Hoe moet het nu verder met 5G in België?

Federaal minister van Telecom Philippe De Backer (Open Vld) vindt geen akkoord met de deelstaten over de uitrol van het supersnelle mobiele 5G-internet. Een alternatief met tijdelijke licenties en een verlenging van de bestaande regelingen wordt nu gelanceerd, maar het is de vraag of dat juridisch mogelijk is en of dat politiek te verteren is.

Minister De Backer liet vanochtend via Twitter weten dat het overleg tussen de federale regering en de deelstaten over 5G is mislukt. Dat overleg was de laatste kans om tijdig een akkoord te vinden over hoe België de nieuwe frequenties voor 5G zou veilen. 5G is een nieuwe generatie van mobiel internet. Het is veel sneller, kan veel meer data aan en dat allemaal bijna realtime. De meest voor de hand liggende toepassingen zijn in de industrie (het internet der dingen, live en meer data over het productieproces) en in de logistiek (zelfrijdende auto’s).

Door de politieke impasse is het onmogelijk geworden alle teksten nog goed te laten keuren door de Kamer. Daardoor moet het hele dossier over de verkiezingen worden getild en kan de veiling niet in 2020 plaatsvinden. De Backer sprak zelf van twee tot drie jaar uitstel vooraleer telecomoperatoren daadwerkelijk 5G zullen kunnen uitrollen. De alternatieven worden bekeken, maar de vragen in dit dossier zijn vooral van politieke aard. Een overzicht.

1. Loopt het overleg echt alleen vast op de centen?

De Backer haalt uit naar de deelstaten die volgens hem het hele dossier vertragen door een geldkwestie. De veiling van alle frequenties, dus ook de aflopende regelingen voor het bestaande 2G-, 3G- en 4G-verkeer, zou 680 miljoen euro moeten opbrengen. Die wordt verdeeld via een getrapt model. Van de eerste 360 miljoen euro krijgt de federale overheid het leeuwendeel, 80 procent. Pas vanaf de schijf boven 360 miljoen euro moet ze de helft afstaan aan de deelstaten.

Dat is een eenmalige opbrengst. De operatoren betalen jaarlijks een vergoeding voor het gebruik van de frequenties, maar dat gaat om een veel kleiner bedrag. Er wordt aan Vlaamse kant rekening gehouden met het scenario dat de veiling weleens 900 miljoen euro kan opbrengen, maar dat is weinig waarschijnlijk als het uitstel van de veiling de intrede van een buitenlandse en vierde operator wegjaagt (zie vraag 3).

In feite is er een getrouwtrek rond een eenmalige opbrengst waarvan de deelstaten enkele honderden miljoenen extra onder elkaar zouden kunnen verdelen. Ter vergelijking: de Vlaamse regering had in de 2018 een begroting met 42,3 miljard euro inkomsten. Het gaat dus om een habbekrats. En off the record is ook te horen dat het vooral gaat over de politieke impasse die is ontstaan nadat de N-VA uit de federale regering was gestapt na onenigheid over het VN-migratiepact. Op Vlaams niveau deelt de N-VA wel nog de lakens uit, maar zij houdt in het overleg tussen de deelstaten en de federale overheid het been voornamelijk stijf tot de uitvoering van de arbeidsdeal en het zomerakkoord. Dat akkoord is gesloten op federaal niveau, maar raakt niet volledig gestemd door de politieke impasse.

In mindere mate zou het effectief om de centen gaan. De 80/20-regeling vindt geen genade in de ogen van de N-VA. Ongeveer anderhalf jaar geleden spoorde Vlaams Parlementslid Wilfried Van Daele (N-VA) de bevoegde Vlaamse minister Sven Gatz (Open Vld) in een interpellatie over het 5G-dossier nog aan om “zeer assertief” te zijn en een betere deal uit de brand te slepen. Nochtans was er in 2013 in het Overlegcomité beslist de 80/20-regeling voor toekomstige veilingen te gebruiken. De Vlaamse regering, en dus ook de N-VA, hebben toen hun fiat gegeven.

2. Tijdelijke licenties dan maar?

De technologiefederatie Agoria, dat onder meer de telecomoperatoren Proximus, Telenet en Orange als lid heeft, komt met een alternatief: de bestaande overeenkomsten over de huidige netwerken worden verlengd en een deel van de frequenties voor het nieuwe 5G wordt alvast tijdelijk toegekend. Dat zou kunnen, volgens hun interpretatie van de telecomwet. De uitrol van 5G zou daardoor geen vertraging oplopen, zegt Agoria. Bij de telecomregulator BIPT is te horen dat ze eerst gespecialiseerd juridisch advies moeten inwinnen, maar dat het wellicht een stuk complexer is dan Agoria hoopt.

3. Wat met de extra concurrentie door een vierde operator?

Bovendien geeft die tijdelijke oplossing niet het meest stabiele investeringsklimaat voor een vierde operator. Vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) was tot voor de crisis over het migratiepact bevoegd voor telecom en had van een extra vierde operator het sluitstuk van zijn beleid gemaakt om de concurrentie in de telecomsector aan te vuren. België heeft in vergelijking met de buurlanden hogere telecomprijzen. De kwaliteit is hier gemiddeld gezien beter, maar in een prijs-kwaliteitverhouding scoort België slechter.

De Croo ziet het aantrekken van een buitenlandse en vierde telecomoperator als de beste verzekering dat marktleiders Proximus en Telenet gedwongen worden om meer te investeren en tegelijk hun prijzen te verlagen. De opening van het spectrum voor 5G is daarbij cruciaal, omdat een nieuwe operator dan direct druk kan zetten op het segment met het meeste potentieel op de mobiele markt. Het is de vraag dus of tijdelijke licenties en een risico op het afhaken van kandidaat-concurrenten wel politiek verteerbaar zijn voor Open Vld.

Als geen enkele kandidaat-concurrent zich aanmeldt, is het overigens ook de vraag of de veiling van de frequenties meer zal opbrengen dan de minimumopbrengst van 680 miljoen euro.

4. Wat als er geen 5G komt?

Als het effectief nog drie jaar duurt om 5G in België in te voeren, hoeven bedrijven die nieuwe diensten willen uitrollen niet volledig te wanhopen. Volgens Huawei is het mogelijk om het 4G-netwerk te optimaliseren, waardoor er wel kan worden gestart met grootschalig gebruik van met het internet verbonden machines en voertuigen en andere internet-der-dingen-projecten. “Er is via software-upgrades nog veel mogelijk, maar de capaciteit van 4G is beperkt. We zullen snel aan het plafond zitten en daarom is de installatie van een nieuwe netwerkinfrastructuur voor 5G noodzakelijk.”