Kmo’s gaan creatief om met schaarste: ‘Je moet bijna in de clinch gaan voor een prijsverhoging’

De inflatie en de schaarste zijn de belangrijkste spelbrekers van 2022. Kmo’s zijn bijzonder creatief geworden in het opvangen van de gevolgen: ze zoeken alternatieve leveranciers, gaan slim om met prijsstijgingen of werken zelf met leveranciers aan nieuwe, goedkopere grondstoffen.

Vooreerst: het fenomeen van de grondstoffenschaarste is zeker niet nieuw. “Vier jaar geleden zagen we al een grote druk op alle soorten glasverpakkingen”, vertelt Alain De Laet, de CEO van Brouwerij Huyghe in Melle. De producent van onder meer Delirium Tremens mikt dit jaar op een productie van 250.000 hectoliter en 52 miljoen euro omzet. “De druk ontstond destijds door fusies en sluitingen bij de glasproducenten. Het was een algemeen probleem. Ook wie bijvoorbeeld confituur maakte, ondervond hinder. Op jaarbasis gebruikt onze brouwerij bijna 30 miljoen bierflesjes. De aankoop bij de vier resterende producenten werd steeds moeilijker.” Bovendien viel tijdens de coronapandemie door de sluiting van de horeca de vraag naar vaten bier weg en zocht de consument zijn heil in de supermarkt. De vraag naar bier in flesjes steeg fors.

Brouwerij Huyghe zocht en vond een oplossing in Rusland, bij Ruscam-Ufa, een dochter van de Turkse Sisecam Group. “De jongste vier jaar kochten we meer dan 10 miljoen flessen per jaar in Rusland, goed voor bijna de helft van wat we nodig hebben”, vertelt De Laet. Op een oorlog met Oekraïne had de brouwer niet gerekend. “De West-Europese markt haalt 30 tot 40 procent van haar bierflesjes uit Rusland en Oekraïne”, weet De Laet. “De glasfabrieken van West-Europese producenten, zoals Ardagh en Vetropack, staan in Oekraïne en zijn deels verwoest. Daar komt de sluiting van de grenzen bovenop. De overblijvende leverancier, het Duitse Wiegand, profiteerde daarvan. Onder het mom van de stijgende gasprijzen eist hij een toeslag van meer dan 30 procent, terwijl hij de markt niet kan bevoorraden.”

Alain De Laet voegt eraan toe dat naast glas ook papier schaars is en dat de moutprijs verdubbelde. Mout koopt de brouwerij in Nederland, Frankrijk en Denemarken. “Door de onstabiliteit in de graanschuur van Europa zijn de prijzen mondiaal gestegen. Onze vorige contracten vertrokken van 380 euro per ton, begin dit jaar ging het al naar 610 euro en momenteel ligt de prijs boven 700 euro. Nu aankopen is dus moeilijk. Dit jaar zijn we voor 80 procent ingedekt, maar voor volgend jaar is dat nog maar een vierde. Gelukkig hebben we onze gas- en elektriciteitsprijzen kunnen vastklikken voor de komende jaren.”

Lonen stijgen met 14 procent

In de grafische sector horen we een vergelijkbaar verhaal. Peleman Industries ontwikkelt toepassingen voor het bundelen van documenten en fotomateriaal. Net toen het bedrijf de vruchten van zijn investeringen in digitalisering wilde plukken, staken de grondstoffenproblemen de kop op. “We voelen de druk bij heel wat van onze grondstoffen”, getuigt CEO Esmeralda Peleman. “Voor karton en papier uiteraard, maar bijvoorbeeld ook voor metalen, lijmen en covermateriaal speelt de schaarste. Ook wij zagen de tekorten aankomen bij de eerste lockdown in China, maar ze manifesteerden zich iets trager, omdat we door invoerproblemen en prijsvariatie ons al meer op Europese partners hadden gericht.”

Peleman stipt ook de loonkosten aan als factor: “Schaarste doet de prijs stijgen, maar de loonkosten zijn een structureel probleem. De automatische indexering duwt onze lonen in twee jaar 14 procent hoger. Grondstoffen kun je doorrekenen, maar onze internationale klanten aanvaarden niet dat je dat ook nog eens met de loonkosten doet. We zijn ervan overtuigd dat de grondstoffenprijzen opnieuw zullen zakken. De lonen daarentegen kun je niet meer verlagen. Wanneer de grondstoffenprijzen dalen, zullen wij bijgevolg niet meteen onze prijzen mee verlagen, als compensatie voor onze gestegen loonkosten.”

Met het doorrekenen aan de klant haalt Peleman een eerste, vaak geciteerde, maar niet altijd vanzelfsprekende oplossing aan. “Dat is inderdaad moeilijk”, stelt brouwer Alain De Laet. “De supermarkten zetten ons enorm onder druk. Je moet bijna in de clinch gaan voor een prijsverhoging van 4 procent, terwijl het eigenlijk 12 of 13 procent zou moeten zijn, wil je alle kosten afdekken.”

Tot 30 weken wachten

De prijsverhogingen doorrekenen aan de klanten is één facet. Maar hoe lossen kmo’s de schaarste aan grondstoffen op? Ze zoeken in de eerste plaats alternatieve leveranciers. “Voor onze kritische grondstoffen hebben we altijd dubbele bronnen”, benadrukt Esmeralda Peleman. “We evolueren zelfs eerder naar een systeem met drie mogelijke leveranciers. Bovendien wordt bijna elke grondstof nu kritisch. Vroeger waren het er misschien twee, intussen zijn het er tien.”

Peleman Industries ziet wel voordelen in zijn internationale structuur. Het bedrijf is in de hele wereld actief, via 200 distributeurs in 120 landen. Voor dit jaar mikt het op een geconsolideerde omzet van om en bij 70 miljoen euro. “Voor het materiaal voor de covers van de documenten en de fotoalbums hebben we een Europese leverancier, maar bij tekorten kunnen we overschakelen op de leveranciers van onze Amerikaanse vestiging.”

Toch volstaan die alternatieven niet altijd. Ook tijdig inkopen is belangrijk. “We zijn met onze leveranciers een systeem overeengekomen, waarbij we orders plaatsen voor een periode van twaalf maanden, met de mogelijkheid tot aanpassingen tot twee weken voor de levering”, duidt Esmeralda Peleman. “Die lijn moet je wel doortrekken naar je klanten: ook zij moeten hun toekomstige orders doorgeven. Op sommige grondstoffen moet je intussen dertig weken wachten. Iedereen weet intussen dat je met een grotere voorraad niet alles kunt oplossen.”

Toch was de voorraad uitbreiden ook de eerste reflex bij Brouwerij Huyghe. De nieuwe partner in Rusland indachtig, startte Alain De Laet eind vorig jaar een forse inkoopronde. “We kochten zelfs een magazijn van 3.700 vierkante meter, dat we vulden met bierflesjes, kroonkurken, bierglazen en karton. Met die voorraad hebben we voldoende flesjes tot einde juli.” Of de aanvoer uit Rusland nu helemaal droogvalt, is nog niet duidelijk. “We kunnen flesjes aankopen, omdat het bedrijf in Turkse handen is. Maar krijgen we ze ook tot bij ons? We proberen dat via Finland te regelen, maar een Russische trucker kan Europa niet binnen. Dat betekent overladen.”

Hopen op het oude normaal

Esmeralda Peleman haalt nog een oplossing tegen de schaarste aan: durven innoveren. Nadat een lijmleverancier was gestopt met de productie van een belangrijk product, investeerde Pelemans Industries mee in een alternatieve oplossing. “De leverancier wilde de lijm van de markt halen, omdat de productie te duur werd”, zegt Esmeralda Peleman. “We hebben samen ontleed wat de prijsstijging veroorzaakte, en kwamen uit bij één specifieke component. Samen met onze leverancier hebben we een aangepaste lijm uitgewerkt, met een andere component. Daarvan testen we nu de productie.”

Onze kmo’s zijn dus hard in de weer om creatieve oplossingen te vinden voor de schaarste aan grondstoffen. Toch hopen ze op een snelle terugkeer naar het oude normaal. Zowel Brouwerij Huyghe als Peleman Industries ziet de vraag aantrekken, en hier en daar wordt een grondstof ook al eens goedkoper. “Voor pvc zien we nu al een eerste prijsdaling”, stelt Esmeralda Peleman tevreden vast. “De prijs blijft hoog in vergelijking met 2020, maar het is wel een daling. De markt zal wel nog een tijdje blijven schommelen. Laten we vooral ook niet vergeten dat de pandemie nog lang geen afgesloten hoofdstuk is.”