Karen Boers (CEO BeCode): ‘We moeten met z’n allen stoppen met zo hard te zijn’

“Elke persoon die niet aan een baan raakt, is er een verloren”, vindt Karen Boers. En dus probeert ze daar iets aan te doen. Met BeCode biedt ze kansarmen een opleiding tot IT’er aan. Met resultaat: “Twee op de drie vinden een job in de sector.”

Eind deze maand is het de vijfde verjaardag van de terroristische aanslagen op de metro in Brussel en de luchthaven in Zaventem. Voor Karen Boers waren die aanslagen de trigger om tot actie over te gaan. Ze richtte BeCode op, om kansarme werkzoekenden op te leiden tot IT’er. Vorige week haalde BeCode 2,5 miljoen euro kapitaal op (zie kader 2,5 miljoen euro extra).

Waarom waren de terreuraanslagen voor u het zetje dat u nodig had om BeCode op te richten?

KAREN BOERS. “We waren bij Start-ups.be volop bezig met internationale missies. Daardoor wist ik dat er een gigantische war for talent aan de gang is. In Kenia werden mensen letterlijk van de straat geraapt en in containers gehuisvest, en werd hen geleerd te programmeren. Vanaf de eerste dag van hun opleiding werden hun diensten al gefactureerd, ook aan Belgische start-ups. Dat was een eyeopener. Ik heb ook een passie voor onderwijs. Mijn moeder was een leerkracht en ik volgde een lerarenopleiding. Mijn moeder is jong gestorven, dat laat dan ook nog op andere manier een indruk na. Na die aanslagen vroeg ik me af waar we als maatschappij eigenlijk mee bezig zijn. Hoe komt het dat we mensen in zulke uitzichtloze situaties laten zitten? Je gaat me niet vertellen dat mensen geboren worden als terrorist. Ergens gaat er iets mis, waardoor mensen geen alternatieven meer zien of radicaliseren. Mijn schrik was dat onze maatschappij dermate aan het verzuren was, dat we meer en meer mensen naar de rand van de maatschappij duwden. Misschien moesten we vooral ook stoppen met te wijzen naar politici en overheden, en ons afvragen wat we zelf kunnen doen.”

U was toen CEO van de netwerkorganisatie Startups.be, die een centrale rol speelde bij de groei van de Belgische start-upscene. U had die organisatie zelf opgericht. Het kan niet gemakkelijk zijn geweest om dat achter te laten?

BOERS. “Het was mijn eerste poging als ondernemer. Als marketingdirecteur van iMinds (nu imec.istart, nvdr) zat ik te midden van al die kleine bedrijfjes, incubatoren, acceleratoren en investeerders. De start-ups vroegen we met wie ze moesten gaan praten, en aan de andere kant waren de acceleratoren en investeerders op zoek naar leads. Ik ben een peoplemens: als mensen elkaar zoeken, dan probeer ik bruggen te bouwen. Startups.be is daaruit ontstaan. ‘Dames en heren, jullie hebben elkaar nodig, laat me jullie even bij het handje nemen en samenbrengen.’ Ik had een studie laten doen naar de haalbaarheid. De conclusie was dat niemand voor zo’n dienst zou betalen. Wacht even, dacht ik, ik zal eens bewijzen dat mensen er wél voor willen betalen ( lacht). We hebben Startups opgezet rond evenementen, buitenlandse missies en dienstverlening. Ten tweede probeerden we met de Failing Forward-campagne de angst rond falen als ondernemer weg te nemen. De derde realisatie zijn de internationale missies, waar start-ups konden testen of een buitenlandse markt potentieel had voor hen. Startups.be was sterk bezig met het beleid. Maar dat blijft toch abstract, ik wilde iets concreters doen.”

Dat werd BeCode, waarmee u de kloof wilt dichten tussen de vraag naar IT’ers en het onontgonnen potentieel van werkzoekenden die weinig kansen kregen op de arbeidsmarkt.

BOERS. “Als we mensen van de straat rapen in Kenia, waarom zouden we dan niet eerst kijken wie hier capabel is om dat soort trajecten te doorlopen? Zo is BeCode geboren. Kort na de aanslagen begonnen we te brainstormen. We zochten voorbeelden en kwamen uit bij het Franse Simplon. We wilden net als zij vertrekken van het talent en de motivatie van de mensen, en het traditionele diplomadenken loslaten. Eigenlijk wilde ik voorzichtig beginnen, maar we zagen meteen dat de arbeidsmarkt openstond om naar meer fragiele profielen te kijken. We gooiden ons op de fondsenwerving en haalden veel projecten binnen. In drie à vier maanden gingen we van een klein proefprojectje in Brussel naar een nationaal project in de vijf grootste steden. In Genk waren we ook opgestart samen met de VDAB, maar dat is niet gelukt. Het was te veel. Plots kwamen ook de vragen van grote industriële bedrijven. Microsoft vroeg of we een opleiding voor artificiële intelligentie konden organiseren en daarna kwam SAP vragen of we mensen konden opleiden. Vanaf toen ging het snel. In drie jaar groeiden we van tien naar vijftig medewerkers.”

U leidt mensen op die vaak door de mazen van het traditionele rekruteringsnet vallen. Waar vindt u hen?

BOERS. “Wij headhunten echte kansarmen. Het gaat om mensen die laaggeschoold zijn, mensen met een autismespectrumstoornis of die het om andere redenen moeilijk hebben op de arbeidsmarkt. In coronatijden is dat moeilijker dan anders, maar we trekken naar culturele centra, sportcentra, kerkgemeenschappen, jongerenorganisaties, socialehuisvestingsmaatschappijen. In de cafetaria’s organiseren we een infosessie, we hangen posters op. We proberen zo dicht mogelijk bij de mensen te gaan. Ook digitaal, want een belangrijk aandeel van de 18- tot 30-jarigen bereiken we iets beter digitaal. We werken ook heel vaak samen met andere projecten, zoals Baanbrekers, Duo for a Job en andere organisaties die al met die doelgroepen werken. Soms organiseren we gamingtornooien voor jongeren die niet zoeken naar werk. ‘En wat als je nu eens zelf een spel ontwikkelt,’ vragen we dan, ‘zou dat niets voor jou zijn?’ Ineens gaan hun ogen open. ‘Zou ik dat kunnen?’ Zo ga je het gesprek aan. Iedereen is anders. Je spreekt een jong Marokkaans meisje niet op dezelfde manier aan als een heftruckchauffeur van 45 jaar die rugklachten heeft en zijn baan niet meer kan uitoefenen.”

Heel wat kansarme mensen hebben, zeker na slechte ervaringen op school, een laag zelfbeeld en kunnen zich soms moeilijk motiveren. Hoe stimuleert u hen om de opleiding ook af te maken?

BOERS. “Zo snel mogelijk identificeren waar de twijfel zit en hen daaroverheen proberen te helpen. We selecteren wel op motivatie. In het begin zijn we heel uitnodigend, maar op een bepaald moment draaien we de tafel om. Dan vragen we hen om ons te overtuigen dat ze zich zullen engageren. We werken structureel samen met de arbeidsbemiddelaars VDAB, Actiris, Bruxelles Formation en Forem. Mensen weten dat er gevolgen zijn voor hun uitkering als ze met onze voeten rammelen. Er is weinig uitval. Zelfs in dit coronajaar was dat maar 18 procent. Na zeven maanden opleiding volgt een stage in een bedrijf. 93 procent van de mensen die de opleiding afmaken, stroomt door naar de stage. Eén op de twee wordt door het stagebedrijf in dienst genomen, twee op de drie vinden een baan in de sector. Dat zijn heel mooie cijfers als je kijkt naar het type publiek, maar wij kijken daar anders naar. Elke persoon die niet aan een baan raakt, is er een verloren, want het is weer iemand die er een extra frustratie bijkrijgt. Daarom willen we onze cijfers verhogen door carrièrecoaching.”

U had zelf een moeilijke jeugd. Zorgt dat ervoor dat u op een andere manier naar jongeren kijkt dan werkgevers en overheden?

BOERS. “Ik denk het wel, alleen durf ik zeker niet te zeggen dat ik een rolmodel ben. Ondanks alle strubbelingen heb ik nog altijd een heel geprivilegieerde jeugd gehad. Als je naar mijn cv kijkt, ziet het er allemaal wel mooi uit. Ik heb meerdere universitaire diploma’s en kon zo een deftige carrière lanceren. Ik heb wel jong geleerd om niet te oordelen. Ik ben nu toevallig op de rails gebleven, maar ‘toevallig’ is geen toevallig gekozen woord. Ik heb geflirt met de criminaliteit, ben depressief geweest. Het heeft zoveel gescheeld (brengt duim en wijsvinger bij elkaar, nvdr) of ik was ook van de wagen gevallen en in een heel ander soort leven terechtgekomen. Ik had het geluk dat ik heel goed omringd was door mijn vader, familie en vrienden. Niet alleen mensen die in armoede worden geboren, kunnen in zo’n situatie terechtkomen, dat kan door allerlei omstandigheden worden getriggerd. Wie zijn wij om te zeggen: ‘Dat je je middelbaar maar had moeten afmaken, loser’? Ik hoor dat vaak genoeg. Wij hebben vijf tieners in huis. Kinderen zijn heel hard voor elkaar. Je hoort wel wat in die vriendenkringen. We moeten met z’n allen stoppen met zo hard te zijn.”

Uzelf, de zussen Duerinck van CodeFever, Martine Tempels van CodorDojo België: is het toeval dat de CEO’s van organisaties die bezig zijn met kinderen of volwassenen te leren coderen vrouwen zijn?

BOERS. “Ik heb me dat ook al afgevraagd. Het is op te grote schaal om nog toeval te zijn. Mijn aanvoelen is dat vrouwen die in tech stappen vaak naar education tech (onderwijstechnologie, nvdr) of hr-technologie gaan. Ik denk dat gemiddeld genomen vrouwen meer de behoefte hebben om samen te komen, gemeenschappen te organiseren, communicatie op gang te brengen, onderwijs te organiseren. Vrouwen hielden duizenden jaren geleden de gemeenschap bij elkaar, terwijl de mannen gingen jagen. We sleuren zo nog biologische historiek mee die de keuzes vandaag bepalen. Dat is oké, zolang iedereen in een rol zit waar hij of zij zich goed in voelt en zolang niet van mij wordt verwacht dat ik mij mannelijk ga gedragen als ik in een mannenclubje terechtkom. Dat is niet altijd gemakkelijk. Impact wordt bijvoorbeeld vaak gemeten met cijfers, maar de meer tactiele dingen die voor vrouwen heel belangrijk zijn, worden vaak niet meegenomen. Hebben we de mensen hun zelfvertrouwen vergroot? Hebben we hen meer perspectief geboden? Dat is weinig meetbaar.”