Geen auto meer nodig in Antwerpen dankzij Finse app

De Antwerpenaars kunnen straks hun filegevoelige auto inruilen voor een app waarmee ze al hun verplaatsingen kunnen plannen, boeken en betalen. De Whim-app van het Finse technologiebedrijf MaaS Global werkt al in Helsinki en Birmingham. “De mensen vinden het geweldig”, zegt CEO Sampo Hietanen.

Het heeft weken niet geregend in de Finse hoofdstad Helsinki. Maar uitgerekend als we willen afzakken naar het hoofdkantoor van MaaS Global in het centrum valt het water met bakken uit de lucht. We laten de vlot beschikbare gele deelfietsen wijselijk staan en roepen een taxi op met de Whim-app.

Een kwartier later krijgen we in het knap ingerichte kantoor van het internationaal gelauwerde technologiebedrijf een korvapuusti, typisch Fins kaneelgebak, voorgeschoteld bij een kop koffie. MaaS Global werd opgericht in 2015. De naam is de afkorting van Mobility as a Service (mobiliteit als een dienst), het concept waar de multimodale vervoersapp op gebouwd is. Internationale marktonderzoekers verwachten dat de MaaS-markt tegen 2030 10.000 miljard dollar groot kan zijn.

Velen worden één

“Het idee dat de mobiliteit van de toekomst zal werken met multimodale abonnementsformules dateert al van 2006”, vertelt Sampo Hietanen (45), de oprichter en CEO van MaaS Global. “Maar de technologie stond toen nog niet ver genoeg en de wereld was er nog niet klaar voor.”

Hietanen, een ingenieur gespecialiseerd in transportplanning, is de vader van het MaaS-concept. Hij trok met zijn idee de wereld rond en gaf er bijna 2000 lezingen over. Het concept is eenvoudig, en gemakkelijk te verkopen aan de consument, legt hij uit. In de steden is het bezit en gebruik van een wagen al lang geen troef meer. Mensen verliezen hun tijd in de file en zoeken dus diverse, combineerbare alternatieven. Maar niemand wil twintig apps op zijn smartphone installeren om al die vervoersvormen te kunnen gebruiken. De ene keer kan dat een taxirit zijn, een andere keer een deelfiets of het openbaar vervoer. En wie naar zijn zomerhuis op het platteland wil rijden, heeft dan weer een huurauto nodig. “Mensen vinden het geweldig dat je al die vervoersvormen kunt plannen, boeken en betalen via één app zoals Whim”, zegt Sampo Hietanen.

“Het moeilijke is dat je al die dienstverleners, die sinds mensenheugenis in aparte silo’s werken, mee moet krijgen. Iedereen wil met zijn eigen app eigenaar zijn van de relatie met de klant. Wij willen werken als partners in één open ecosysteem. We kunnen met Whim alleen concurreren tegen de wagen als we al de vervoersvormen combineren in één gebruiksvriendelijke toepassing.”

De operationele start van MaaS Global situeert Hietanen in 2016. “Een technologiebedrijf start pas echt als de technische directeur aan boord komt. De rest van ons praat alleen maar”, grapt de topman. “In oktober 2016 hadden we onze eerste betalende klanten in Helsinki. Het vergde wel wat tijd om tot een goed design te komen. Eind dat jaar haalden we 2,5 miljoen euro op en maakten we plannen om snel internationaal te groeien. We keken onder andere naar de regio rond Birmingham in Groot-Brittannië.”

Vorig jaar haalde MaaS Global nog eens 14,2 miljoen euro op om “te blijven gaan”, zoals Sampo Hietanen het uitdrukt. De bestaande aandeelhouders, met de internationale transportgroep Transdev, de Turkse voertuigenbouwer Karsan en de Finse auto-importeur Veho Oy blijven geld in de start-up pompen. Er stappen ook nieuwe aandeelhouders in, zoals Toyota Financial Services en diens verzekeringspartner Aioi Nissay Dowa. Ook de Japanse automotivetoeleverancier Denso en het Turkse technologiebedrijf Swiftcom spekken de kas.

Per rit of een abonnement

Vandaag leidt Sampo Hietanen ‘s werelds eerste MaaS-operator. Het team in Helsinki telt veertig medewerkers van zestien nationaliteiten. Tegen eind dit jaar zal het uitgroeien tot een groep van honderd mensen. In de Finse hoofdstad gebruikten 45.000 van de 600.000 inwoners de Whim-app. “Vijf jaar geleden dacht ik nog dat de app pas in 2020 echt gebruikt zou worden in de stad. Ik werk al heel mijn leven in de transportindustrie. Ik weet hoe robuust die silo’s zijn. Soms gaat het sneller dan je verwacht”, stelt de CEO.

“De grote meerderheid van onze gebruikers in Helsinki betaalt per rit. Ongeveer 5200 gebruikers hebben een abonnement en betalen een vast bedrag per maand”, vertelt Kaj Pyyhtiä (45), medeoprichter en chief experience officer van MaaS Global. “Onze gebruikers zijn al goed voor meer dan 750.000 verplaatsingen.” Voor maandelijks 49 euro kan de Whim Urban-klant naar hartelust gebruikmaken van het stedelijke openbaar vervoer (bus, metro, tram, trein en ferry) en onbeperkt rijden met deelfietsen. Voor een taxirit van maximaal 5 kilometer betaalt de abonnee tot 10 euro extra per rit. Voor een huurwagen rekent de app 49 euro per dag extra aan.

Wie in een maand meer dan tien dagen een huurwagen nodig heeft, kan opteren voor een Whim Unlimited-pakket. Voor 499 euro per maand – zoveel kost het om een doorsnee wagen te bezitten en te gebruiken – kan je dan onbeperkt gebruikmaken van alle vervoersvormen (openbaar vervoer in de stad, taxiritten van 5 kilometer, deelfietsen en huurwagens). Voor regionaal openbaar vervoer moet je 50 euro per maand bijbetalen. “En wat blijkt, ook de Unlimited-abonnees wisselen af. Ze gaan niet alleen voor de wagen. 26 procent van hun verplaatsingen doen ze met het openbaar vervoer, 8 procent met de deelfiets”, zegt Kaj Pyyhtiä.

Weekend met chique wagen

Tegen 2020 wil MaaS Global in 150 steden in 60 landen aanwezig zijn. De eerstvolgende doelwitten zijn Antwerpen en Amsterdam. Later volgen Singapore, Miami en andere steden. “We zullen nog kapitaal nodig hebben om die ambitie waar te maken. Het vergt heel wat middelen om op de markt te komen en klanten te werven. Tegelijkertijd moeten we groeien naar een kritische massa om winstgevend te worden”, zegt Sampo Hietanen. Het bedrijf heeft berekend dat ongeveer 3 à 5 procent van de bevolking een Whim-abonnement moet nemen om winstgevend te zijn. Dat betekent 30.000 tot 50.000 abonnees in een stad met een miljoen inwoners.

MaaS Global wil geld verdienen volgens het aloude principe aankopen en verkopen. Het bedrijf koopt grote volumes trein-, taxi- en fietsritten in bij de dienstverleners. “We herverpakken die ritten in een aantrekkelijk pakket en stoppen ze in een gebruiksvriendelijke app, dat is onze meerwaarde. Het potentieel is enorm. Vandaag slokt de wagen 85 procent op van wat mensen spenderen aan mobiliteit. Ze geven gemiddeld 500 euro per maand uit aan hun auto en occasioneel nog eens 60 euro voor alle andere vervoersvormen. Als je de wagen inlevert, kun je maandelijks 500 euro besteden aan welk vervoer dan ook. Met dat aanbod spelen wij. Als je fietst of het openbaar vervoer gebruikt, verdienen we geld. Als je kiest voor een taxi of een huurauto, is dat iets minder”, legt Hietanen uit. De appbouwers zetten hun gebruikers ook aan om slimme keuzes te maken. Wie tijdens de week al zijn verplaatsingen met het openbaar vervoer doet, kan in het weekend beloond worden met een chique wagen.

De Lijn excelleert

Volgens de CEO is de 2020-ambitie haalbaar. “We zijn een start-up, we houden van onmogelijke deadlines. Na elke integratie gaat het ook gemakkelijker. We werken met de autoverhuurders Sixt en Hertz, die zitten overal ter wereld. Sommige vervoersvormen kun je integreren met één deal. De openbaarvervoersmaatschappijen zijn het moeilijkst, maar daar zijn er dan weer weinig van”, zegt Hietanen.

De Whim-app werkt sinds begin deze maand in Antwerpen. In een eerste fase test een honderdtal gebruikers de technologie, in september volgt de commerciële lancering. “De prijzen en het aanbod zullen op die van Helsinki lijken, met openbaar vervoer, taxiritten, deelfietsen en wagens”, zegt Ralph de Jong, die bij MaaS Global verantwoordelijk is voor de Benelux. Er wordt nog gepraat met mogelijke partners. De Lijn zit al in het aanbod.

“Bus, tram en metro zijn de ruggengraat van de MaaS-service. De Lijn is een excellente partner, echt een voorbeeld voor andere dienstverleners. Met haar digitale M-tickets staat ze open voor derde partijen. Ze loopt daarmee internationaal voorop”, stelt De Jong. Met de NMBS is de deal nog niet rond. De onderhandelingen duren langer dan verwacht. De modaliteiten die het spoorbedrijf oplegt lijken voorlopig niet haalbaar voor het open systeem dat MaaS Global wil bouwen. Het is zoeken naar een compromis, want een MaaS-aanbod zonder treinritten zou een gemiste kans zijn.

“Ik verwacht dat Antwerpen de internationale showcase voor onze business wordt. Ik geloof sterk dat we in deze stad het verschil kunnen maken”, zegt Sampo Hietanen. Het momentum is er, iedereen rijdt zich vast en gaat op zoek naar alternatieven voor de auto. “Verschillende spelers willen zich openstellen en nieuwe dingen uitproberen. Als we die vervoersvormen kunnen integreren in de app, wordt het mooi.”

In drie jaar tijd wil MaaS Global zo’n 5 procent van de Antwerpse bevolking als abonnee hebben, dat zijn ongeveer 25.000 gebruikers. Het bedrijf is op zoek naar een countrymanager om de Belgische markt, met veel files en dus veel potentieel, uit te bouwen.