‘Laat artificiële intelligentie een turbo zetten op de Vlaamse kansenfabriek’

Zodra in de economie ‘the winner takes it all’een ijzeren wet wordt, is een verliezersmentaliteit het laatste wat je je kunt veroorloven. Toch leeft die mentaliteit bij een overgroot deel van de Belgen. De jongste peiling van Le Soir en vtm bevestigt dat de posities steeds meer verharden. Vlaams Belang wordt onbedreigd de grootste partij in Vlaanderen, PTB zal federaal de grootste zijn. Dat is meer dan een opgestoken middelvinger naar de macht. Fundamenteel gaat het om de angst om welvaart of status te verliezen. Er is geen geloof meer dat de taart groter kan worden. Het is eigen brokken eerst, ten koste van de ander.

We moeten artificiële intelligentie omarmen. We hebben geen andere keuze: de technologie wordt in een rotvaart op de samenleving losgelaten.

De centrumpartijen doen in zulke tijden domme dingen, zoals het mordicus tegenhouden van duurdere dienstencheques door de Vlaamse regering. Een prijsverhoging zou de al zwaar belaste middenklasse te veel treffen, is de redenering. Ondertussen worden de poetshulpen al bijna tien jaar onderbetaald. De socioloog Ive Marx klaagt al even lang en terecht dat maatschappelijk onrecht aan. De grootste afnemers van dienstencheques zijn net de gezinnen die een prijsverhoging gemakkelijk kunnen verteren. Duurdere dienstencheques zouden niet alleen een onrechtvaardige situatie rechttrekken, ze zouden het beroep van huishoudhulp ook aantrekkelijker maken en meer inactieven naar de arbeidsmarkt lokken. Maar de angst om kiezers te verliezen, maakt de centrumpartijen te bang om zelfs zo’n kleine ingreep te doen.

De saga over de dienstencheques is een waarschuwing, nu we stilaan echt in het tijdperk van de artificiële intelligentie komen. Artificiële intelligentie is in steeds meer vaardigheden de evenknie of de zelfs betere van de mens. En door de doorbraak van generatieve artificiële intelligentie, ChatGPT en consorten, is de mensheid alweer een illusie armer. Want ook computers kunnen creatief zijn, of toch goed doen alsof. Voor het eerst is er een technologie die bedienden op grote schaal hun baan kan kosten, zelfs in de meer elitaire beroepsgroepen. De middenklasse vreest een doembeeld van laagbetaalde jobs en slechtere randvoorwaarden, eigenlijk de situatie waar hun poetshulpen al in verkeren. Het scenario van een grote loonkloof onderzoeken we deze week in Trends.

Toch moeten we artificiële intelligentie omarmen, ondanks het risico van een gepolariseerde arbeidsmarkt. We hebben geen andere keuze: de technologie wordt in een rotvaart op de samenleving losgelaten. Microsoft en andere techtitanen zitten in een race. Dit is een technologische schok die de voorsprong of de achterstand van het verleden kan uitwissen, er zijn miljarden te verdienen of te verliezen. Ook buiten de techsector zal artificiële intelligentie op grote schaal de machtsverhoudingen hertekenen. The winner takes it all wordt in veel meer sectoren een realistisch scenario.

Als we de angst laten regeren, gaan we er geheid collectief op achteruit. Er is al een goed antwoord om de economische schok op te vangen: een faire verzorgingsstaat met een sociaal vangnet, goed onderwijs enzovoort. Om die betaalbaar te houden, hebben we absoluut een technologie nodig die de productiviteit verhoogt, zodat de economie kan groeien. Politici moeten veel meer benadrukken welke ongelofelijke kansenmachine onze samenleving kan zijn.

Vorige week werd het Gentse softwarebedrijf Silverfin nog verkocht, voor meer dan 300 miljoen euro. Aan de basis van het bedrijf lag de frustratie van Joris Van Der Gucht, die in zijn eerste baan te veel manueel werk moest doen. Samen met Tim Vandecasteele besloot hij zijn baan deels weg te automatiseren en ondertussen de hele gilde van boekhouders productiever te maken. Van Der Gucht had zich ook een verliezersmentaliteit kunnen aanmeten en op automatische piloot kunnen voortwerken tot zijn pensioen. Maar hij besloot te durven. Iedereen is er beter van geworden.

Bekijk het studiogesprek met Trends-journalist Stijn Fockedey op Kanaal Z