Engie Electrabel is op zijn wenken bediend

Voor Engie is een vet contract dé manier om het uitbatingsrisico grotendeels bij de overheid te laten.

De federale regering heeft vorige week een blanco cheque uitgeschreven aan Engie Electrabel, de belangrijkste uitbater van de Belgische kerncentrales. In ruil voor een verlenging van de uitbating van de kerncentrales van Doel 4 en Tihange 3 is de regering bereid de factuur voor de ontmanteling van de kerncentrales en de geologische berging van het nucleaire afval te begrenzen. Is de kostprijs toch hoger dan een nog af te kloppen bedrag, dan draait de overheid – en dus de Belgische belastingbetaler – daarvoor op. Dat risico is vrij groot. In nucleaire aangelegenheden wordt gerekend in miljarden en lopen de facturen vlot hoger op dan eerst begroot. Die toegift aan Engie staat ook in schril contrast met het principe van de vervuiler betaalt, zoals Europa dat ook oplegt aan de uitbaters van kerncentrales.

Factuur

Met het afkloppen van een maximumfactuur wordt Engie dus op zijn wenken bediend. De onzekerheid van de factuur van het nucleaire passief is Parijs al langer een doorn in het oog. De klachten zijn gegrond, omdat de Belgische overheid talmt hoe ze het afval definitief wil stockeren. Dat maakt van de op zich al lastige berekening van de eindfactuur helemaal een loterij. Het bedrijf wil af van dat risico af en verwijst daarbij naar de deal die de uitbaters van de Duitse kerncentrales kregen. De Duitse overheid nam daarbij het nucleaire passief over tegen vrij gunstige voorwaarden voor de producenten. De Duitse overheid blijft achter met het risico dat de berging meer zal kosten dan geraamd. De kans is groot dat Engie Electrabel een soortgelijke of zelfs een betere deal krijgt. Dat is een brug te ver. De regering kan en moet Engie meer duidelijkheid geven over de uiteindelijke factuur, maar het risico van de meerkosten moet bij de uitbaters blijven. België betaalt dus een te hoge prijs voor de noodzakelijke versterking van de energiebevoorrading. Voor die prijs zou je meer kerncentrales langer kunnen openhouden, en langer dan tien jaar.

Die prijs had vermeden kunnen worden. Tot twee jaar geleden ging Engie Electrabel uit van een levensduurverlenging van de jongste kerncentrales, zonder tegengeste van de overheid. De regering-Michel, en de regeringen daarvoor, hebben de kans gemist om de uitbating van de kerncentrales te verlengen tegen gunstige voorwaarden. De onderhandelingsposities zijn echter grondig veranderd toen de regering-De Croo de wet op de kernuitstap bevestigde. Kernenergie paste ook niet meer in de strategie van Engie, dat de focus verschoof naar minder risicovolle activiteiten als hernieuwbare energie en de uitbating van energienetwerken. Die koerswijziging legde ook de basis voor de huidige gunstige onderhandelingspositie, ook goed wetende dat de kans groot was dat België de kerncentrales toch nog nodig zou hebben. Nu België inderdaad moet aankloppen bij Engie Electrabel, kan Parijs de voorwaarden bepalen, ook al kan Frankrijk de Belgische kernenergie goed gebruiken, gezien de aanslepende problemen met de Franse kerncentrales. België betaalt op die manier een hoge prijs voor het jarenlange gebrek aan visie en het getalm in de energiebevoorrading.

Nieuwe wet

De prijs kan nog verder oplopen. Vorige week verscheen in het staatsblad een wet die de spaarpot voor de financiering van het nucleaire passief beter beschermt. Tot voor kort mocht Synatom, het dochterbedrijf van Engie dat die spaarpot beheert, de al aangelegde provisies voor 70 procent uitlenen aan Engie Electrabel. Specialisten omschrijven die lening als een kaskrediet aan Engie Electrabel, zonder garanties. De nieuwe wet verplicht Engie Electrabel die leningen tegen 2030 volledig terug te betalen. De Commissie voor Nucleaire Voorzieningen krijgt ook de bevoegdheid om te vermijden dat Engie Electrabel een lege schelp wordt. Het is nu niet duidelijk in welke mate deze wet overeind zal blijven. In de nieuwe wet staat bijvoorbeeld ook dat de exploitanten verantwoordelijk blijven voor de meerkosten van de ontmanteling van de centrales en de berging van het afval, maar die passage van de wet heeft dus afgelopen vrijdag, uitgerekend de dag van de publicatie in het Staatsblad, niet overleefd.

Er zitten nog meer losse eindjes in de intentieverklaring tussen Engie en de regering. Wie past er bijvoorbeeld bij als de aangelegde spaarpot onvoldoende rendeert om de financiering sluitend te maken? Neemt de overheid of Engie Electrabel dat beleggingsrisico? En tegen welke prijs worden de kerncentrales ingebracht in de nieuwe vennootschap? Welke vergoeding krijgt Engie Electrabel als uitbater van de kerncentrales? Voor Engie is een vet contract dé manier om het uitbatingsrisico grotendeels bij de overheid te laten. Deze losse eindjes worden het best in het voordeel van de overheid geknoopt.