Familiebedrijf ZAP uit Lochristi levert planten voor grote Hollywood-producties

De planten op filmsets als Star Wars Rogue 1 en Pirates of the Caribbean IV, maar evengoed de planten en de bloemen in heel wat Londense hangmanden, ze komen van een familiebedrijf uit het Oost-Vlaamse Lochristi.

Op de Oscar-uitreiking zondag zullen de zaakvoerders niet aanwezig zijn, maar ZaP International Trade uit Lochristi leverde de afgelopen vijftien jaar wel vrachtwagens vol planten voor Europese filmsets van grote Hollywood-producties. U zult ook vergeefs zoeken naar de bedrijfsnaam op de aftiteling van Star Wars Rogue 1, The Chronicles of Narnia – Prince Caspian, 47 Ronin, Peter Pan, Snow White and the Huntsman, Pirates of the Caribbean IV of Justice League. Het familiebedrijf van de zaakvoerders Luc Moens en Kaat Baertsoen, vervult die opdrachten in onderaanneming voor een Britse bedrijf dat gespecialiseerd is in planten voor filmsets en groendecoratie.

Luc Moens en zijn Britse zakenpartner, die hij begin deze eeuw toevallig leerde kennen, spelen in op de digitalisering van de film. Op digitale films moet de achtergrond scherper zijn dan vroeger. Omdat het duur en arbeidsintensief is digitaal planten te creëren, gebruiken ontwerpers liever echte planten. “Onze eerste film was A Sound of Thunder in 2002. Een onbekende film, maar het was de eerste keer dat groendecoratie werd opgepikt door anderen”, herinnert Luc Moens zich. Hij bleef contact houden met de Brit en werden gevraagd voor steeds grotere producties.

“De eigenlijke doorbraak was The Chronicles of Narnia – Prince Caspian”, zegt Luc Moens over de film uit 2008 van The Walt Disney Company. “De designers hadden 5000 vierkante meter varens nodig van ongeveer 80 centimeter hoog, die in een bos in Tsjechië moesten worden geplant. Dat bleek ongeveer de volledige varenproductie van heel West-Europa te zijn, maar dat wist ik niet op het moment dat ik toezegde.”

“Ik had zes maanden om de varens bij elkaar te krijgen. We zijn in Frankrijk, Duitsland, Nederland en België en op alle mogelijke plaatsen varens gaan zoeken en brachten ze onder in een serre hier in de buurt. Het probleem was dat we toen we in november en december 17.500 varens voor een gemiddelde aankoopprijs van 5 euro kochten, we nog niets konden zien. Eigenlijk kochten we gewoon potjes aarde. Ik moest leveren in april. Het was spannend om te zien of de varens de juiste hoogte zouden halen. Dat we dat risico namen en het gelukt is, heeft onze grote doorbraak betekend.”

Een Europese film als de James Bond-parodie Kingsman: The Golden Circle is een uitzondering, want meestal werkt het familiebedrijf voor grote Amerikaanse producties, die in Europese studio’s als Shepperton of Pinewood of op locatie worden gedraaid. Enkel zulke massaproducties hebben budgetten die groot genoeg zijn om te investeren in planten.

Dadels in plaats van kokos

Hoe gaat dat in zijn werk? Luc Moens krijgt foto’s of sfeerbeelden van wat de designers op de set willen realiseren. Of de gevraagde planten en bomen op dat moment wel in het juiste bloeistadium zijn, is vaak niet hun eerste bekommernis.

“Voor Star Wars Rogue 1 is een eiland gebouwd ten noorden van Londen. Van een oud vliegveld dat niet meer wordt gebruikt, werd een tropisch eiland met een strand gemaakt. Alle groen daarvoor hebben wij geleverd. De designers wilden kokospalmen in maart, maar kokospalmen in Londen planten lukt niet in het voorjaar omdat die bomen een constante temperatuur nodig hebben. We zijn dan in Spanje dadelpalmen gaan halen. Ze hebben ongeveer dezelfde kroon als kokospalmen, maar een bredere stam. We kozen de dadelpalmen met de dunste stammen en huurden mensen in om ze nog dunner te maken, waarna we ze naar Londen lieten vervoeren.”

De ondernemers bouwden de afgelopen vijftien jaar een netwerk uit over de hele wereld om op de meest bizarre vragen te kunnen inspelen, maar evengoed vinden ze een oplossing dicht bij huis. “Op een dag vroegen mensen of we de volgende dag algen konden leveren”, zegt medevennoot Kaat Baertsoen. “Wij zeggen nooit neen, geen enkele bloemist wil algen in zijn water. Dan moet je creatief zijn. Uiteindelijk hebben we mensen gestuurd om in vijvers algen te zoeken. We verstuurden enkele emmers vol, met een bang hartje. De volgende ochtend kregen we een telefoontje dat ze superblij waren.”

Achter het kantoor in Lochristi, net voor de serre met de rijen klimop, liggen op de grond oude planten die werden gebruikt voor Pirates of the Caribbean. Soms wordt ZaP gevraagd de planten terug te nemen, maar meestal houden de klanten de planten en worden ze nog eens gebruikt. De rest wordt vernietigd.

Brexit

De diversifiëring naar filmproducties kwam net op tijd, maar het blijft een onzekere bron van inkomsten. De filmbusiness is cyclisch, zegt Luc Moens. “Als alle studio’s verhuurd zijn aan producties waar geen planten in voor komen, heb ik geen werk.” In 2016 haalde ZaP International Trade naar eigen zeggen ongeveer een miljoen euro omzet, waarvan een kleine 40 procent kwam van de opdrachten voor films. Het schandaal rond de filmproducent Harvey Weinstein en de brexit maken de markt nog meer onzeker. “Als de pond devalueert, voelen we dat.”

Net omdat de filmproducties voor onzekerheid zorgen, heeft het bedrijf zijn oorspronkelijke activiteit behouden als stabiele inkomstenbasis, ook al is die markt ondertussen sterk veranderd.

Luc Moens en Kaat Baertsoen, beiden germanist van opleiding en anglofiel, hadden in 1995 met ZaP Production al een andere vennootschap opgericht nadat Luc Moens ervaring had opgedaan in een exportfirma. Ze exporteerden vanuit hun Oost-Vlaamse kantoor aanvankelijk bloemen en planten naar het Verenigd Koninkrijk. Hun klanten waren firma’s die de plantendecoratie in kantoren en grote openbare ruimtes voor hun rekening namen, en instonden voor het onderhoud. “Die markt van kamerplanten is na de crisis in 2008 heel wat verzwakt in Engeland. We zochten daarom andere oplossingen”, zegt Luc Moens.

Sierteelt

De interesse in buitenplanten nam enorm toe en ZaP speelde in op die verschuiving. Dezelfde klanten die vroeger binnendecoraties verzorgden, gingen zich meer toespitsen op hangmanden en bloembakken voor pubs, hotels en steden. “In de serre kweken we 150.000 à 180.000 klimopplantjes per jaar. In Londen komt ongeveer een derde van de klimopplantjes in hanging baskets van ons”, zegt Luc Moens.

Net als de markt voor de films, heeft Zap Production zijn nichemarkt voor hangmanden zelf gecreëerd. Het begon met de productie van klimop met langere ranken, omdat klanten die nodig hebben als startbasis van een mooi gevulde mand. “Het is een uniek product. Door dit product kunnen we zeven of acht andere producten verkopen die een hogere omzet en marges halen dan de klimop”, zegt Luc Moens. De activiteit voor buitenplanten is sinds drie jaar in handen van zoon Jasper Moens, die sinds kort ook meeloopt met zijn vader voor de filmproducties.

Aan supermarkten levert het bedrijf niet meer. “Dat was heel kapitaal- en arbeidsintensief”, zegt Luc Moens. “De omzetten waren zo groot dat ik me er niet meer op mijn gemak bij voelde.” Hoewel de supermarkten voor veel omzet zorgden, liet ZaP die activiteit bewust vallen in 2011. “We hebben voor twee nichemarkten gekozen die voor de grote exportbedrijven te klein zijn om zich erin te specialiseren.”