Welke opdrachten kunnen ondernemers uitbesteden aan freelancers of zelfstandigen? Voor welke taken nemen ze het best iemand op de loonlijst? Een overzicht.
Het antwoord op de vraag of een ondernemer het best in zee gaat met een vaste werknemer of een freelancer, hangt af van verschillende factoren. “De eerste vraag die je je moet stellen is: gaat het om kernactiviteiten?” zegt Frank Vander Sijpe, directeur HR Trends & Insights bij Securex. “Als je een schrijnwerker bent en je meer opdrachten hebt dan je alleen aankunt, dan wil je een schrijnwerker aanwerven met een vast contract. Een freelancer zal wellicht niet exclusief voor jou willen werken. Als je klanten heel tevreden zijn van het werk van die andere schrijnwerker, zullen ze de volgende keer misschien rechtstreeks bij hem aankloppen. Of misschien kan die persoon elders een vast contract krijgen en dan verlies je je werkkracht.”
Voor de eerste aanwerving bestaat in België de doelgroepvermindering: een vrijstelling of vermindering van RSZ-bijdragen van maximaal 3.100 euro per kwartaal, onbeperkt in de tijd. Voor de volgende twee werknemers is er een kleinere korting, die wel beperkt is in de tijd. Daarnaast kan de werkgever een tussenkomst van 36,45 euro in de administratiekosten krijgen om aan te sluiten bij een sociaal secretariaat, voor de kwartalen waarin hij een doelgroepvermindering voor een eerste werknemer aanvraagt.
Als diezelfde schrijnwerker een website wil hebben, kan hij die het best door een externe partij laten bouwen. Mocht die website een cruciaal onderdeel van de activiteiten worden, omdat de klanten er zelf hun droomkeuken kunnen ontwerpen en materialen kunnen kiezen, dan ontstaat weer een andere situatie. Vander Sijpe: “Als je daarvoor een beroep doet op een freelancer, moet je goede afspraken op papier zetten, zodat die website bijvoorbeeld eigendom van het bedrijf blijft wanneer het contract afloopt. Bij Securex is een groot deel van de medewerkers van het IT-departement vast in dienst. Wij zijn een sociaal secretariaat en de programma’s om de lonen te berekenen moeten goed werken en regelmatig een update krijgen. De gegevens moeten extra worden beveiligd. Alles wat een werknemer tijdens de werkuren maakt, is automatisch eigendom van het bedrijf.”
Gewaarborgd loon
Als u heel snel iemand nodig heeft en het te lang zou duren om de vacature in te vullen, dan kunt u beter met een zelfstandige werken, desnoods om de periode te overbruggen tot u iemand vast in dienst kunt nemen. “Er zijn gemiddeld 3,08 werkzoekenden per vacature in Vlaanderen. Dat is heel weinig. In sommige sectoren is dat nog krapper”, weet Vander Sijpe. Ook als u niet zeker bent dat uw omzet op lange termijn zal stijgen, werkt u het best met zelfstandigen. “Je kunt die contracten vrij snel stopzetten of verlengen.”
Een werknemer in vast dienstverband moet u doorbetalen, ook als uw bedrijf een crisis doormaakt. Het kost meer om een werknemer te ontslaan. “Een werknemer die ziek uitvalt, heeft recht op een gewaarborgd loon. Vakantiegeld, betaald zwangerschapsverlof: voor een zelfstandige bestaat dat allemaal niet”, stelt Vander Sijpe.
De kosten van een zieke werknemer komen in de eerste maand voor arbeiders slechts gedeeltelijk op de rekening van de werkgever, voor bedienden helemaal. De regering-De Wever wil dat werkgevers vanaf 1 januari 2026 de kosten voor de eerste maand volledig dragen en meer bijdragen in de daaropvolgende maanden. Vander Elstraeten: “Vooral voor kleine ondernemingen is het moeilijk om afwezigheden op te vangen. Stel dat je met twee werknemers een winkel openhoudt en ze allebei tegelijk uitvallen. Vanaf wanneer moet je dan vervanging zoeken? Straks heb je een medewerker te veel als de zieke werknemer terugkomt. Als er maar enkele mensen voor een bedrijf werken, dreigen de resterende mensen te bezwijken onder al het werk dat ze moeten opvangen. Dat zijn drama’s die tot faillissementen kunnen leiden. Langdurig zieken zijn hoe dan ook een dure zaak voor werkgevers.”
Kortere opzegtermijn
Vander Sijpe merkt op dat de opzegtermijnen van een vast contract niet meer zo stringent zijn als vroeger. De federale regering wil de opzegtermijn voor wie minder dan zes maanden aan de slag is vanaf januari zelfs beperken tot één week. Tot nu bedraagt de opzeggingstermijn voor iemand die vijf maanden aan het werk is bij een werkgever vijf weken.
‘Er zijn gemiddeld 3,08 werkzoekenden per vacature in Vlaanderen. Als je snel iemand nodig hebt, is een freelancer vaak de enige optie’
Vander Elstraeten vindt ook dat we in België niet mogen klagen over het arbeidsrecht. “In vergelijking met Duitsland, Nederland en Frankrijk kunnen wij in België makkelijk mensen aanwerven en er ook vrij gemakkelijk weer afscheid van nemen. In andere landen moet je voor een ontslag vaak een goedkeuring krijgen van de rechtbank.”
Evenwaardige partners
“Bij een vast contract is er een gezagsrelatie”, vervolgt Vander Sijpe. “Als je iemand aanwerft met een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur, kun je zeggen wat die persoon moet doen en wanneer. Als in het contract staat dat iemand van 9 tot 17 uur moet werken, maar de werkgever die persoon geen opdrachten geeft, dan staat het de werknemer vrij om de hele dag niets te doen. De werknemer stelt zich gedurende een aantal uren per week ter beschikking. Dat is een middelenverbintenis. Met een freelancer maak je doorgaans een resultaatsverbintenis: tegen die deadline moet het resultaat er liggen”, zegt Vander Sijpe.
“In werkomgevingen waarin de werkgever meer flexibiliteit toestaat, zoals een aantal aantal dagen thuiswerken of zelfs vanuit het buitenland werken, zien we dat ook werknemers en werkgevers meer evolueren naar een resultaatsverbintenis. In een supermarkt of in een fabriek is dat veel minder het geval en is sturing door een leidinggevende heel belangrijk”, stelt Vander Sijpe vast.
“De relatie tussen een ondernemer en een zelfstandige of freelancer die opdrachten uitvoert voor het bedrijf, komt vaak neer op een partnerschap. Als beide partners evenwaardig zijn, hebben ze evenveel recht om het contract op elk moment op te zeggen. Die freelancer kan zeggen: ik doe dit liever niet, of dit is een opdracht die mij niet ligt, of ik moet mij te ver verplaatsen. Voor een werknemer is dat moeilijker.”
Hoge tarieven
“Het grote voordeel van zelfstandigen die aan een opdrachtgever factureren, is de flexibiliteit”, vindt Anneleen Vander Elstraeten van het advocatenkantoor Four & Five. “Het grote nadeel is dat ze vaak veel hogere tarieven factureren. Zij hebben extra kosten, zoals een boekhouder. De voorbije maanden was er veel aandacht voor managementvennootschappen. De regering zou die strenger willen aanpakken. Ik was onlangs op een evenement voor ondernemers, die daarvoor spontaan begonnen te applaudisseren. Zij krijgen posities niet meer ingevuld met werknemers. Werknemers die veel verdienen, willen soms een slag slaan door een vennootschap op te richten en alles fiscaal te optimaliseren. Die voormalige werknemers willen als zelfstandige netto wel evenveel overhouden en de voordelen behouden die ze als werknemer hadden. De kostprijs voor de opdrachtgevers ligt daardoor een pak hoger.”
In de vorige afleveringen zochten Mohamed Ouaamari en Ilse De Witte met behulp van allerlei experten uit hoe ze een pitch en een businessmodel moesten maken, hoe ze een goed werkend team kunnen samenstellen en waar ondernemers terechtkunnen voor een duw in de rug of een sjot onder hun kont. We legden verschillende experten uit verschillende hoeken de vraag voor wanneer we een vennootschap moeten opstarten en welke vennootschap dan en we zochten ook uit of we kunnen ondernemen zonder vennootschap. We bespraken ook de belangrijkste cijfers voor ondernemers.