Eric Kenis: ‘België staat niet op de ondernemerskaart’

Hoek Af – Balls & Brains is het laatste deel van een trilogie, waarin Eric Kenis portretten schetst van de ondernemers achter de succesvolle groeibedrijven van morgen. Volgens de auteur zijn geslaagde ondernemers eigenzinnige doordrijvers met een uitgesproken visie: mensen met een hoek af. De vijftiger neemt evenmin een blad voor de mond.

Waarom noemt u start-ups de barometer van de economie?

ERIC KENIS. “Jonge bedrijven zijn een beetje de barometer van hoe de wereld en de economie evolueren. Ze vinden businessmodellen uit, die worden gekopieerd door de massa. Het zijn bedrijven die aan het doorbreken zijn, ze zitten in een groeiversnelling. Ook hun bedrijfscultuur is speciaal. Ze zijn in hun businessmodel, hun organisatiestructuur en de manier waarop ze intern omgaan met hun mensen helemaal anders dan een ‘gewoon’ bedrijf. Dat komt omdat ze met jonge mensen werken en met zeer hooggeschoolden.”

Grote bedrijven moeten volgens u de werkwijze van start-ups overnemen om te overleven. Is dat niet al te dramatisch?

KENIS. “Een paar jaar geleden kwam de kreet ‘innovate or die’ naar boven. Daarop kwam een discussie los: moet je innoveren of niet? Maar daar gaat het volgens mij niet over. De echte vraag is hoe diep en hoe snel je moet innoveren. Aan de Amerikaanse Westkust is ‘ innovate or die‘ een paar jaar geleden vervangen door ‘start up or die’. Ik heb dat vertaald in ‘start-upcultuur of stervensuur’. De werkwijze van start-ups vat ik samen als efficiëntie, zin en vrijheid. Grote bedrijven die de aanpak van start-ups niet volgen, zullen verdwijnen. Ze zullen worden ingehaald door kleine bedrijven die sneller en dieper innoveren. Dat kunnen die kleine bedrijven omdat ze de beste medewerkers hebben. Jonge mensen willen werken bij ondernemingen die snel zijn en impact hebben. Ze willen zinvol werk verrichten. Ze houden niet van trage bedrijven met veel office politics.”

Waarom noemt u de opkomst van start-ups een grootstadfenomeen?

KENIS. “Indigo, een bedrijf uit het boek dat in 2020 zijn product wil lanceren, heeft twintig medewerkers met acht nationaliteiten. Jonge mobiele burgers komen uit heel Europa naar een bedrijf omdat ze daar iets kunnen doen dat zin heeft voor hen. Dat willen ze doen op een plaats waar iets te beleven valt. Around Media komt uit Kortrijk en is in drie jaar zes keer verhuisd. Het kon naar een nieuwe locatie in Kortrijk, maar die was het beste met de auto bereikbaar. Oprichter Wannes Vanspranghe zag dat van zijn 25 jonge ontwikkelaars slechts vijf een rijbewijs hadden. Ook dat is een barometer van de economie. Vandaag moet je je kantoren bouwen in de buurt van de stations, of in de buurt van de luchthaven voor een aantal bedrijven. Around Media kreeg de Gouden Lasso als meest veelbelovend Zuid-West-Vlaams bedrijf. Een maand later is het naar Gent verhuisd. Het kantoor bevindt zich aan de achterkant van het Sint-Pietersstation.”

Ondanks de vele buitenlanders die al voor Belgische start-ups werken, zegt u toch dat we niet gastvrij genoeg zijn. Waarom?

KENIS. “Er zijn in die discussie twee niveaus, dat van de medewerkers en dat van de ondernemers. Belgen zijn zeer goede ontwikkelaars, maar er zijn er veel te weinig. Bedrijven als Showpad en Teamleader zullen de concurrentiestrijd alleen winnen als ze sneller blijven innoveren en daarvoor moeten ze de beste mensen blijven binnenhalen.

“Op ondernemersniveau staat België eigenlijk niet op de kaart. Soms vraag ik wie in de zaal een ondernemer kent die speciaal om te ondernemen en om succes te hebben naar het buitenland is getrokken. Meteen gaan de handen omhoog. De tweede vraag is wie een ondernemer uit het buitenland kent die speciaal om te ondernemen en succesvol te zijn naar hier is gekomen. Grote stilte. Er zijn er heel weinig. We doen er ook alles aan om hen niet vriendelijk te behandelen. Karen Boers (de oprichter van Startups.be, nvdr) geeft dan altijd het voorbeeld van een buitenlandse ondernemer die in het centrum van het land wil ondernemen. Wanneer zo iemand hoort dat Leuven, Louvain-la-Neuve en Brussel op een kwartier van elkaar liggen, maar verschillende aanspreekpunten, regeringen en wetten hebben, kan hij daar niet aan uit. Hij wil daar ook niet aan uit kunnen.”

Er wordt altijd gezegd dat start-upland België achterstand heeft op de buurlanden, maar hebben we die de afgelopen paar jaar niet goedgemaakt?

KENIS. “Het is hier echt heel goed aan het worden. We hebben veel en goede bedrijven. Er gaan minder start-ups over de kop dan je zou denken. Maar grote buitenlandse bedrijven zien ons land niet. We mogen niet tevreden zijn met een verbetering tegenover het verleden. De landen rond ons gaan sneller vooruit. Het gaat niet om snelheid, maar om de versnelling.”

Belgische ondernemers denken niet internationaal genoeg, luidt een vaak gehoorde kritiek. De globale mindset ontbreekt. Bent u het daarmee eens?

KENIS. “Dat is de oude discussie over defensief en offensief voetbal. Belgen zijn verdedigers. Nederlanders en vele anderen zijn aanvallers. Een erg groot pijnpunt bij ons is de lage bereidheid van bedrijven en overheden om verregaande innovatie te kopen. Zowel onze overheden als grote en kleine bedrijven hebben bij ons niet de reflex dat ze iets nieuws absoluut moeten hebben. Ze zien nieuwe technologie eerder als een risico. De angst is groter dan het verlangen. Vaak hebben bedrijven in België sneller klanten in het buitenland dan in België.

“Onze overheid steunt ondernemerschap met coaching, opleiding, belastingvoordelen, subsidies, leningen en investeringen. Dan maken ondernemers een product en zegt diezelfde overheid dat ze dat product niet kunnen kopen omdat het te duur is, het nog niet door voldoende anderen is aangekocht en het bedrijf nog niet lang genoeg bestaat. Ze vertrouwt eigenlijk de vruchten van haar eigen beleid niet. Dat is die defensieve houding. Enkel Digipolis en VDAB zijn uitzonderingen.”