Hans Goossens (CEO De Watergroep): ‘Geen enkele politicus zal het zeggen, maar water is te goedkoop’

Er ligt werk op de plank bij De Watergroep. Het grootste Vlaamse drinkwaterbedrijf moet de watervoorziening klimaatrobuust maken, slimme watermeters uitrollen, meer samenwerkingen afsluiten, zijn bedrijventak verzelfstandigen en op termijn gedifferentieerde tarieven invoeren. “De prijs van water weerspiegelt niet de waarde ervan”, stelt CEO Hans Goossens.

Thuis in Gent betaalt Hans Goossens zijn waterfactuur aan concullega Farys, al krijgt hij water uit een productiecentrum van De Watergroep. “Aan wie ik betaal, is niet belangrijk”, zegt de CEO van De Watergroep. “Om onze watervoorziening klimaatrobuust te maken, moeten we meer samenwerken en inzetten op het gebruik van alle bronnen. Vroeger gebruikten we bijna alleen grondwater, nu komt de helft van ons drinkwater van het oppervlaktewater.”

De chemicus leidt het publieke waterbedrijf sinds januari 2017. Daarvoor werkte hij een kwarteeuw voor de Noorse multinational Norsk Hydro en zijn in 2004 afgesplitste meststoffendochter Yara International. “Op mijn 50ste wist ik dat ik het eeuwige reizen niet altijd leuk zou blijven vinden. Alleen dreig je dan in een multinational snel op een zijspoor te belanden. Ik wil tot mijn laatste dag zinvol bezig blijven.”

De bedoeling was rond zijn 55ste een Vlaamse kmo te leiden. De Watergroep kwam wat vroeger en is ook iets groter, met haar ruim 1600 werknemers, bijna 700 miljoen omzet, en 177 gemeenten en het Vlaamse Gewest (ongeveer 22%) als aandeelhouder. “Ik ben wellicht de eerste directeur-generaal zonder partijkaart. Maar het is leuk maatschappelijk relevant te zijn. In het begin was het zoeken om met de politieke vertegenwoordiging om te gaan, maar die representeert wel onze vennoten, en dus onze klanten. Die dialoog is nodig, zonder dat daarom iedereen mee aan het stuur hoeft te zitten. Onze raad van bestuur telt dertien leden, onder wie vijf onafhankelijke.”

Wat zijn voor u de grote uitdagingen?

HANS GOOSSENS. “De klimaatverandering is de grootste. Die heeft voor ons drie gevolgen. Langere periodes van droogte betekenen dat er meer opslag nodig is. Het meeste water dat uit de kranen komt, is maximaal 48 uur daarvoor gebrouwen. Meer opslag van ruw water vertaalt zich in investeringen in spaarbekkens of ondergrondse opslag. Wij mikken vooral op dat laatste.

“Droogte gaat vaak gepaard met hittegolven. Die worden frequenter, warmer en langer. Het piekverbruik stijgt dan enorm, maar investeren in piekcapaciteit die maar een paar weken per jaar wordt gebruikt, is niet efficiënt. Daarom proberen we van de overschotten in de winter drinkwater te maken en dat te stockeren in ondergrondse waterlagen. Al is dat makkelijker gezegd dan gedaan.

“Het derde aspect zijn de hevige regenbommen. Die nopen ons te investeren in infiltratie en het vasthouden van hemelwater. Overigens verwacht ik volgend jaar weer een kwakkelzomer. Er is veel vochtigheid in de grond, dus duurt het langer voor de zon de bodem heeft opgewarmd, en de kans dat het verdampte vocht zich omzet in neerslag is groter.”

Dat is, na vier droge zomers, goed nieuws voor de watervoorraden.

GOOSSENS. “Wij waren niet ontevreden met die vier warme zomers. Ze hielpen om het verhaal van de waterschaarste in Vlaanderen beter uitgelegd te krijgen. We hebben met z’n allen gezien hoe gevoelig onze regio daarvoor is. We gaan naar een hybride toekomst, met een centraal én decentraal gebruik van bronnen, en meer hergebruik. Energie heeft een lineaire waardeketen: ze wordt geproduceerd en verbruikt. Water heeft een circulaire keten. Er is een debat op Vlaams en Europees niveau over hoe je dat het best organiseert. Zo wil Fluvius ook drinkwater distribueren. Wij pleiten ervoor het beheer van de waterketen bij de drinkwaterbedrijven te leggen.”

Het hergebruik van water is voor een drinkwaterbedrijf een beetje contradictorisch. U factureert per kubieke meter.

GOOSSENS. “Water is schaars in Vlaanderen. We zetten de burger ertoe aan spaarzaam om te gaan met water. Bij de industrie promoten we hergebruik. Mede daardoor ligt het verswaterverbruik in Vlaanderen op 87 liter per inwoner per dag. Dat cijfer is bij de laagste ter wereld. Dat zet onze inkomsten onder druk, dus is de vraag hoe we ons businessmodel toekomstbestendig kunnen maken.”

Hoe wilt u dat doen? U kunt moeilijk meer geld vragen aan wie minder water verbruikt.

GOOSSENS. “We zullen de mensen de waarde van water doen inzien. Uit enquêtes blijkt dat klanten de prijs te hoog vinden, maar ze schatten die 10 tot 100 keer hoger in dan hij werkelijk is.

“Water is te goedkoop. Geen enkele politicus zal dat zeggen, maar de prijs weerspiegelt niet de waarde ervan. Het dilemma is dat water levensnoodzakelijk is, en dus betaalbaar moet blijven voor iedereen. Als mensen hun zwembad met drinkwater willen vullen, mag daar wat mij betreft een andere prijs tegenover staan dan wanneer mensen dat water nodig hebben om de dag door te komen. Dat is nu nog onvoldoende het geval.”

Ligt dat debat op tafel bij de politiek?

GOOSSENS. “Er is al nagedacht over gedifferentieerde tarieven. Het is niet makkelijk. Uiteraard mag het geen verdoken manier zijn om de prijs op te drijven. De bedoeling is met een intelligent prijsmechanisme het gebruik en de vraag voor een stuk te kunnen sturen. Daarvoor hebben we digitale watermeters nodig.”

Hoe staat het met de uitrol daarvan?

GOOSSENS. “Water-link heeft dat gedaan in de stad Antwerpen, maar die technologie voldoet niet voor De Watergroep, die meer landelijk actief is. Met Farys, Pidpa en Fluvius bereiden we een proef met 70.000 gezinnen voor. We verwachten eind 2022 de resultaten. De grote uitrol plannen we vanaf 2023, om klaar te zijn tegen 2030. Dankzij de samenwerking met Fluvius maken we een connectie tussen de water- en de energiemeter. De digitale watermeter biedt heel wat voordelen. Zo kunnen we zien waar er lekken zijn.”

Fluvius is de eengemaakte netbeheerder voor de distributie van energie. Is een eengemaakt drinkwaterbedrijf een optie in de watersector?

GOOSSENS. “We zien het belang van schaal en samenwerking heel goed in. Begin 2022 richten we een gezamenlijke dochter met Farys op, om de waterproductie en -leveringen op ons grondgebied te coördineren. Dat is een belangrijke stap om synergievoordelen te realiseren. Onze werkingsgebieden zijn sterk verstrengeld.

“Zoals in de hele westerse wereld is de Vlaamse waterinfrastructuur vrij oud. De vorige investeringspiek lag in de jaren zeventig. Twee derde van onze investeringen gaat naar de vernieuwing van de infrastructuur, een derde naar nieuwe projecten. Ons investeringsprogramma in drinkwater hebben we in vijf jaar verdubbeld naar meer dan 100 miljoen euro per jaar.”

Is een fusie met Farys taboe?

GOOSSENS. “Nee, maar voor ons is de discussie eerder hoe we die samenwerking op het terrein vorm kunnen geven. Daarna zien we wel waarheen dat leidt voor onze structuur. Als we eerst zouden fuseren, ben je snel vijf jaar verder en heb je misschien veel ruzie gemaakt. Laat ons eerst samenwerken. De dochter wordt een fiftyfifty samenwerking, zonder aparte directie en met een heel beperkte raad van bestuur.”

U bent vooral actief in landelijke gemeenten. Hoe belangrijk zijn bedrijven voor u?

GOOSSENS. “We hebben al vijftien jaar een businessunit industrie. Die levert per jaar 9 miljoen kubieke meter water op maat en van bronnen in de buurt. De klanten zijn vooral chemische bedrijven.

“Die industrietak gaan we verzelfstandigen, zodat ze de vleugels kan uitslaan in binnen- en buitenland. We bekijken ook of andere publieke waterbedrijven hun respectievelijke businessunits daarbij willen aansluiten. Het is ook niet uitgesloten dat privé-investeerders instappen.”

Is de rioleringenactiviteit van De Watergroep een zorgenkind? Riolen staan het meest in de belangstelling door slecht onderhoud en te lage investeringen.

GOOSSENS. “Nee. Er moeten nog veel investeringen gebeuren om het aantal aansluitingen op de riolering te verhogen, zodat het water kan worden gezuiverd, en om de infrastructuur te vernieuwen. De komende vijf à tien jaar gaat daar telkens zowat 40 miljoen euro per jaar naartoe.

“In een circulair model met hergebruik is één integraal waterbeheer nodig voor drink- en afvalwater. Nog zo’n honderd gemeenten beheren hun riolen zelf. Wij pleiten er samen met andere waterbedrijven bij de gemeenten voor het drinkwater- en afvalwater door één partner te laten uitbaten. Wij werken voor onze rioleringen samen met Aquafin in de joint venture Riopact, waar we onze activiteiten goed op elkaar afstemmen.”

Waar staat De Watergroep over vijf jaar?

GOOSSENS. “Klantgerichtheid wordt belangrijker, en dat zal zich vertalen in onze bedrijfscultuur. Vlot schakelen en samenwerken met andere partijen wint aan belang. Circulair en ecosysteemdenken betekent lokaal en decentraal handelen, met de juiste partners voor specifieke uitdagingen. Voor heel kapitaalintensieve projecten zullen stabiele structuren en consolidatie nodig zijn, als de tijd en de geesten gerijpt zijn. Tegelijk zul je meer spin-offs, verzelfstandigingen en wisselende samenwerkingsverbanden zien, die het systeem de wendbaarheid en de veerkracht geven die het nodig heeft om aan de klimaatdruk te kunnen weerstaan.

Tegen 2030 zal er veel meer digitalisering zijn. Daar zullen, denk ik, intelligente tarieven bij horen. Al is dat een politieke beslissing.”