Midden in de zomer werd Clarebout, het Europese nummer één in diepvriesfrieten, verkocht aan het Amerikaanse landbouwconglomeraat J.R. Simplot. Wie is Jan Clarebout, de West-Vlaamse tycoon die met aardappelen een voedingsreus uit de grond stampte?
Jan Clarebout is een van Vlaanderens minst zichtbare industriëlen. Hij gaf nog nooit een interview. Maar wie hem kent, respecteert hem. “Hij is een onversneden entrepreneur. Hadden we maar meer zulke mensen in België. Hij heeft keihard gewerkt en werd daarmee het nummer één in Europa”, zegt iemand uit het financiële milieu.
“Over Jan Clarebout wordt met ontzag gesproken. Hij heeft zich van bijna niets opgewerkt tot een wereldleider”, vertelt Christophe Vermeulen, de gedelegeerd bestuurder van Belgapom, de vereniging van de aardappelsector. “Jan is innovatief, een man met veel terreinkennis. Voor mensen uit de sector is hij heel vriendelijk en benaderbaar. Hij is totaal niet arrogant, maar bescheiden en heel warm. Hij is niet flamboyant, al kan hij ook wel genieten van het leven. Jan is geen veelprater. Hij praat als het nodig is. En dan luistert iedereen, ook al praat hij stil. Jan zal ook delegeren wat hij moet delegeren en doen wat hij zelf moet doen. Zijn naaste medewerker, Yves Capoen, de aankoopdirecteur voor de aardappelen, is ook een begrip in de sector. Capoen is een van de meest geïnformeerde mensen over de aardappelteelt in België en Noord-Frankrijk.”
Ook een bankier noemt Clarebout “heel bereikbaar”. “Voor insiders, niet zo voor outsiders. Die discretie is eigen aan wel meer ondernemers uit de Westhoek. Dat heeft ook te maken met efficiëntie. Kijk naar hoe het bedrijf is opgebouwd en wordt geleid – een toonbeeld van efficiëntie. Het doet me denken aan een citaat van Elon Musk: ‘Als je een dag nuttig wilt besteden, focus dan op wat je die dag echt wilt doen. Daarmee haal je de grootste efficiëntie.’”
‘We zijn in dezelfde periode begonnen als Clarebout. De gedrevenheid van Jan heeft ons allemaal meegetrokken naar wereldwijde groei en ambitie’
Na de overname van Clarebout is Agristo de grootste aardappelverwerker in Belgische handen. De onderneming werd in 1986 opgericht door Luc Raes (overleden in 2019) en Antoon Wallays. “Uiteraard is het jammer dat het beslissingscentrum van Clarebout naar de overkant van de oceaan verschuift”, reageert Antoon Wallays. “We zijn in dezelfde periode begonnen, midden jaren tachtig. Ook Mydibel van de familie Mylle startte toen. We hebben allemaal de kansen gegrepen in de groeisector van de diepvriesaardappelen. De grote Nederlandse spelers Aviko en Farm Frites deden eerst wat lacherig over ons. ‘De kleine Belgen gaan het ook eens proberen.’ Maar we zijn gegroeid tot gerespecteerde spelers in de Europese agro-industrie. De gedrevenheid van Jan heeft ons allemaal meegetrokken naar wereldwijde groei en ambitie. Ook de zeer efficiënte werking van zijn fabrieken was een voorbeeld voor ons.”
Lees hier ook: Willem ter Heerdt (ING België) ‘De overname van Clarebout is strategisch een heel sterke zet’
Weinig transparant
Van Jan Clarebout wordt gezegd dat hij het Europese nummer één in diepvriesaardappelproducten heeft gesmeed. Toch blijkt dat niet duidelijk uit de balansen die zijn neergelegd bij de Nationale Bank. De sector geeft wel vaker blijk van een gebrek aan transparantie. De consoliderende vennootschap voor de aardappelactiviteiten is de nv Clarebout. Maar die legt sinds 2018 geen geconsolideerde balansen meer neer.
In België heeft Clarebout vier fabrieken. Alles begon in 1988 in Nieuwkerke bij Heuvelland. Vader Raf Clarebout was actief in het sorteren en verhandelen van verse aardappelen. Zoon Jan gooide het over een andere boeg en bouwde een voormalige textielfabriek om tot een productiecentrum voor diepvriesaardappelen. De vennootschap daarachter is de nv Clarebout Potatoes. Die legde voor het laatst een balans neer voor het boekjaar 2022. Dat jaar was goed voor ruim 1,1 miljard euro aan bedrijfsopbrengsten en een nettowinst van 126 miljoen euro. 2023 was blijkbaar nog beter. Volgens de enkelvoudige balans van de nv Clarebout haalde het filiaal dat jaar een nettowinst van 297 miljoen euro, een record.
‘Wellicht is Jans zoon Gilles nog het gelukkigst met de overname. De druk op hem moet zwaar zijn geweest. Hij is heel talentvol, maar nog geen nieuwe Jan’
In Henegouwen heeft Clarebout drie fabrieken. In Waasten staat de grootste diepvriesfrietenfabriek van Europa. Dat filiaal, CL Warneton SA, vestigde eveneens een record: 411 miljoen euro bedrijfsopbrengsten in 2024. “De productiecapaciteit van de fabriek werd goed benut in 2024”, meldt het jaarverslag van de raad van bestuur droogjes. Toch is niet helemaal duidelijk wat achter de cijfers zit. Clarebout bouwde bijvoorbeeld ook een nieuwe fabriek in het Noord-Franse Duinkerke. De bouw startte in augustus 2022 en vanaf november 2023 werd er geproduceerd. Die nieuwe fabriek wordt als filiaal mee opgenomen in de balans van CL Warneton SA.
Eveneens onduidelijk zijn de cijfers achter de twee andere Henegouwse frietfabrieken, in Moeskroen. Die verwierf Clarebout door de overname van het voormalige Mydibel. Eind december 2022 bereikte Clarebout een akkoord met de toenmalige eigenaars, de broers Bruno en Carlo Mylle. Mydibel was in zwaar weer beland door de coronapandemie en de energiecrisis sinds de zomer van 2022. In een interview met Trends half september 2022 benadrukte Marc Van Herreweghe, de CEO van Mydibel, de afhankelijkheid van de horeca- en de cateringsector. Die markt lag zo goed als plat tijdens de pandemie. Slechts een tiende van de omzet kwam van winkelverkoop. De toen consoliderende vennootschap B.C. Mylle toont het slagveld in de cijfers. In de laatste geconsolideerde balans, die van het boekjaar 2022, stonden wel voor 413 miljoen euro bedrijfsopbrengsten, maar het bedrijf leed verlies sinds 2020 en had een overgedragen verlies van 46 miljoen euro. Het eigen vermogen was bovendien negatief. Jan Clarebout kreeg de touwtjes in handen. Sinds begin september 2023 wordt er enkel nog geproduceerd in opdracht van de nv Clarebout Potatoes. De bedrijfsopbrengsten van de nv Mydibel zakten van 356 miljoen euro in 2023 naar 95 miljoen euro in het boekjaar 2024. Er gebeuren zeker interne verrekeningen tussen de diverse aardappelactiviteiten, maar het blijft voor de buitenwereld gissen naar het totaalplaatje.
Het West-Vlaamse imperium komt nu in handen van J.R. Simplot. De aardappelspeler uit Idaho in de Verenigde Staten is in handen van de gelijknamige familie en al even discreet als Clarebout.
De nieuwe Jan
Jan Clarebout heeft twee kinderen (zie stamboom). Toch was de wissel naar de derde generatie in het familiebedrijf niet vanzelfsprekend. Dochter Florence had vijf apotheken in de Westhoek. Die waren gegroepeerd in de bv CLF Invest, goed voor een balanstotaal van 10 miljoen euro in het jongste boekjaar. Die vennootschap zit nu vooral op een berg cash, doordat Florence Clarebout haar apotheken de voorbije jaren heeft verkocht.
Zoon Gilles is wel actief in het aardappelimperium. Maar Jan Clarebout opvolgen zou geen sinecure zijn. “Wellicht is Gilles nog het gelukkigst met de overname”, denkt Christophe Vermeulen van Belgapom. “De druk op hem moet zwaar zijn geweest. Hij is heel talentvol, maar daarom is hij nog geen nieuwe Jan.”
‘Jan zal het geld uit de verkoop opnieuw investeren in de Belgische economie. Hij laat dat niet op een bankrekening staan’
Een financier vergelijkt Jan Clarebout met een topvoetballer. “In de voetsporen treden van zo’n monument is bijzonder moeilijk. Daarvoor moet je zelf een topper zijn. Hoe vaak hebben we in ons land een Jean-Marie Pfaff of een Vincent Kompany? Maar Jan is in de zestig. Uitbreiden met nieuwe fabrieken in Amerika en Azië is dan niet vanzelfsprekend meer. De tijdsverschillen en het vele reizen worden zwaarder met de jaren. Ik vind de verkoop daarom een verstandige zet. Bovendien zal Jan het geld uit de verkoop opnieuw investeren in de Belgische economie. Hij laat dat niet op een bankrekening staan.”
Canarische Eilanden
Jan Clarebout heeft zijn imperium de voorbije jaren al aanzienlijk gediversifieerd. Daarvoor werd in maart vorig jaar onder meer de nv Peruna opgericht. Peruna, het Finse woord voor ‘aardappel’, is ook de naam van het vehikel waarmee de familie Clarebout haar vermogen beheert. Ook hier is de transparantie zoek. Peruna heeft geen website die zijn belangen en strategie toelicht. Het maatschappelijke kapitaal van de nv Peruna bedroeg bij de oprichting amper 61.500 euro. Dat lijkt weinig voor de twee mandaten die de vennootschap volgens de financieel-economische databank Trends Business Information heeft. De bv Pertill heeft een belang in Studibo Group, een groepering van ingenieurs en studiebureaus. Daarnaast heeft Peruna een mandaat in de bv Tilleghem Capital I. Dat fonds heeft een eigen vermogen van maar liefst 60 miljoen euro, met als aandeelhouders onder meer Peruna en Quva Invest. Dat laatste vehikel is in handen van de al even discrete West-Vlaamse zakenman Pascal Vanhalst. Het Oost-Vlaamse fonds Tilleghem Capital I investeert in grotere kmo’s in de Benelux. DKM, een douanespecialist uit Antwerpen, was een eerste participatie. Een tweede is die in Aptco uit Nazareth. Die doet distributie, productie, onderhoud en kallibratie van wetenschappelijke apparatuur voor onderzoeklabo’s, ziekenhuizen, universiteiten en de industrie.
Jan Clarebout is ook heel actief in vastgoedinvesteringen. In Roeselare is er het bedrijvencomplex Westwing Park, in Brugge de ontwikkeling van de stadswijk Boevrie, met ruim 100 appartementen en 25 woningen. Clarebout beheert Boevrie samen met Filip Balcaen, die fortuin maakte met de tapijtenproducent Balta. Ook op de Canarische Eilanden heeft Clarebout een vastgoedproject. En in Oost-Europa beheert hij belangen in kantoorgebouwen in Polen en Roemenië.
