‘Het gros van de start-ups groeit niet door tot innovatiebedrijven die veel banen creëren’

Van Lissabon-doelstelling naar Barcelona-norm. Dat komt ongeveer neer op dezelfde 3 procentnorm voor onderzoek en ontwikkeling, maar dan een paar jaar later. Innovatie moest tegen 2020 de economische motor worden die Europa zou optillen tot een topregio.

Vooralsnog slaagt Vlaanderen er niet in die Europese investeringsdoelstellingen te halen. Volgens de Barcelona-norm moet Vlaanderen 3 procent van zijn bruto binnenlands product (bbp) investeren in onderzoek en ontwikkeling. Een derde moet komen van de overheid, twee derde van bedrijven. Verscheidene Vlaamse regeringen probeerden al een versnelling hoger te schakelen. Daardoor stegen de publieke investeringen in onderzoek en ontwikkeling tot 0,79 procent in 2014, maar voor volgend jaar treft de besparingsdruk van de regering-Bourgeois ook het innovatiebeleid. Uiteindelijk daalt het budget met ruim 27 miljoen.

Nochtans schoof deze Vlaamse regering in haar Septemberverklaring wel degelijk onderzoek en ontwikkeling als een beleidsprioriteit naar voren. Daarom stijgen de komende jaren de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling met ruim 500 miljoen euro. Maar dat is niet genoeg om de Europese norm te halen. Volgens de jongste gegevens verliest Vlaanderen zelfs terrein tegenover de buurlanden. Daarom pleit Open Vld’er Lode Vereeck ervoor om meer in te zetten op innoventie. De liberaal wil daarvoor zelfs een deel van de beschikbare middelen gebruiken om via subsidies bedrijven te stimuleren beschikbare onderzoeksresultaten en octrooien economisch te exploiteren.

Een vreemd voorstel. Vanzelfsprekend heeft de liberaal gelijk dat de Europese norm nastreven geen doel op zich moet zijn. En uiteraard blijven heel wat onderzoeksresultaten economisch onderbenut. Maat dat neemt niet weg dat er de komende jaren al fors meer middelen naar onderzoek en ontwikkeling gaan. Bovendien heeft de regering-Bourgeois zich voorgenomen te snoeien in de versnippering en in de structuren om de innovatie te bevorderen.

Afgezien van de vraag of nog maar eens een bewustmakingsmechanisme goed geïnvesteerd overheidsgeld is, lijkt dit voorstel niet te passen in de beleidskeuzes van deze Vlaamse regering. Sterker nog: er zijn signalen dat de valorisatie van onderzoeksresultaten vooral in een later stadium vastloopt. Zo bleek dezer dagen dat er nooit meer spin-offbedrijven in Vlaanderen boven de doopvont werden gehouden. De dynamiek om onderzoek ook economisch te willen valoriseren, raakt met andere woorden beetje bij beetje in het Vlaamse DNA ingebakken.

Het gros van die start-ups groeit echter niet door tot innovatiebedrijven die veel banen creëren. De oorzaak nummer één is daarbij wellicht riscioaversie bij investeerders met diepe zakken. Daar ligt de uitdaging voor het beleid. Of Vlaanderen nu een norm voor onderzoek en ontwikkeling haalt, dan wel een nieuwe subsidie voor innoventie in het leven roept, is in die context slechts bijzaak.