Hoe ethisch is een Kamervoorzitter als Telenet-adviseur?

Met een betaald zitje in de adviesraad van Telenet lopen Kamervoorzitters op een dunne lijn. Minstens hadden ze bij elk telecomdebat die sinecure moeten melden. Weinig terreinen worden zo sterk door de politiek gestuurd als telecommunicatie. Dat zegt Trends-redacteur Bruno Leijnse.

Adviesraden zijn een interessant instrument. Een aantal grote familiebedrijven gebruikt ze. Ze zijn discreet. De ledenlijst wordt niet gepubliceerd. Er hoeven geen officiële notulen van te worden bijgehouden en de adviseurs hebben geen bestuurdersaansprakelijkheid. Toch kan de adviesraad dezelfde functie vervullen als de onafhankelijke bestuurders in een klassieke raad van bestuur. Bij Telenet, dat al een raad van bestuur met onafhankelijke bestuurders heeft, is de adviesraad complementair. En undercover.

Volgens de operator is zijn adviesraad opgericht in 2011. Dat is het moment dat de nationale telecomregulator de concurrentie op de kabel begon voor te bereiden, een aardverschuiving in de Belgische politiek, die tot dan toe enkel Proximus met regulering had geviseerd.

Los van die anekdotiek is elektronische communicatie sowieso altijd een eminent politiek terrein geweest – en nog altijd. Denk aan de veilingen van spectrum en het aantal toegekende licenties, de keuze voor vaste tv-distributie boven ethertelevisie, de regelgeving over bekabeling, pylonen en stralingsnormen, over privacy en dataretentie, de verhouding tussen distributeurs en contentleveranciers, de bescherming van de consument, de ‘slimme steden’, de app-economie, de benoeming van de directieleden van de regulator, de goedkeuring van het beleid van diezelfde regulator door het parlement, enzovoort.

Elementaire behoefte

Telenet wijst erop dat zijn raad van bestuur geen politici bevat. Vandaar zijn behoefte om via de adviesraad – we citeren hun communiqué – “voeling te houden met de politieke context en een klankbord te hebben dat het management moet toelaten Telenet verder succesvol uit te bouwen”.

Bij Proximus, waar de Belgische staat 56,07 procent van de stemrechten heeft, zitten volgens Telenet wél politici in de raad van bestuur. Verwezen wordt dan naar bestuursvoorzitter Stefaan De Clerck, die een Kortrijks CD&V-gemeenteraadslid en voormalig minister is. De andere politicus in de raad van bestuur van Proximus is Karel De Gucht, gewezen minister en eurocommissaris en Open Vld-voorzitter van de gemeenteraad van Berlare.

Proximus geeft grif toe dat het jaarlijks informatieve congresdagen voor alle lokale besturen organiseert, die gratis toegankelijk zijn. Voorts is er een jaarlijkse Proximus Adviesraad in Brussel, met een variërende samenstelling over de partijgrenzen en de provincies heen. Die is onbezoldigd en “een puur informatief bedrijfsbezoek”, verzekert Proximus. Gespreksstof is het miljard euro aan investeringen van Proximus in de netwerken op het openbare domein en in de digitale economie.

Orange Belgium, de derde grote operator, stelt dat het in zijn hele organisatiestructuur geen enkele politicus heeft.

Uiteraard hebben alle operatoren geregeld contacten met mandatarissen.

Deontologische code, voorstel Siegfried Bracke

De vraag is ook niet waarom Telenet een adviesraad heeft. De vraag is waarom daar tegen een verloning prominente politici deel van uitmaken, laat staan de Kamervoorzitter. Telenet heeft in 2016 naar eigen zeggen een beroep gedaan op adviezen van Yves Leterme, Siegfried Bracke en Patrick Dewael. Die laatste maakte ook al deel uit van de adviesraad toen hij nog Kamervoorzitter was, bevestigt Telenet.

De operator noemt de vergoeding voor die diensten “marktconform”. Hij wil niet bevestigen dat het gaat om de 12.000 euro per jaar en 2000 euro per advies, waarmee sp.a-parlementslid Peter Vanvelthoven, die eerder ontslag nam uit dezelfde adviesraad, naar buiten kwam.

Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) diende zelf in oktober nog een wetsvoorstel van deontologische code voor politieke mandatarissen in. Daarin wordt onder meer gesteld dat “de openbare mandatarissen volledige transparantie bieden aangaande andere door hen uitgeoefende opdrachten, mandaten of beroepen, zelfs onbezoldigde, in de publieke of de private sector”.

Voorts moeten “de openbare mandatarissen tijdens de hele duur van hun mandaat vooraf bekendmaken dat zij lid zijn van, betrokken zijn bij, een band hebben met of behoren tot vennootschappen, staten of instanties ten aanzien waarvan zij een loyaliteitsplicht verschuldigd zijn, hetgeen de uitoefening van hun mandaat zou kunnen belemmeren”.

Gemeld of niet?

Dat voorstel geldt niet voor Kamerleden. Die hebben sinds 2013 een eigen deontologische code, die een onderdeel van het Kamerreglement is. Artikel 5 stipuleert dat “van een belangenconflict sprake is wanneer een lid van de Kamer een persoonlijk belang heeft dat een ongewenste invloed kan hebben op de wijze waarop hij zijn taken als lid uitoefent”. De Kamerleden moeten zulke belangen mondeling melden alvorens tussen te komen of te stemmen in debatten waarop dat belang betrekking heeft.

Siegfried Bracke heeft zijn mandaat bij Telenet gemeld in zijn mandatenlijst bij het Rekenhof. De vraag is of hij in de Kamer ook heeft gemeld dat hij adviseur was van Telenet bij pakweg het debat over de digitale agenda of de werking van het BIPT.

Telenet onderstreept dat de leden van de adviesraad zich ertoe engageren geen diensten te verlenen over aangelegenheden waarmee ze ook bezig zijn binnen hun mandaat. Dat lijkt een contradictio in terminis, want waarom engageert het dan tegen een vergoeding actieve politici? De adviezen in de afgelopen jaren gingen “onder andere over het verplaatsen van de hoofdzetel van Telenet Group Holding na de overname van BASE Company en over het 500 miljoen investeringsprogramma ‘De Grote Netwerf””, heet het.

Volgens Telenet kwam de adviesraad zelfs eigenlijk niet meer als dusdanig samen, maar “was hij al verveld tot bilaterale contacten”.

De Mechelaars bekijken nu of hij blijft bestaan, maar zullen ook in de toekomst advies blijven inwinnen bij experts, onder wie politici, zo meldt Telenet.