Volgens Steen Jakobsen, de Deense hoofdeconoom van Saxo Bank, moet Europa zichzelf dringend heruitvinden en meer ademruimte geven aan de kmo’s. Enkel op die manier kan de groei duurzaam aangezwengeld worden.
De Europese obligatiemarkten zijn een oase van rust. De Spaanse vijfjarige rente is zelfs onder de Amerikaanse gedoken. Gelooft u in het herstel van Europa, of is het stilte voor de storm?
Steen Jakobsen: “De Europese Centrale Bank (ECB) heeft ervoor gezorgd dat het niet meer loont om te speculeren tegen Spaanse overheidsobligaties. De Europese banken hebben gratis geld gekregen van de ECB en hebben met dat geld Europese overheidsobligaties gekocht, wat de rentevoeten heeft doen zakken. Dit staat volledig los van de economische toestand of de inschatting van de obligatiemarkten zelf.”
“Er zijn veel tegenstrijdige signalen: enerzijds zeggen de beleidsmakers ons dat we in een herstel zitten, maar anderzijds vertellen de bedrijfswinsten ons dat de Europese consument nog niet terug is. Ik verwacht dat de economische groei in Europa tegen eind dit jaar zal stilvallen, zelfs in Duitsland. De voorbije jaren heeft Europa erg geprofiteerd van de Aziatische vraag naar kapitaalgoederen (machines, zwaar materieel, …), vooral uit China. Maar Azië is op zoek naar meer kwalitatieve, en dus ook lagere groei. Dit zal de vraag naar Europese exportproducten doen zakken. De Verenigde Staten zullen dat gat niet opvullen, want ook daar is de groei aan het afzwakken ten gevolge van de afbouw van de monetaire stimulus door de Federal Reserve. Het Europese handelsoverschot zal dit jaar dus kleiner worden.”
Dreigt voor Europa een Japans deflatiescenario?
Jakobsen: “Het enige wat Europa kan behoeden van een Japans scenario (jarenlange stagnerende groei en deflatie, nvdr.) zijn structurele hervormingen van de pensioenen, de sociale zekerheid, de banksector, de bureaucratische uitwassen, enzovoort. Voorlopig zie ik nergens ernstige hervormingen. De enige manier om politici aan te zetten tot hervormingen is een nieuwe crisis. Mogelijk komt die er eind dit jaar wanneer de groei in Europa helemaal stilvalt.”
“Het Japans scenario is geen slecht nieuws voor mensen met veel geld. De koopwaarde ervan stijgt, en heel wat zaken zullen goedkoper worden. Deflatie is wel slecht nieuws voor zij die schulden hebben: bedrijven, overheden en jonge mensen. Omdat zij politiek zwaarder doorwegen dan bijvoorbeeld gefortuneerde gepensioneerden verwacht ik dat de centrale banken de deflatie met alle middelen zullen willen bestrijden.”
Wat kan Europa doen om de groei aan te zwengelen?
Jakobsen: “Europa kan uit de weg gaan staan van de kmo’s. Ik ben ervan overtuigd dat we een ander Europa nodig hebben: kleiner, efficiënter, transparanter en democratischer. Met minder bureaucraten en regeltjes. Er zijn 26 miljoen kmo’s in Europa. Stel je voor dat ze elk één extra persoon zouden aanwerven. Zelfs de Europese Commissie geeft toe dat de kmo’s de voorbije jaren de enige bron van jobcreatie waren, niet de grote ondernemingen. Kmo’s zijn de ruggengraat van de Europese economie en zijn de belangrijkste bron van innovatie.”
“Het grote probleem is dat mensen met nieuwe ideeën maar moeilijk aan krediet raken. 95 procent van alle bankkredieten gaat naar de beursgenoteerde ondernemingen. Die ondernemingen gebruiken hun geld vooral om eigen aandelen in te kopen in plaats van innoverende kmo’s over te nemen – wat de natuurlijke gang van zaken zou zijn. De grote ondernemingen geven dus het signaal dat ze geen betere, productievere kansen voor hun geld vinden dan hun eigen aandelen. Kredieten aan de kmo’s zijn de sleutel tot duurzame groei. De kredietschaarste voor kmo’s is een immens probleem voor Europa.”
