van het productiepark en of nog extra maatregelen nodig zijn.”

De aankondiging van Engie Electrabel over de twee kerncentrales kwam er pas nadat u had verteld dat we het deze winter zouden doen zonder strategische reserve, waarbij op sluiten staande centrales worden vergoed om beschikbaar te blijven. Is dat toeval?

MARGHEM. “Achteraf kreeg ik te horen dat we beter wél een strategische reserve hadden gehad. De waarheid is dat er geen centrales beschikbaar zouden zijn voor zo’n reserve. Seraing en Drogenbos, die er vorige keer bij waren, zijn opnieuw actief op de normale markt. Het voordeel is dat dat goedkoper is.”

Het akkoord met Duitsland verzekert ons van importmogelijkheden, maar wat kost het ons?

MARGHEM. “De invoer van elektriciteit is een deel van de vrijgemaakte markt. De prijs om een ton CO2 uit te stoten, is gestegen van 5 à 8 naar 20 à 25 euro per ton. Dat heeft de prijzen van kolen, gas en dus ook elektriciteit verhoogd.

“Los daarvan proberen we alles om de tarieven te drukken. We hebben de subsidies voor de nieuwe windparken op zee verlaagd, wat een besparing van 3,9 miljard euro over 20 jaar is. Maar als er in de winter geen wind of zon is, hebben we baseload (elektriciteit die 24 uur per dag kan worden geleverd, nvdr) nodig. Dat maakt stroom duur, want die behoefte aan baseload is er overal.

“We gaan naar slimme netten, energie-efficiëntie, een andere wijze van energieconsumptie en de circulaire economie. Maar zelfs dan zal de baseload nodig zijn. We gaan naar een groener energiesysteem. Gas kan de transitie-energie zijn. Ook gascentrales stoten CO2 uit, maar we hebben stuurbare productiecapaciteit nodig, ter vervanging van onze kernreactoren. Het Energiepact bevestigt de kernuitstap. En in tegenstelling tot 2003, toen de eerste wet op de kernuitstap werd goedgekeurd, hebben we nu wel een actieplan.”

Er zijn de jongste zes jaar geen gascentrales meer gebouwd. Waarom zouden die er nu wel komen?

MARGHEM. “We hebben een tekst klaar voor een CRM-systeem (capaciteitsvergoeding, waarbij centrales worden vergoed voor hun beschikbaarheid, nvdr). Als we van nucleaire energie af willen, moeten we ervoor zorgen dat we onze baseload op een andere manier produceren. De steun voor de bedrijven zal wel in functie zijn van de elektriciteitsprijs: als die hoog genoeg is, is het niet nodig dat wij steun betalen.”

Wanneer verwacht u groen licht van Europa?

MARGHEM. “De Europese Commissie heeft ons vragen gesteld, maar ik heb aan Europees Commissaris voor de Mededinging, Margrethe Vestager, gezegd dat we haast hebben. Hoe sneller Europa beslist, hoe sneller wij naar de Raad van State kunnen. Ik hoop in elk geval dat we dat kunnen doen nog voor het einde van het jaar.”

Wij vernamen dat de Europese Commissie de tekst te vaag vindt om er al een uitspraak over te doen.

MARGHEM. “Het is een kadertekst. De koninklijke besluiten zijn er nog niet. Daarvoor wachten we op de concrete opmerkingen van Europa. Maar wij willen wel een sterk signaal geven aan de kandidaat-investeerders.”

Dirk Meire, ex-topman van het Vlaams Energiebedrijf, pleit ervoor dat de overheid alvast de vergunningen voor haar rekeningen zou nemen.

MARGHEM. “Dat is niet aan de orde. Er is een lijst met plaatsen die de aansluitingen hebben voor gas en elektriciteit, maar vergunningen kunnen pas worden bekeken wanneer we weten welke projecten het meest concurrentieel zijn.”

Hoe staat het met de energienorm, het mechanisme dat ervoor moet zorgen dat de energieprijs de concurrentiepositie van onze bedrijven niet ondergraaft?

MARGHEM. “Dat is de synthese van alle andere dossiers. Dat kan je pas doen wanneer al het overige is geregeld. In elk geval is er overleg nodig met de regio’s, met de regulatoren, enzovoort. Want het is niet makkelijk een zicht te krijgen op alle componenten van de energieprijs. Maar we werken eraan.”

Volgens goedingelichte bronnen wordt gewerkt aan een deal over de nucleaire opkuis. Die zou echter niet meer afdwingbaar zijn.

MARGHEM. “Dat is niet waar. We hebben al maanden geleden stappen ondernomen om de wet te hervormen en juist te versterken. Die tekst is eind juli besproken in de regering en naar de Raad van State gestuurd. Dat we die nog niet terug hebben gekregen, is begrijpelijk, want het is ingewikkelde materie. Maar we willen absoluut dat de middelen voor de nucleaire opkuis er zijn, en dat ze voldoende én beschikbaar zijn. Engie Electrabel mag een maximumfactuur vragen, maar dit is België en hier geldt het principe dat de vervuiler betaalt. Dus daar ben ik zeer waakzaam.

“Tegelijk weiger ik Engie Electrabel van alles de schuld te geven. Ik stel vast dat het bedrijf alles doet wat mogelijk is om de stroombevoorradingsproblemen te helpen oplossen. Terwijl het er nochtans geld aan verliest.”