Luc Van Nevel neemt afscheid van het bedrijfsleven: ‘Ik wil geen karikatuur van mezelf worden’

Luc Van Nevel verwierf naam en faam als topman van de kofferproducent Samsonite, stond mee aan de wieg van de hoogspanningsnetbeheerder Elia en hield de weefmachineproducent Picanol overeind in penibele tijden. Op zijn 75ste zwaait een icoon van het Belgische bedrijfsleven af. Maar eerst deelt hij nog zijn bezorgdheden.

“Het is genoeg geweest. Ik ben moe. Het is op”, zegt Luc Van Nevel in zijn thuisstad Oudenaarde. “Ik heb heel veel gewerkt in mijn leven en heb daar ook een prijs voor betaald. Ik wil geen karikatuur van mezelf worden. Ze zullen mij niet moeten buitendragen uit de raad van bestuur.” Al heeft hij de reacties onderschat. Zo kreeg hij heel wat tegenwind van Luc Tack, de topman van Picanol en Tessenderlo Group. Niet verwonderlijk, want Tack heeft gul geput uit de rijke ervaring van Van Nevel. De twee leerden elkaar kennen toen Van Nevel onverwachts CEO en voorzitter van Picanol werd. Bovendien is Van Nevel erg beslagen in de energiesector, als voormalig voorzitter en bestuurder van Elia. Zo stuurde hij de ambities van Tack in de energiesector, die aast op een tweede gasgestookte elektriciteitscentrale bij Tessenderlo Group.

U hebt bijna drie decennia voor Samsonite gewerkt, dat in die periode zowat tien keer van eigenaar is veranderd.

LUC VAN NEVEL. “Op mijn 28ste werd ik financieel directeur voor Europa en op mijn 37ste president voor Europa. De laatste tien jaar was ik de CEO van de hele groep. Samsonite heeft heel moeilijke periodes doorgemaakt en ik heb het bedrijf meermaals gered van het faillissement. Ik maakte de twee Golfoorlogen mee, en de aanslagen van 9/11, toen we al een paar honderd winkels hadden in de Verenigde Staten. Samsonite leefde van vliegreizen. Het kwam in zware moeilijkheden. De toenmalige Generale Bank heeft me gered. Later heb ik nog geprobeerd samen met mijn boezemvriend Marc Santens Samsonite te kopen. Albert Frère ging akkoord om 100 miljoen dollar op tafel te leggen. We dachten dat het rond was, maar onverwachts werd een ander bod aanvaard. Zeer jammer. Ik had me er steendood aan gewerkt. Voorts heb ik Samsonite ook gelanceerd in Azië, en fabrieken gebouwd in China en India.”

Begin jaren 2000 lag u mee aan de basis van Elia.

VAN NEVEL. “Ik heb voor Samsonite twaalf jaar rondgelopen in Wall Street. Ik wist dus hoe je grote transacties moet doen. Daarom kwamen ze bij mij aankloppen om de Europese richtlijn over de scheiding van de elektriciteitsmarkt toe te passen. Electrabel was zowel een producent, een transporteur als een distributeur van elektriciteit, en dat mocht niet meer. Ik werd de voorzitter van het ad-hoccomité voor de beursgang van Elia. Ik had toen ook al bestuursmandaten bij Picanol en de BRTN, de toenmalige VRT.”

U was de wereldwijde CEO, toen u 2004 plots afscheid nam van Samsonite.

VAN NEVEL. “Ik was in een toestand van permanente jetlag terechtgekomen en had een bloeddruk van 8,5 over 5. Ik kreeg ook hartritmestoornissen en andere lichamelijke problemen. Op zeker moment stond ik voor de spiegel in een ziekenhuiskamer, met buisjes in mijn lijf, en zei ik tegen mezelf: ‘Heb je daarvoor zo gewerkt?’ Op dat moment heb ik beslist mijn ontslag te geven.”

En toen?

VAN NEVEL. ” I want to smell the flowers, dacht ik bij mijn vertrek. Maar na drie maanden was ik dat kotsbeu ( lacht). Ik was nog maar 57 jaar. En toen ben ik een nieuwe carrière begonnen als onafhankelijk bestuurder. Mijn gezicht kwam uitgebreid in de media door mijn vertrek en plots begon dat te rollen. Bedrijven wilden me als CEO, maar dat wilde ik niet. Ik wilde onafhankelijk mijn mening kunnen geven, want ik ben nogal vrij direct ( grijnst). Ik zat al snel aan dertien mandaten.”

U had na uw vertrek bij Samsonite meteen de handen vol met Picanol, dat u omschreef als a real piece of shit.

VAN NEVEL. “Ja, het was erg. Ik vertrok eind juni 2004 bij Samsonite en in oktober begonnen de problemen bij Picanol. Laat ik het erop houden te stellen dat je bij mij recht moet rijden, als je begrijpt wat ik bedoel. We hebben gevraagd aan de CEO (Jan Coene, nvdr) om zijn ontslag te geven. Het leidde ertoe dat ik zelf plots voorzitter en CEO van Picanol werd. Ik had er al snel spijt van, maar achteraf bekeken zou ik het voor geen geld van de wereld hebben willen missen. Als je, zoals ik, Samsonite hebt geleid, met acht fabrieken en 6.000 personeelsleden, lukt zoiets ook wel. Drie jaar later kwam Luc Tack erbij, en tijdens de financiële crisis in 2008 is hij grootaandeelhouder geworden. Mensen als Luc Tack, of ook Hein Deprez, durven risico’s nemen die ik nooit zou durven nemen. Ik heb gestudeerd, wat eerder een nadeel is. Ik heb Luc alleen geholpen om van een lokale ondernemer uit te groeien tot een internationale ondernemer, want ik wist hoe dat moest. Hij apprecieerde het dat ik mijn mening durf te geven, met een occasionele vloek erbij, want in het West-Vlaams moet je al eens vloeken ( lacht). Tja, hij heeft het voor mij en ik voor hem.”

Na alle problemen bij Samsonite en Picanol begon u in 2004 toch aan een nieuw avontuur. U nam de Oudenaardse verzekerings- en vastgoedgroep Van Welden over.

VAN NEVEL. “Mijn kameraad Paul Van Welden was gestorven. Daar werkten toen tien mensen. Mijn vrouw stelde voor die groep niet te laten verpieteren en over te nemen. Mijn oudste zoon Laurens en mijn schoondochter Katrien runnen dat. Het heet nu Sharp Insurance Brokers. Ik trek er mij niets van aan en ben erevoorzitter. Ik heb niets meer” ( lacht).

Hoe gaat het nu verder?

VAN NEVEL. “Ik zit nog bij Luc Tack, waar je je nooit verveelt, ben nog voorzitter van La Lorraine Bakery Group en zit bij het matrassenbedrijf Latexco van Luc Maes. En dan is er Fedrus van Marc Vandecruys. Dat was een klein bedrijfje van dakbedekkings- en gevelmaterialen, maar het is enorm gegroeid, zeker door de overname van de divisie bouwmaterialen van Umicore. Maar het is de bedoeling dat ik eind dit jaar volledig vrij ben. Ik wil die bestuurdersaansprakelijkheid niet meer. Er is ook veel veranderd. Jean-Luc Dehaene, met wie ik nog veel heb samengezeten, zei al dat er twee soorten managers zijn, die van BC en die van AC, before computer en after computer. En als ik zie hoe mijn kinderen en kleinkinderen omgaan met het digitale: I just don’t have it. Ik zou ook moeten bijstuderen, want ook het vennootschapsrecht is voor een groot stuk bijgewerkt. Ik zwijg niet als bestuurder. Ik wil geen deel uitmaken van het meubilair in de boardroom. Dan moet je weten waarover je praat en ik heb nu meer tijd nodig om te werken op dossiers. Kortom, het is tijd.”

U kent de energiesector goed. Zitten we in de problemen?

VAN NEVEL. “Als we geluk hebben, komen we er misschien door. Laten we vooral hopen dat de Nederlanders hun Elfstedentocht niet kunnen schaatsen. Als dat wel lukt, wat betekent dat het lang vriest, zitten we hier allemaal in het donker. Eind februari, begin maart 2012 was het bijna zover. Dat is allemaal doodgezwegen. À propos, waar ik me dood aan erger, is dat ze zeggen dat we zeven kerncentrales hebben. We hebben er twee. In de ene hebben we vier reactoren, in de andere drie. Veel politici weten dat blijkbaar nog niet. Maar goed, ik denk dat als we alleen maar twee gascentrales bijbouwen, we in de miserie zitten. Als je de oudere gascentrales upgradet, begint het al te verbeteren. Als we dan nog een stuk kunnen invoeren, denk ik dat we er mogelijk komen. In groene energie moeten we zoveel mogelijk permanente flux krijgen. Voor zonnepanelen is de oplossing de thuisbatterij. Voor windmolens zijn dat elektrische snelwegen leggen tussen de enorme velden met zonnepanelen in Zuid-Europa en Noord-Afrika, en de windparken en hydrocentrales in het noorden.

“We moeten in Europa een beetje slimmer worden. We hebben geen gas, wordt gezegd. Terwijl we voor Griekenland en Cyprus een gasbel hebben die even groot is als die van Qatar. Alleen liggen de Turkse Cyprioten dwars. En er liggen twee enorme gasbellen voor Gaza. Israël zegt dat we er moeten afblijven. Maar vroeg of laat moet er toch naar gekeken worden.

“Ik betaalde deze week 132 euro om mijn auto vol te tanken, terwijl dat voordien pakweg 80 euro was. En ik bedacht plots dat, mocht ik in Amerika wonen, ik ook meer zou betalen voor een volle tank, maar dat het geld wel in de Verenigde Staten zou blijven. Van het geld dat ik hier betaal, blijft niks hier. Dat is zo voor veel zaken. We zijn al vele jaren een wingewest voor Frankrijk. De regering-Verhofstadt heeft ons voor een groot stuk verkocht aan Frankrijk. Dat is heel pijnlijk. Ik heb daarbij wel een beetje een schuldgevoel. Ik geloofde sterk in de globalisering. Economisch gezien is dat zeer zinvol, maar je mag de geopolitiek niet vergeten.”

Hoe kijkt een wereldburger als u naar de geopolitiek? We riskeren boven op Poetin binnen enkele jaren ook opnieuw Trump te krijgen.

VAN NEVEL. “Toen ik naar de bestorming van het Capitool door die Trump-idioten keek, stroomden de tranen over mijn gezicht. Ik kon er niet van over. Ik heb 35 jaar voor de Amerikanen gewerkt. ‘Wat gebeurt er met dat mooie land?’ dacht ik. Ik heb me enorm geërgerd aan Trump, een liegende opportunist. Ook dat is Amerika. Al geloof ik niet dat Trump zal weerkeren. Maar wat opnieuw duidelijk is geworden: sociale media zijn een verdomde ramp voor de beschaving en de maatschappij. Sociale media zijn minstens voor 70 à 80 procent een sociale riool. Iedereen gebruikt ze om hun brol in te dumpen.”

Is het allemaal kommer en kwel?

VAN NEVEL. “Wat we nu meemaken, is ook een fantastische kans. Misschien kunnen we opnieuw meedoen met bepaalde zaken. Luc Tack zit er boenk op: die is altijd in de maakindustrie blijven geloven. Misschien zal onze ongelofelijke nucleaire kennis opnieuw gehonoreerd worden, zodat wij de leidinggevende positie die wij 20 à 25 jaar geleden hadden, terugkrijgen. En zo zijn er heel veel sectoren. Ooit wilden de Amerikanen een elektriciteitssnelweg leggen van New York naar Arkansas. Wie deed al de engineering daarvoor? Elia. De Amerikanen konden dat niet. Ik heb nog gesuggereerd om ons te laten betalen in aandelen van dat project. Waarmee ik maar wil zeggen dat we moeten geloven in ons eigen kunnen.”

Geloven in onszelf is niet ons sterkste punt.

VAN NEVEL. “We kunnen het wel. Er is veel innovatie. Greta Thunberg en Anuna De Wever zeggen dat we niets doen. Pardon? Kijk naar de haven van Antwerpen. Wat daar gebeurt, is ongelofelijk. Over tien of vijftien jaar zijn die bedrijven allemaal klimaatneutraal. Maar laat ons op al die technologie alstublieft genoeg patenten nemen, zoals de Amerikanen. Als je daar een balpen verlegt, nemen ze er een patent op” ( lacht).

Welk advies hebt u voor de nieuwe generaties managers?

VAN NEVEL. “Je moet technisch goed op de hoogte zijn en een synthetische geest hebben. Maar het moeilijkste is mensen managen. Motivation by castration bestaat niet. Als je mensen je kantoor uitstappen, moeten ze voelen dat je achter hen staat. Je moet het beste uit je mensen kunnen halen. Soms botst iemand wel eens op het peterprincipe (de promotie te veel tot een functie die de betrokkene niet aankan, nvdr). Maar so what?”

U bent altijd Vlaams-voelend geweest?

VAN NEVEL. “Absoluut. Ik ben flamingant in hart en ziel, maar ik ben ook Belg en ik weet dat mijn toekomst in Europa ligt. België? Waarmee zijn we hier bezig? Kijk, toen ik CEO van Samsonite in de Verenigde Staten was, wilde ik zwarte mensen vaker promoveren. Maar een Japanse collega adviseerde me nooit een minderheid positief te discrimineren, omdat je dan uiteindelijk de meerderheid negatief zal discrimineren. Voor belangrijke beslissingen leidt dat uiteindelijk tot een dictatuur van de minderheid. Onze Franstalige vrienden weten dat maar al te goed.”

U was uw hele carrière heel vaak op reis, in de beginjaren als auditor ook in Afrika. Wat dreef u?

VAN NEVEL. “Mijn ouders waren middenstanders. We hadden thuis een drukkerij. Ook tijdens mijn studententijd moest ik werken in de drukkerij. Ik kon dat heel goed. Dat drukwerk vervoerde ik dan naar de klanten. Ik was veel op de baan, wat ik heel graag deed. Mijn moeder zei dat ik een straatloper was. Daarmee bedoelde ze dat ik altijd weg was.”

Wat gaat die geboren straatloper nu doen?

VAN NEVEL. “Ik lijd aan chronische sinusitis en trek drie à vier keer per jaar naar de zon, waar ik veel minder last heb van mijn sinussen. Ik wil ook mijn vrouw helpen, want ook zij is geen jong meisje meer. Er is de familie, en tijdens de week zal ik wat vaker met mijn elektrische fiets gaan rijden en een beetje lezen. In het weekend zal ik wat vaker in Knokke vertoeven. Samen met vrienden zit ik ook in een wandelgroep, en ik zal al eens vaker naar het toneel of de opera gaan. Grote reizen interesseren me niet meer. Eén keer per jaar naar de Verenigde Staten kan nog.”

U hebt vele jaren in de Verenigde Staten gewerkt. Hebt u er nooit willen wonen?

VAN NEVEL. “Ik was er graag gebleven, maar mijn vrouw wilde niet, en ce que femme veut, Dieu le veut. En dus zit ik hier, maar ik ben heel tevreden. Ik heb drie prachtige schoondochters, vijf prachtige kleinkinderen en drie zonen die zich gedragen. En ik heb een fantastische vrouw, met wie ik al 56 jaar samen ben, want ik ben vroeg begonnen” ( lacht).

U staat ook bekend als muziekliefhebber, voornamelijk Bach?

VAN NEVEL. “Mijn papa was organist. Mijn ouders waren oorlogswezen. Beide grootvaders sneuvelden aan de IJzer in 1917. Daardoor mocht mijn mama studeren op kosten van de staat, en is zij onderwijzer geworden. Mijn papa mocht naar het conservatorium, piano en orgel, maar moest op oudere leeftijd naar het college om een vak te leren, en werd drukker. Maar hij had wel de sleutels van drie of vier kerken in Gent, en ‘s avonds trokken wij daarnaartoe. Ik lag dan als klein ventje te slapen aan het voetklavier van het orgel, terwijl hij speelde.”