Eric Lauwers (CEO Arvesta) over de wereldwijde voedselcrisis: ‘Europa zal geen honger lijden’

Door de oorlog in Oekraïne rijzen de voedselprijzen de pan uit. Landbouweconomen waarschuwen voor een wereldwijde hongersnood. Eric Lauwers, de CEO van de Belgische marktleider in landbouwproducten Arvesta, weet dat het voor ons zo’n vaart niet zal lopen. “Europa is zelfvoorzienend voor zijn voedsel. Daar moeten we veel meer waarde aan hechten.”

De ‘aprilse grillen’ zijn meer dan een spreekwoord dit jaar. In het eerste weekend van de maand vroor het, na een bijzonder zonnige en warme maand maart. “Volgens onze eerste ramingen is 50 tot 70 procent van de bloesems in de Limburgse fruitteelt daardoor vernietigd”, zucht Eric Lauwers. Hij is de CEO van Arvesta, de grootste toeleveraar voor de Belgische landbouw. Het gesprek vindt plaats in Landen, waar Arvesta een kenniscentrum heeft voor zaaigranen. Vriezen doet het niet meer, maar de wind blaast stormachtig over de Haspengouwse hoogvlaktes, en het regent pijpenstelen.

Het weer zit ook al niet mee, boven op de doemscenario’s van een wereldwijde hongersnood, door de oorlog in Oekraïne.

ERIC LAUWERS. “Oekraïne levert in een normaal jaar 15 miljoen ton tarwe voor de voedselproductie in de wereld, en 40 miljoen ton maïs. Oekraïne en Rusland zijn samen goed voor 29 procent van al de graanhandel in de wereld. Maar de schepen zijn vandaag geblokkeerd in de Oekraïense havens. Dat gaat over de voorbije oogst. Een ander probleem is de vraag of de boeren in Oekraïne normaal kunnen inzaaien, zodat ze volgend jaar voldoende kunnen oogsten. Dat uitzaaien is nu begonnen. Volgens de huidige schattingen is het 30 tot 40 procent minder dan in een normaal jaar. Al die factoren en onzekerheden maken dat de tarweprijs meer dan verdubbeld is, waardoor ook de veevoederprijs stijgt. En de prijzen zullen nog hoger gaan.”

De vrees voor een hongersnood is dus terecht?

LAUWERS. “Niet voor Europa. Wij gebruikten al veel granen uit bijvoorbeeld Frankrijk, Hongarije en Duitsland en kunnen dat nog opdrijven. Voor tarwe is Europa zelfvoorzienend. Maïs kunnen we uit Brazilië halen, maar dan moeten we zien welke variëteiten zijn toegestaan, want sommige zijn genetisch gewijzigd. We kunnen niet alle Oekraïense maïs vervangen door Braziliaanse. Mogelijke alternatieven zijn maniok of andere ingrediënten. Ze moeten dezelfde voedingswaarde hebben, tegen een haalbare prijs. Alleen is dat prijskaartje vandaag een heel ander dan begin 2020. De consumenten zullen sowieso meer moeten betalen voor hun voeding.”

Genoeg voeding dus voor de Europeanen, maar wel tegen een hogere prijs?

LAUWERS. “Wij zullen geen honger lijden. Wij kunnen ons gelukkig bevoorraden in eigen land, en in de Europese Unie. We moeten veel meer waarde hechten aan onze eigen voedselvoorziening. Want de hele voorraadketen staat door de oorlog wereldwijd onder druk. De afhankelijkheid voor sommige producten is heel groot: hout, metaal en staal bijvoorbeeld. De prijzen gaan door het dak. Dit zijn toestanden die wij nog nooit hebben meegemaakt. De Belgische consument zal dus ook meer betalen voor zijn voeding, al wordt dat deels opgevangen door de automatische indexering.”

Blijven de veevoederprijzen verder stijgen?

LAUWERS. “Zeker nog een maand. Maar op een moment komen we aan een plafond. De veevoederprijzen zijn momenteel voor 60 tot 70 procent doorgerekend aan de landbouwers. In zowat alle landbouwsectoren zijn de prijzen die de boeren krijgen al sterk toegenomen. Ook voor hun varkens, na twee catastrofale jaren 2020 en 2021. Voor braadkippen en melk zijn de prijzen al langer hoog.

“Maar het doorrekenen van de gestegen veevoederprijzen aan de landbouwers gebeurt altijd heel moeizaam. Er zullen nog wat stijgingen zijn tot eind april, maar op een bepaald moment zal het toch afvlakken. Wat niet betekent dat de prijzen voor veevoeder snel zullen zakken. Voor de consument zullen de voedselprijzen wellicht langer blijven stijgen.”

Het tekort aan kunstmest is ook een streep door de rekening van de landbouwers.

LAUWERS. “De drie belangrijkste producenten zijn Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland. De prijs per ton steeg van 200 euro begin 2020, naar 1.050 euro per ton eind maart dit jaar. De productie van kunstmest vergt heel veel energie, en de elektriciteitsprijzen gingen maal vijf, gas maal zes tot zeven. Er is voldoende kunstmest, maar het is gewoon te duur. De boeren kopen dus minder. Dat kan een groot effect hebben op de oogst, tot 40 procent minder rendement.”

Een alternatief is meer dierlijke mest, want Vlaanderen produceert daar nog altijd te veel van?

LAUWERS. “Tja, de hoeveelheden die je extra mag gebruiken blijven beperkt. Bovendien ligt het rendement per hectare met natuurlijke mest veel lager dan met kunstmest. Arvesta heeft alternatieven, die tot 40 procent van de klassieke kunstmest vervangen. Die producten zijn vandaag zelfs veel goedkoper dan de klassieke kunstmest. En ze zijn veel beter voor het milieu, want ze bevatten veel minder stikstof.”

Merkwaardig, Arvesta als voortrekker van de vergroening in de landbouw. Het imago van de landbouw is dat van een van de grootste milieuvervuilers.

LAUWERS. “Dat beeld is verkeerd en werkt stigmatiserend. De CO2-uitstoot per liter melk en kilo vlees is in België bij de laagste in de wereld. En toch kopen wij Braziliaanse steak, Argentijnse appelen en peren, Poolse kippen en Chileense wijn. Wie echt geeft om gezonde voeding en het milieu, moet Belgische producten kopen. Onze Belgische landbouw is de beste van de wereld in kwaliteit, traceerbaarheid, dierenwelzijn en duurzaamheid. De meeste landen komen niet eens in de buurt.”

Wat is er verkeerd aan buitenlandse landbouwproducten?

LAUWERS. “Veel landen gebruiken gewasbeschermingsmiddelen die in België verboden zijn. Hun CO2-uitstoot is bovendien veel hoger. Wij moeten allerlei wetten naleven, terwijl die niet gelden voor ingevoerde producten. Argentinië voert jaarlijks 200.000 ton appels naar Europa uit. Terwijl in Sint-Truiden de bomen vol hangen met appels. We voeren kippenfilets uit Polen in die vol salmonella zitten. We aanvaarden dat gewoon. In Chili mag je nog DDT spuiten. Dat bestrijdingsmiddel is al een halve eeuw verboden in België! Dat kan toch niet? Terwijl de perceptie is dat onze eigen boeren maar wat doen.

“Iedereen wil een beter milieu en gezonde voeding. Ik ben het daar helemaal mee eens. Maar waarom voeren we dan die producten in? De consument krijgt de indruk dat de producten van onze lokale boeren niet zo goed zijn, en dat wat we importeren beter is. Ik werk zes jaar in deze sector. Ik eet alleen nog Belgisch. Mijn eetgedrag is sterk veranderd, ik let erop vanwaar mijn voedsel komt. Ik weet wat er gebruikt wordt in het buitenland. Onze voedselketen is echt wel heel goed onder controle. Wat niet betekent dat er nooit incidenten gebeuren, dat kan altijd.”

De landbouw is wel verantwoordelijk voor een tiende van de Vlaamse uitstoot van broeikasgassen.

LAUWERS. “Arvesta wil die mee verminderen. We hebben Euroclim, een veevoeder met een hoog rendement op basis van lijnzaadolie. Het vermindert de methaanuitstoot met 10 tot 30 procent, afhankelijk van het soort dieren. Als iedereen vlees zou eten dat met Euroclim werd gemaakt, vermijden we elke dag het uitstootequivalent van 130.000 auto’s. En Euroclim is ook amper duurder dan gewoon veevoeder. Als je melkkoeien met Euroclim voedert, dan zou je de prijs per liter consumptiemelk met 2 tot 3 cent moeten verhogen. Daar zal niemand een liter melk minder voor kopen.”

Steeds meer critici zeggen dat we niet langer vlees mogen eten, onder meer om de klimaatopwarming tegen te gaan. Bestaat de kans dat vleesconsumptie over dertig niet meer bestaat?

LAUWERS. “Ik ben ervan overtuigd dat we dan nog een lekker stukje dierlijk vlees zullen eten. Maar misschien wordt het meer kwaliteit, en minder kwantiteit. Uiteraard zijn ook wij bezig met vleesvervangers, alternatieve eiwitbronnen. Sinds een maand werken we samen met De Hobbit. We kweken voor die vegetarischevoedingsproducent bepaalde ingrediënten. Wij zeggen niet ‘neen’ tegen die markt. We gaan mee met de evolutie van smaakpatronen. Maar: we zullen altijd vlees eten.”