Exclusief interview met Ilham Kadri, vier jaar CEO van Solvay: ‘Ik ben veeleisend, maar mijn mensen hebben mij én zichzelf verrast’

Ilham Kadri werd vier jaar geleden CEO van Solvay. De toen onbekende Frans-Marokkaanse heeft sindsdien haar stempel gedrukt op de Belgische chemie- en materialengroep, die dit jaar haar 160-jarige bestaan markeert met een opsplitsing in twee beursgenoteerde bedrijven. “We hebben geen goede crisis verspild.”

“Ik zal jullie verbazen”, zei Ilham Kadri vier jaar geleden in Trends. Het was haar eerste interview als CEO van Solvay. Sindsdien heeft ze Solvay door een handvol crisissen geloodst, het bedrijf verder gestroomlijnd, de cashflow van de groep gedynamiseerd en recordresultaten neergezet. Solvay maakte vorig jaar 1,9 miljard euro nettowinst op een omzet van 13,4 miljard. “En, heb ik u verbaasd?” vraagt Kadri lachend. Het is een retorische vraag.

Terwijl ze een industrieel concern leidde en uitgroeide tot een van ’s werelds machtigste CEO’s in de chemiesector, werd Kadri ook voortdurend gevraagd als gastspreker op congressen over de toekomst van onze industrie en vrouwelijk leiderschap. Zij werd al voor haar komst naar Solvay geprezen voor haar inzet voor vrouwenrechten, diversiteit, inclusie en duurzaamheid. Haar levensverhaal, waarbij ze als kind in haar geboortestad Casablanca door haar grootmoeder op weg werd gezet naar een studie ingenieurswetenschappen en fysicochemie en naar de wereldtop in het bedrijfsleven, zette haar als rolmodel nog meer in de verf.

Eind dit jaar legt Kadri de toekomst van Solvay in een nieuwe, beslissende plooi. Solvay wordt dan opgesplitst in een deel dat voorlopig EssentialCo heet en de traditionele activiteiten omvat. Daartoe behoren natriumcarbonaat dat essentieel is om glas te produceren, waterstofperoxide voor ontsmetting en de tak Silica, die focust op de autobandensector. De groeibusiness SpecialtyCo omvat onder meer de speciale polymeren voor smartphones en andere consumptiegoederen, en lichtgewicht composietmaterialen voor vliegtuigen en auto’s. “Ik werd niet aangeworven om het bedrijf op te splitsen”, zegt de 54-jarige Kadri in haar kantoor in de statige Brusselse Maison Ernest Solvay. “Maar als de prestaties zo goed zijn, begin je na te denken over hoe het verder moet. We hebben enerzijds producten die essentieel zijn voor de maatschappij en anderzijds producten om te innoveren, die een andere investeringslogica hebben. Dus moesten we een ander model zoeken om dat allemaal te laten werken.”

Het mandaat van elke CEO kan verschillen. Het mijne was heel simpel: maak het volledige potentieel van het bedrijf vrij

Blijft u aan boord? Of overweegt u te vertrekken na de opsplitsing?

ILHAM KADRI. “Nee, luister, dat is een beslissing van de raad van bestuur en de nominatiecommissie. Een van de belangrijkste beslissingen zal de keuze van de twee CEO’s, twee raden van bestuur en de twee leiderschapsteams zijn. U krijgt het antwoord te zijner tijd, na de beslissing van de raad van bestuur.”

Maar denkt u eraan het bedrijf dan te verlaten?

KADRI. “Zo zit ik niet in elkaar. Wat ik opwindend vind, zijn transformaties en mensen helpen op hun best te zijn. Als ik in zo’n omgeving kan vertoeven, ben ik een behoorlijk tevreden iemand.”

Waar bent u volgens uzelf het meeste nodig? In SpecialtyCo of EssentialCo?

KADRI. “Het gaat niet over mij. Het gaat over de toekomst van Solvay. Ik heb veel fouten gemaakt in mijn carrière en één ervan was dat ik tijdens een vorige bedrijfssplitsing te vroeg aankondigde waar mensen heen moesten. Dat leidde tot veel vooroordelen. Er moet worden beslist wie we aan welke entiteit toewijzen en dat moeten we onbevooroordeeld kunnen doen. En ik ben de bewaker van de tempel.”

U hebt het in uw presentaties over resultaten regelmatig over ‘repareren’ of het ‘corrigeren’ van sommige beslissingen of gewoonten. Is dat impliciete kritiek op uw voorganger Jean-Pierre Clamadieu?

KADRI. “Totaal niet. Het mandaat van elke CEO kan verschillen. Het mijne was heel simpel: maak het volledige potentieel van het bedrijf vrij. Ik ben geen vrouw die bekritiserend naar het verleden kijkt. Dit is geen machtsspel. De raad van bestuur is bij mij uitgekomen omdat ze weten dat het mijn dada is bedrijven te transformeren. Dat heb ik in het verleden gedaan (Kadri zorgde bij het Amerikaanse hygiëne- en schoonmaakbedrijf Diversey voor een herstel en verzelfstandiging, nvdr) en nu bij Solvay. Als je een bedrijf gaat leiden, hoop je dat wanneer je het verlaat, je het beter hebt gemaakt dan je voorganger. Dat geldt voor elke CEO. Ook mijn opvolger zal het beter willen maken dan ik. De uitdagingen waar ik nu aan werk, zoals koolstofneutraliteit, moeten mijn opvolgers afronden. Ik hoop van ganser harte dat ze zullen slagen.”

Vond u lijken in de kast toen u arriveerde bij Solvay?

KADRI. “Als je in een bedrijf begint, zal je die altijd vinden. Ik heb nog nooit een bedrijf gezien waar er geen lijken in de kast zaten. Ik stapte in een bedrijf dat de mentaliteit van ingenieurs had. Niets mis met ingenieurs, want ik ben er zelf een en ik houd van ingenieurs. Maar we worstelden met het syndroom van de goede studenten van de klas, die te weinig durfden te dromen. De balansstructuur was heel zwaar, met een forse nettoschuld en extreem zware pensioenverplichtingen. Nogmaals, ik wil niet met de vinger wijzen naar het verleden, maar ik wist meteen dat we de lat financieel hoger moesten leggen en cash moesten vrijmaken om te investeren. Het was changing the game. Als we fit wilden worden, moesten we snijden in de slechte kosten. Ik noemde Solvay de schone slaapster.

“Als je me nu vraagt waar ik het meest trots op ben, dan zeg ik: mijn mensen. Ik ben veeleisend, maar ze hebben mij verrast én zichzelf. Niemand, mezelf inbegrepen, durfde erop te wedden dat we de resultaten zouden halen die we nu hebben. We liggen drie jaar voor op schema. Al heeft de pandemie ons allicht geholpen om hervormingen te versnellen. Never waste a good crisis is een bekende uitspraak. Wel, wij hebben geen goede crisis verspild. We werden hebberig en zuinig en elimineerden complexiteit. En toen we in de zomer van 2021 al onze kpi’s haalden, begon ik dus te denken aan groei 2.0 en het splitsen van het bedrijf.”

Als je me nu vraagt waar ik het meest trots op ben, dan zeg ik: mijn mensen. Ik ben veeleisend, maar ze hebben mij verrast én zichzelf

Energie is een cruciaal thema voor een bedrijf als Solvay. Volgt u het debat over kernenergie in België?

KADRI. “Bij Solvay zijn we agnostisch over het type energie. We hebben 365 dagen per jaar, 24 uur per dag, schone en betaalbare energie nodig. Solvay zet zwaar in op alternatieve energiebronnen. Maar voor mij kan ook kernenergie deel zijn van de mix. Cruciaal is dat er voldoende infrastructuur is om energie op te wekken. Dat geldt niet alleen voor Solvay. Heel de sector heeft die nodig om te kunnen voldoen aan de Green Deal. Dat de Europese ambitie groot is, kan ik alleen maar toejuichen. We zijn wetenschappelijke mensen en we geloven in de klimaatverandering. Ik geloof ook dat de wetenschap voor oplossingen zal zorgen. Al kunnen we het niet alleen bolwerken. We hebben de steun nodig van overheden, en constructieve betrokkenheid van ngo’s en de academische wereld.”

Solvay opereert ook in de Verenigde Staten die hun groene groeiplan Inflation Reduction Act (IRA) hebben gelanceerd. Europa wil reageren met het Green Deal Industrial Plan. U wilt veel verder gaan en pleit voor een industriële renaissance. Kan dat lukken?

KADRI. “Ik ben iemand voor wie het glas altijd halfvol is. Er is geen andere keuze. Europa loopt achter, omdat we niet onafhankelijk zijn voor energie. Maar die industriële renaissance is cruciaal voor Europa, dat dankzij de Green Deal een baken voor de wereld kan worden. Dat is mijn cri du coeur, de hartenkreet van een Europese vrouw. Maar je kunt geen nieuwe gebouwen zetten op ruïnes, dus moet Europa dringend zijn industriële infrastructuur verbeteren. De Amerikaanse president Joe Biden ondersteunt met zijn IRA de versnelling van de bouw van infrastructuur voor onder meer groene waterstof, terwijl het in Europa jaren duurt om vergunningen te krijgen. Dat is waanzin. Daarmee kan ik niet leven. Ik heb nú schone energie nodig om onze fabrieken te decarboniseren. Maar die moet wel betaalbaar zijn, want ik ben geen liefdadigheidsinstelling. Het is hoe dan ook heel moeilijk te realiseren voor de industrie, en zeker voor de chemische. Een bedrijf als Solvay moet 2 miljard euro investeren om koolstofneutraal te kunnen worden. Kleine en middelgrote bedrijven hebben daarvoor de middelen niet.”

Is er de voorbije vier jaar geschaafd aan het glazen plafond?

KADRI. “Ja, maar er is ook bij Solvay nog een lange weg af te leggen. 26 procent vrouwen is ver van bevredigend. We zijn er nog lang niet. Maar we werken eraan. Zo vraag ik aan mijn leidinggevenden wie zij als hun opvolger zien en om hen op te leiden. En in dat schaduw-seniorleiderschap moet er pariteit tussen mannen en vrouwen zijn. En we dichten intussen ook de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Maar het gaat niet alleen over vrouwen, maar ook over geaardheid, nationaliteit… Zo was het vroeger bij Solvay taboe over geaardheid te praten. Kun je dat geloven? Het opbouwen van een inclusiecultuur is niet gemakkelijk, maar de lgbtq-gemeenschap heeft nu een prominente plaats, net zoals er een Afrikaans-Amerikaanse groep is. Maar diversiteit alleen volstaat niet. Diversiteit is wat je ziet, inclusie en gelijkheid is wat je doet.”

Wat hebt u geleerd als CEO van Solvay?

KADRI. “Ik heb veel over mezelf geleerd tijdens de crisissen, zoals die met de Boeing 737-MAX (waarvan de productie werd stopgezet na twee dodelijke crashes. Boeing was de grootste klant voor lichte composietmaterialen van Solvay, nvdr) of de oorlog in Oekraïne. En ik had me heel ellendig kunnen voelen in de lente van 2020, denkend over hoe ik dit bedrijf door een pandemie moest loodsen, terwijl de helft van de ebitda was weggevallen en alle transport was gestopt. Ik dacht altijd dat ik vrij veerkrachtig was, maar ik ben nu een ander persoon dan degene die je in 2019 voor het eerst ontmoette. Ik ben nu een beter mens, een betere leider. Ik vind mij in de uitspraak ‘alleen ga je sneller, samen ga je verder’.”

Diversiteit alleen volstaat niet. Diversiteit is wat je ziet, inclusie en gelijkheid is wat je doet

Waar had Solvay gestaan zonder die crisissen?

KADRI. “Ik stel me dat soort vragen niet. Ik kijk vooruit. Solvay is al 160 jaar veerkrachtig. We repareren elke dag allerlei zaken. Het is mijn rol de strategie, de structuur en de cultuur aan te jagen. Ik bereid het Solvay van morgen voor, of liever de entiteiten die twee formidabele kampioenen zullen zijn, en dat is een zegen voor elke CEO. Mensen begrijpen steeds beter wie we zijn, al wordt dit bedrijf nog altijd niet naar waarde geschat. Elke dag ontdekken we kansen en gaan we uitdagingen aan. Het beste moet nog komen. Kijk naar wat we in slechts vier jaar hebben gedaan, en dat is nog niets. We hebben enorme kansen. Solvay kan onstuitbaar zijn. We hebben ons afgestemd op megatrends zoals elektrificatie. En hoe fitter je bent, hoe sneller je kunt rennen. Dus trainen we onze spieren. Zo trainen we bijvoorbeeld 800 mensen op het onderhandelen over prijzen. Dat zorgde er mee voor dat we vorig jaar zo succesvol waren.”

Trekt u zich aan wat anderen van u denken of over u zeggen?

KADRI. “Ik kreeg in mijn opvoeding mee dat het belangrijker is eerst gerespecteerd te worden dan om graag te worden gezien. Ik ben geen machine. Ik heb liefde nodig. Maar respect komt op de eerste plaats. Trouwens, ik lees amper wat over mij wordt geschreven.”

Bewust?

KADRI. “Ja. Niet dat het me niets kan schelen, want als je een bedrijf leidt, is het merk van het bedrijf ook verbonden met je eigen merk. Ik vertegenwoordig het bedrijf, zijn visie. Daarom ben ik gepassioneerd en enthousiast over de baan, omdat mijn waarden overeenkomen met de waarden van het bedrijf. Maar ik heb geen slapeloze nachten als ik denk aan de krantenkop van morgen.”

U hebt hoe dan ook niet veel slaap nodig, zei u vier jaar geleden aan Trends.

KADRI. (Verrast) “Ik heb u toen echt wel veel verteld (schatert). Misschien dat ik een beetje meer slaap nodig heb, nu ik wat ouder ben.”

U leidt een beursgenoteerd bedrijf, wordt wereldwijd bijzonder druk gevraagd voor keynotes en panelgesprekken, en hebt nu ook een eigen podcast. Hoe houdt u dat vol?

KADRI. “Daarvoor moet ik geen energie vinden. Het is andersom. Dit geeft mij energie. Ik geloof niet dat een CEO, of een mens in het algemeen, maar één ding moet doen. Ik waak over mijn geestelijke gezondheid. Elke ochtend doe ik aan yoga op mijn matje en ik probeer te sporten, om gezond te blijven. En ’s zondags probeer ik van mijn gezin te genieten, tijd door te brengen met mijn man en zeventienjarige zoon. En geloof het of niet, maar ik volg lessen in schrijven. Ik geniet ook van mijn podcasts, waarin ik spreek met bedrijfsleiders, Nobelprijswinnaars, ngo’s, kunstenaars, klanten… Nadien ben ik geïnspireerd en energiek. Het is de beste vitaminekuur die je me kunt geven. Dat allemaal voedt mijn ziel.

“Ik heb dat evenwicht nodig. Ik ben ook niet verlegen om over mijn kwetsbaarheden te praten. Ik heb burn-outs gezien bij CEO’s en anderen. Tijd is het meest schaarse goed voor iemand als ik. Mijn kalender is militair geregeld, heel strak en gedisciplineerd, en dat is niet het leukste deel van mijn baan. Ik krijg heel veel aanvragen, dus we maken moeilijke keuzes over waar te zijn en waar niet. Daarom ook dat ik veel werk aan mijn balans. Ik heb een leven nodig. Al heb ik ook mijn passie gevonden in wat ik hier doe.”

Wat wordt het volgende hoofdstuk in uw leven?

KADRI. “Veel dingen. Zoals die masterclass in schrijven. Je kent mijn levensverhaal. Daar is al genoeg inkt over gevloeid. Het bepaalt wel mijn hele doen en denken. Ik leef elke dag alsof het mijn laatste is en denk permanent na over hoe ik anderen kan inspireren. De voorbije vier jaar bij Solvay waren geweldig, uitdagend en lonend, en vol menselijkheid, hoop en veerkracht. Ik ben heel trots op onze gezamenlijke reis. Maar we moeten de lat steeds hoger leggen, elke dag opnieuw.”