In Japan zijn vrouwen almaar meer geëmpowerd. Mannen weten niet wat ze zijn.
Fukushima Michihito wilde met zijn vriendin trouwen, maar tien jaar geleden werd hij ziek, moest hij stoppen met werken en maakte hij het uit. “Ik dacht: als ik mijn gezin niet kan onderhouden, moet ik niet trouwen”, herinnert hij zich. Later realiseerde hij zich dat veel Japanse mannen gebukt gaan onder de druk om de traditionele mannelijke rol te vervullen. Hij runt nu een ‘mannenhotline’ in de stad Osaka, om mannen aan te moedigen hun zorgen te bespreken.
Meer huishoudelijk werk voor stoere mannen
In Japan verschuiven de verhoudingen tussen mannen en vrouwen, maar het idee dat mannen de kostwinner moeten zijn, blijft diepgeworteld. In 2022 nam slechts 17 procent van de jonge vaders ouderschapsverlof op, tegenover 80 procent van de moeders. Japanse vrouwen zijn vijf keer langer bezig met huishoudelijk werk dan mannen. Uit een onderzoek in 2022 door Lean In Tokyo bleek dat meer dan 60 procent van de Japanse mannen zich onbehaaglijk voelt op het werk vanwege de druk om zich mannelijk te gedragen.
Het idee dat mannen de kostwinner moeten zijn, blijft diepgeworteld in Japan.
Na de oliecrisis van begin de jaren zeventig begonnen de starre genderrollen in veel westerse landen af te brokkelen, omdat steeds meer vrouwen gingen werken als reactie op de economische stagnatie en de tekorten aan arbeidskrachten. Japan probeerde de crisis te overwinnen door de werkuren van mannen te verlengen en vervolgens door de grote economische zeepbel van de jaren tachtig te blazen. Het land miste zo een kans om te veranderen.
Sinds de jaren negentig, toen de angst voor een dalend geboortecijfer toenam en meer Japanse vrouwen gingen werken, werd het nodig dat mannen meer huishoudelijk werk zouden opnemen. In 2010 probeerde de regering het concept van ikumen te promoten: een combinatie van ikuji (opvoeden van kinderen) en ikemen (stoere mannen). Maar bij veel bedrijven verandert de cultuur maar langzaam, deels vanwege het oude mannelijke management.
Nat blad
De mate waarin Japanse mannen worden aangemoedigd zich volledig in te zetten voor hun werk, is een andere belemmering voor verandering. Gepensioneerde mannelijke workaholics worden beschreven als nureochibazoku, of ‘nat gevallen blad’, omdat ze, bij gebrek aan hobby’s of vrienden, hun vrouwen volgen als een nat blad dat aan een schoen blijft kleven. Een tijdschrift gaf advies aan vrouwen die lijden aan een ernstig geval van het ‘Gepensioneerde Echtgenoot Syndroom’. Voor mannen kan het immens pijnlijk zijn als een lastpost te worden beschouwd door hun levenspartner. “Zoveel mannen offeren zich op voor hun werk, om voor hun gezin te zorgen, en realiseren zich later in hun leven dat ze thuis niet thuishoren”, stelt Fukushima Michihito.
Hij omschrijft de neiging van mannen om hun dominantie te laten gelden als “het pantser van mannelijkheid”, en hoopt dat meer mannen zich in staat zullen voelen zwakte te tonen. Dat is nog altijd niet gemakkelijk. Sommige mannen die de hotline bellen, worden snel agressief, waarschijnlijk om hun gevoel van vernedering te verbergen. Op de vraag wat hij zou doen als hij de keuze had zijn vriendin opnieuw een aanzoek te doen of het uit te maken, zegt Fukushima Michihito dat hij wellicht toch voor het laatste zou kiezen: “Ook al vind ik het idee een machteloze echtgenoot te zijn prima, de vraag is: wat zou zij denken? Wat zouden de mensen om ons heen denken?”
