Ilham Kadri over één jaar Syensqo: ‘In deze baan moet je een olifantshuid hebben’

Ilham Kadri orkestreerde de opsplitsing van de chemie- en materialengroep Solvay. Daaruit ontstond het speciaalchemiebedrijf Syensqo, dat ze sindsdien leidt. Voor Trends maakt ze de balans op. “We zijn ons plan vlekkeloos aan het uitvoeren. ”

Eind 2023 legde de Frans-Marokkaanse captain of industry Ilham Kadri de toekomst van Solvay, 160 jaar lang de trots van de Belgische chemiesector, in een nieuwe plooi door het bedrijf op te splitsen. De naam ‘Solvay’ werd behouden voor het gros van de traditionele activiteiten, zoals de productie van natriumcarbonaat (soda), die aan de basis ligt van de oprichting van het bedrijf. De groeibusiness, met de speciale polymeren voor onder meer smartphones, batterijen en composietmaterialen voor vliegtuigen en auto’s, werd ‘Syensqo’ gedoopt. Met die opdeling wilde Kadri het potentieel van beide bedrijven beter ontginnen en een hogere beurswaardering afdwingen. Alleen heeft Syensqo de hoge verwachtingen nog niet kunnen inlossen en geeft Solvay zijn door Kadri geleide zusterbedrijf het nakijken op de beurs. “Kritiek hoort bij deze baan”, stelt Kadri in een exclusief interview.

Hoe kijkt u terug op één jaar Syensqo?

ILHAM KADRI. “Met trots. Onze reis startte in december 2023. We zijn ontdekkingsreizigers. We zijn een nieuw merk. Veel mensen weten niet eens hoe ze de naam moeten uitspreken. We zijn nog altijd als een pasgeborene onze eigen plek aan het vinden en aan het zeggen wie we zijn. We innoveren als gek, terwijl nu al in 85 procent van alle vliegtuigen materiaal van Syensqo is gebruikt. Onze materialen zitten in één op de twee elektrische auto’s en in 90 procent van alle geavanceerde chips. Dit bedrijf wordt geleid als een jonge onderneming, terwijl het een omzet van 7 miljard en ruim 13.000 werknemers heeft. Er is al veel gebeurd. Een kleine greep: we moesten de overbruggingsfinanciering voor de splitsing van Solvay herfinancieren en onze schuldeisers mee in het bad trekken. We hebben een aandeleninkoopprogramma voor werknemers gelanceerd, onze pensioenverplichtingen verlaagd en het bedrijf van Euronext Parijs gehaald. Ik ben trots op het team, dat alles vlekkeloos heeft uitgevoerd.”

Is Syensqo leiden opwindender? U hoeft zich geen zorgen meer te maken over het gros van de klassieke chemische activiteiten van het vroegere Solvay.

KADRI. “Als ik ‘s ochtends wakker word, vragen ze me inderdaad niets meer over natriumcarbonaat (lacht). Het is niet opwindender, maar anders. We hebben Solvay gesplitst omdat er twee industriële takken waren met erg verschillende bedrijfsmodellen, die verschillende competenties vereisten en andere innovatievereisten hadden. Mensen waren blijkbaar bang voor wat met Solvay zou gebeuren na de splitsing. Solvay werd te klein en zou de Bel-20 moeten verlaten, heette het. Maar ik wil en ik zal niet worden herinnerd als de CEO die ervoor zorgde dat Solvay uit de Bel-20 donderde. Het is top in solvabiliteit en het is een melkkoe, met een veerkrachtige cashflow en een sterk dividendrendement. Ik ben alvast investeerder. Maar nu leid ik Syensqo, dat in het eerste jaar leerde te lopen. Het was geen gemakkelijk jaar. Aan de macro-economische ontwikkelingen kan ik niets doen, maar ik kan wel zorgen voor groei. Vroeger waren we goede boeren, maar minder goede jagers. Die jagersmentaliteit is de cultuur die we bij Syensqo boosten.”

Dat merk je nog niet aan de aandelenkoers. Die loopt achterop.

KADRI. “Natuurlijk was er eerst de hype en de opwinding. Maar hebben we gezegd dat we van de ene op de andere dag het hele verhaal zouden herschrijven? Nee. Het is geen wandelingetje in het park. Maar Syensqo heeft een van de beste balansen, of het is zelfs de beste onder gelijken, en het zal groeien. We zijn ons plan vlekkeloos aan het uitvoeren. Je mag me bekritiseren als de financiering misloopt of als je denkt dat ik gefaald heb bij onze klanten, maar dat is niet zo.”

Er was kritiek op de bonus die u kreeg na de splitsing. Wat doen zulke commentaren u?

KADRI. “Er is daarover veel gezegd. In deze baan moet je een olifantshuid hebben, anders overleef je niet. En je moet veerkracht en vastberadenheid tonen. Als ik naar de media had geluisterd, had ik Solvay niet mogen splitsen. Angst is de vijand van verbeteringen. Als CEO kun je je soms erg eenzaam voelen. En kritiek hoort erbij. Ik zeg niet dat alles wat ik in mijn carrière heb gedaan zonder fouten en vergissingen was. Ik ben niet zo’n leider die denkt dat ze de waarheid in pacht heeft. Ik ben geen robot. Het belangrijkste is te leren en telkens opnieuw te leren. Dat is mijn mantra. Ik probeer het niet persoonlijk op te vatten en gebruik het als een kans om te groeien. Overigens geef ik de voorkeur aan feedback boven kritiek. Feedback is een geschenk en is constructief.”

U gaat uw zevende jaar als CEO in België in. Hoe ziet u uw toekomst?

KADRI. “Ik heb die jaren voorbij zien vliegen. Er waren crisissen zoals het aan de grond houden van de Boeing 737 Max en covid. We zijn er sterker uitgekomen. 2021 en 2022 waren de beste jaren in de geschiedenis van Solvay. En toen zijn we beginnen te kijken naar het volgende hoofdstuk van het bedrijf. Het is niet zo dat ik op een ochtend wakker werd en een splitsing wilde. Nu is deze baan het enige wat telt voor mij. Daarvoor leef ik 100 procent en meer.”

Wilt u dit nog lang doen?

KADRI. “Bedoel je dat ik hiervoor te oud ben geworden?” (lacht).

We zouden niet durven. Maar u zei in een eerder interview dat u geen machine bent.

KADRI. “Sommigen noemen me een machine, maar dat is een ander verhaal. Luister, ik heb in mijn carrière veel moeilijke agenda’s gekregen. Zelden kon ik in cruisemodus werken. Maar ik voel mij gezegend. In mijn leven heb ik mijn passie gevonden – wetenschap, technologie en industrie. Dus zit ik hier goed.”

Is Syensqo voldoende slank en slagkrachtig?

KADRI. “Onze ambitie en ons kompas is een formidabele leider te zijn in speciale chemicaliën. Tegelijk verandert onze wereld en moeten we ons aanpassen om te voldoen aan de behoeften van onze klanten. Nooit eerder in mijn carrière was zoveel aanpassingsvermogen vereist. Neem de onderbreking van de luchtvaart door covid. De sector lijdt er nog altijd onder, en wij dus ook. Er worden nog altijd minder vliegtuigen gebouwd dan in 2019. Er zitten 15.000 vliegtuigen in de pijplijn. Er is vijftien jaar nodig om te bouwen wat in de orderportefeuille zit, wat goed nieuws is voor ons. Maar voor batterijmaterialen laat ik vandaag bijvoorbeeld geen funderingen leggen voor een nieuwe fabriek als de klant onze producten niet nodig heeft. Dat zou dom zijn.

“Maar het belangrijkste voor ons toekomstige succes zijn onze mensen. Elke beslissing die hen aangaat, wordt nooit lichtzinnig genomen. We schrappen 300 à 350 banen, wat minder is dan 3 procent van het totaal. Maar we zoeken ook 500 à 700 mensen. De markt beseft onvoldoende dat we nu het sanitair van Syensqo aan het bouwen zijn, met onder meer een nieuw ERP-systeem. Al dat loodgieterswerk is onzichtbaar voor jullie, maar zal een paar jaar kosten om te bouwen.”

Heeft Europa in uw sector definitief het onderspit gedolven tegenover China en de Verenigde Staten?

KADRI. “Ik hoop dat iedereen eindelijk beseft dat Europa een groot concurrentieprobleem heeft. Dat wordt versterkt door de politieke onzekerheid in landen als Frankrijk en Duitsland, en de herverkiezing van Donald Trump. Het gaat erom hoe wendbaar je kunt zijn en hoeveel veerkracht je kunt tonen in deze moeilijke tijden om er sterker uit te komen.”

Bent u pessimistisch?

KADRI. “Nee. Je kent me intussen een beetje. Ik ben een optimist en een humanist. Ik zal altijd optimistisch zijn omdat ik geloof in menselijke vindingrijkheid en leiderschap. Ik zag het tijdens covid. Toen stopte de helft van onze activiteiten en stortte onze ebitda in, en wist ik niet of we het jaar zouden kunnen afronden. En we kwamen er sterker dan ooit uit. Daar herinner ik onze mensen aan. Wat ons kan schaden, is een gebrek aan leiders. We hebben leiderschap en daadkracht nodig. Anders zal je hier meer industriële offshoring zien” (het verhuizen van activiteiten naar andere contreien, nvdr).

Wordt het niet almaar moeilijker om optimistisch te blijven? Covid was ieders vijand, maar nu hebben we het over een Europese markt die economisch en politiek stilaan een puinhoop wordt.

KADRI. “Dat is bijna een filosofische vraag. Ik sta ‘s ochtends op en doe mijn meditatie en ik kom met een optimistische instelling mijn dag door. Ik ben optimistisch omdat je door de geschiedenis ziet – of het nu gaat over oorlogen, economische schokken of pandemieën zoals covid – dat mensen uiteindelijk doen wat nodig is. Soms is er een grote crisis nodig om iedereen wakker te schudden. Maar ik mag dan een optimist zijn, ik ben geen idioot. Herinner je je dat we met 73 CEO’s samenkwamen in Antwerpen (waar de Antwerp Declaration werd ondertekend, de aanzet van de Clean Industrial Deal die de Europese industrie een nieuw elan moet geven, nvdr)? Dat was niet om optimistisch te zijn. We maakten duidelijk wat we nodig hebben.

“De Verenigde Staten zijn veel meer bezig met onshoring (het terughalen van activiteiten uit het buitenland, nvdr) en het beschermen van hun industrie, en China is niets nieuws voor ons. De Verenigde Staten zijn al bezig met onshoring sinds ik dertig jaar geleden in de industrie begon te werken. Europese bedrijven moeten zich dus aanpassen, omdat we zijn overgestapt van een globalisering van de handel naar radicalisering, polarisatie en deglobalisering. Syensqo haalt nog slechts 23 procent van zijn inkomsten in Europa. Ik investeer nog altijd in Europa, maar heb hier een bedrijfsklimaat nodig dat me transparantie en zichtbaarheid geeft, zodat ik die investeringen kan verdedigen tegenover mijn raad van bestuur en mijn investeerders.”

In Europa is het voor bedrijfsleiders lastiger om de lange termijn in te schatten, omdat landen het oneens zijn over de te volgen strategie. In China, en nu ook in de Verenigde Staten met Trump, wordt dat beleid door enkelingen bepaald.

KADRI. “Europa heeft goed werk geleverd, maar er is geen echte Europese Unie voor markten, energie en kapitaal. De grotere uitdaging is het gebrek aan duidelijkheid en bestuur in grote landen als Frankrijk en Duitsland, en ook in België. Ik hoop dat Europa zal veranderen van een Europa dat ambitie heeft naar een Europa dat ageert. We hebben niet méér rapporten nodig. Alles is er al, met de Antwerp Declaration en het rapport van Mario Draghi over de concurrentiekracht van de Europese Unie. Ik was verheugd dat Ursula von der Leyen een commissaris aanstelde om een industriële strategie te ontwikkelen. Ze beloofde ook een vereenvoudiging van de regelgeving die velen in de industrie de das omdoet. Dus is het cruciaal die Clean Industrial Deal nu snel rond te krijgen. Anders zal de industrie afsterven en daarmee ook de banen in die sector.”

Zijn er snelle remedies?

KADRI. “De snelste oplossing is de bureaucratie te vereenvoudigen. De lange vergunningstrajecten worden onze dood. Dat is laaghangend fruit. Europa heeft laten zien dat het een pandemie aankan. Het kan dus mobiliseren in moeilijke tijden. Nu is het cruciale moment aangebroken voor de industrie. Het is niet te laat. Maar verspil geen dag meer.”

Zou het dom zijn als Europa meegaat in een tarievenoorlog?

KADRI. “De lidstaten staan niet op één lijn, omdat landen als Duitsland, Frankrijk en Spanje ook naar hun bilaterale relaties kijken. Europa begon dat wel te doen voor elektrische wagens, maar er is een risico op vergelding. Europa heeft China nodig om te exporteren. En je hebt de Verenigde Staten nodig, een van de grootste partners van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. Ik roep dus niet op tot importtarieven. We hebben hier als captains of industry altijd de vrije handel gepromoot, al werkt de Wereldhandelsorganisatie (WHO) de facto niet meer. Alleen de Europese Unie promoot en verdedigt de WHO nog. Brazilië heeft tarieven, Turkije ook, en we weten wat we mogen verwachten van de regering-Trump.”

U volgde een masterclass in schrijven? Hebt u uw diploma al behaald?

KADRI. “O jee, ik vertel je echt te veel (lacht). Ik realiseer me intussen dat daar veel getalenteerdere mensen zijn dan ik, maar het vordert. Ik doe het graag. Het is ook goed om je geheugen te trainen. Ik heb al meegewerkt aan twee boeken, waarvan een over de rol van vrouwen in de geschiedenis van Solvay. Je weet dat ik altijd graag heb gewerkt rond diversiteit en inclusie. Het maakt deel uit van hoe ik mezelf in evenwicht breng, om nieuwe energie op te doen. Voor mij zijn dat naast schrijven yoga en meditatie.”

U bent niet de enige CEO die yoga beoefent. Is dat een indicatie dat de druk op CEO’s sterk is toegenomen?

KADRI. “De rol van de CEO is de voorbije tien jaar veel veranderd. De geopolitiek heeft zoveel meer invloed op de economie en vice versa. Dus moet je meer dan ooit gezond zijn, fysiek en mentaal. Ik heb een aantal leeftijdsgenoten het zien verliezen. Daarom is het belangrijk kritiek of oppositie niet persoonlijk op te vatten, om jezelf te beschermen. Toen ik CEO werd, hadden mensen het niet vaak over veerkracht. Ze wilden een ijzeren vuist in een fluwelen handschoen. Dat is sterk veranderd. Mentale hygiëne is cruciaal. Als je het niet voor jezelf doet, hoe kunnen anderen dan naar je opkijken? Ze zien dat ik aan sport doe, of hoe ik let op gezonde voeding. Het gaat allemaal over je nalatenschap. Daarom ben ik ook zo graag mentor. De basis van het bedrijfsleven, spreken in het openbaar, analyses maken, interviews doen, kunnen mijn mentees overal leren. Daarin worden ze goed getraind. Maar wat ook cruciaal is, is die aarding en het behouden van de balans.”

Waarvan hebt u spijt?

KADRI. “Ik ben geen vrouw die met spijt leeft. Dat zit niet in mijn DNA. Mijn familie zal dat beamen. Ik heb altijd al elk slecht gevoel of elke teleurstelling omgezet in kracht. Je leert uit je fouten door ze op te lossen en te vermijden dat je ze herhaalt. Zo blijf je als persoon groeien. Elke dag is een leermoment, ook voor mijn team. Na dit gesprek moet Perrine (communicatie- en reputatieverantwoordelijke Perrine Marchal, die aanwezig is bij het interview, nvdr) me feedback geven over wat ik goed heb gedaan of niet. En ze zal heel hard voor me zijn. Zo werkt het.”