‘Het Europese groeimirakel vertoont barsten’

In principe heeft de Europese economie, de Belgische inbegrepen, nog recht op een aantal relatief goede jaren. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Driewerf helaas, het vet lijkt van de soep in Europa. Tot begin dit jaar kregen we het verrassend goede nieuws nauwelijks opgelepeld. Het eurogebied pronkte in 2017 met een economische groei van 2,3 procent, het hoogste niveau in tien jaar. Het vertrouwen van bedrijven en gezinnen klom tot het hoogste peil in achttien jaar.

Europa speelde een hoofdrol in de globale synchrone opleving en zelfs kwetsbare economieën als Italië bleven niet achter. Na jaren van vallen en opstaan, raakte de Europese economie eindelijk op kruissnelheid. De pret kon niet op, maar u kent het lot van mooie liedjes.

2018 bracht een realitycheck. De voorbije weken bleven de prestaties onder de hooggespannen verwachtingen. In februari daalde de industriële productie in het eurogebied voor de derde maand op rij. De vertrouwensindicatoren hebben gas terug moeten nemen van hun recordniveaus.

De recente opleving van de volatiliteit op de beurzen is ook een signaal van het kantelende economisch sentiment. Het mag duidelijk zijn dat de Europese conjunctuur gepiekt heeft en vroeger dan verwacht naar adem moet happen, zonder dat iemand al een pasklare uitleg kan geven.

Conjunctuur hapt naar adem

Mogelijk raakt de zweepslag van het extreem soepele geldbeleid van de Europese Centrale Bank uitgewerkt. Een andere of bijkomende verklaring is dat de groei van de Europese economie sneller dan verwacht terugvalt naar het tempo dat ze op langere termijn kan volhouden zonder tegen de eigen grenzen te botsen, zoals de toenemende schaarste op de arbeidsmarkt. Die groei op kruissnelheid blijft beperkt tot een povere 1,5 procent per jaar.

Niet alleen in Europa hapt de conjunctuur naar adem. In de Verenigde Staten bleef de banengroei in maart ver onder de verwachtingen, in januari ontgoochelden al de cijfers over de kleinhandelsverkopen. Het vertrouwen van de aankoopdirecteuren moet zowat overal ter wereld wat achteruit.

De koperprijs, ook gezien als een indicator van de gezondheid van de wereldeconomie, daalde dit jaar al met 8 procent. Dat betekent niet dat we linea recta afsteven op een nieuwe recessie. De topconditie van 2017 is misschien weg, maar de basisconditie is voldoende sterk om de vaart erin te houden. De mondiale groei vertraagt, maar blijft positief.

Er is een stevige oplawaai nodig om een groeivertraging te laten ontaarden in een heuse recessie. In deze rijpere fase van de conjunctuurcyclus is het grootste risico een opstootje van inflatie en een bijbehorend strakker monetair beleid, wat sinds de Tweede Wereldoorlog de klassieke moordenaar is van expansies. De VS schurken dichter aan bij dat eindspel van de cyclus, waarbij elke renteverhoging door de Amerikaanse centrale bank een testje is voor de economie.

Europa volgt dat patroon met een achterstand van twee tot drie jaar, met dank aan de schuldencrisis waarop Europa zichzelf getrakteerd heeft in 2012-2013. In principe heeft de Europese economie, de Belgische inbegrepen, dus nog recht op een aantal relatief goede jaren, op voorwaarde dat een aantal andere wolfijzers niet dichtklapt.

Risico op crisis

Zo kan een nieuwe financiële crisis de hoogconjunctuur in puin leggen, wat een nieuw patroon geworden is sinds de jaren negentig. Het hoeft geen exemplaar te zijn als in 2008, maar gezien de mondiale schuldenlast hoger is dan tien jaar geleden, blijft dit risico op een verse financiële crisis latent aanwezig, zeker als hogere rentevoeten de terugbetalingscapaciteit van kwetsbare schuldenaars testen.

Een ander risico is een uitbraak van een handelsoorlog, die vooral de Europese economie midscheeps zou treffen. Vergeet niet dat Europa een ruim overschot boekt op de handelsbalans en dus teert op buitenlandse vraag om de eigen economie op volle toeren te laten draaien.

Tot slot kan een opflakkering van de geopolitieke spanningen voor brokken zorgen, vooral als dat leidt tot een fikse stijging van de olieprijs. Zover zijn we dus op diverse fronten nog lang niet, maar hou er rekening mee dat het economische nieuws de volgende maanden iets minder goed zal worden.