‘Machtige multinationals en besluiteloze politici zullen ons stroomtekort niet oplossen’

We hoeven geen speelbal te zijn van machtige energiemultinationals en van besluiteloze politici. Take the power back, in alle mogelijke betekenissen. Dat zegt Vincent De Dobbeleer, CEO van June Energy.

Het risico op stroomtekort de komende maanden maakt één ding zeer duidelijk: de manier waarop we in ons land energie produceren en verbruiken, is hopeloos verouderd.

Flashback naar het najaar van 2014. In de media doken voortdurend onheilstijdingen op over nakende stroomtekorten en – nog erger – dreigende black-outs. Uiteindelijk zaten we op geen enkel moment zonder stroom, maar dat biedt geen enkele garantie dat we ook deze winter zullen overleven zonder afschakelplan.

Ook toen waren haperende kerncentrales de oorzaak. Het is ontstellend hoe weinig – zeg maar: niets – we in vier jaar tijd hebben geleerd. Het type kerncentrales dat ons van elektriciteit voorziet, heeft een maximale levensverwachting van 30 à 40 jaar. Die zijn ze ondertussen al gepasseerd, ze dateren uit 1975. De jongste jaren draaiden onze kerncentrales vaker niét dan wel. Als ze niet met betonrot of scheurtjes kampen, werden ze wel gesaboteerd.

Zeven centrales buiten strijd

Het is bijzonder ironisch dat nu zes van de zeven centrales buiten strijd zijn, veel beleidsmakers nog altijd niet gehaast zijn om eindelijk te kappen met kernenergie. Integendeel, zelfs na alle fiasco’s van de voorbije jaren beschouwen ze onze kerncentrales nog altijd niet als het probleem, maar als de oplossing voor onze energiebevoorrading. Nog wat – tactisch uitgestelde – herstellingswerken, en ze kunnen er weer tegenaan.

Ook de manier waarop we als consumenten energie verbruiken, is niet meer van deze tijd. Eén keer per jaar geven we onze meterstanden door, maar er is een groot zwart gat van onwetendheid tussen de stroom die bij ons binnenkomt en dat ene getal op onze energiefactuur. In digitale tijden is onze energie-infrastructuur nog altijd analoog. Dom.

Dat maakt het moeilijk om bewust om te gaan met energie. Over het Kanaal zetten twee miljoen Britten elke dag onmiddellijk hun theepot op het vuur wanneer de aftiteling van Eastenders begint. Dat zorgt voor een gigantische vraagpiek van 3 gigawatt. Leveranciers kunnen centrales op dat moment snel aan en weer af schakelen, en voorzien een stroomreserve uit Frankrijk. Maar om die piek te voorspellen, moesten hun slimme ingenieurs in de tv-programmatie duiken. Die informatie is niet beschikbaar op niveau van de infrastructuur van het net.

Met een stroomtekort in het vooruitzicht zou de digitalisering ons kunnen helpen om veel efficiënter met elektriciteit om te gaan. We zouden kunnen nagaan vanaf welke buitentemperatuur de verwarming een stroompiek veroorzaakt. We zouden weten welke impact het heeft op de stroomvraag wanneer we met zijn allen de thermostaat één graadje lager draaien. Met slimme lezers kunnen we in real time fluctuaties à la Eastenders opvolgen, en zo perfect de oorzaken van die schommelingen achterhalen én opvangen. Op het niveau van een heel land, maar evengoed op niveau van ons huishouden.

De macht van de consument

Alle verhitte discussies over de dreigende stroomtekorten focussen volledig op de stroomvoorziening. Ons stroomverbruik lijkt een soort van fataliteit. Aan de vraagzijde beperken de oplossingen zich tot het advies om paella te maken, omdat één pan minder energie verbruikt dan drie pannen of potten. Ongetwijfeld goed bedoeld, maar in tijden waar de digitalisering zoveel meer mogelijk maakt ook tekenend voor ons totaal verouderd energiebeleid.

Het goede nieuws is dat we helemaal geen speelbal hoeven te zijn van besluiteloze beleidsmakers en almachtige energiemultinationals. De digitalisering geeft ons de macht om als consument meer dan ooit onze stempel op de energietransitie te drukken. Dan moeten we ook een omslag maken in onze ‘energiecultuur’, en energie niet meer beschouwen als een bedrag op onze factuur, maar als iets waar we bewust en actief mee bezig zijn. Het is nu wel overduidelijk dat we onze eigen verantwoordelijkheid als energieconsument moeten nemen. Het huidige schouwspel toont dat niemand anders het zal doen. Dankzij de digitalisering en innovaties die we vandaag kennen, kost het ons gelukkig niet veel moeite.