‘Energiecontracten voor bedrijven worden steeds complexer’: het risico verschuift naar de afnemer

Sinds de energiecrisis zien bedrijven zich geconfronteerd met complexere contracten en grotere prijsrisico’s. “Leveranciers proberen risico’s af te schuiven en onvoorziene kosten door te rekenen aan hun klanten”, zegt de energiespecialist Chris Elbers.

De dynamiek op de energiemarkt is drastisch gewijzigd sinds de uitbraak van de oorlog in Oekraïne. Die leidde aanvankelijk tot sterk stijgende energieprijzen en een onzekere energievoorziening. Tot 2022 kregen bedrijven vaak vaste, gunstige tarieven, waarbij het prijsrisico bij de leveranciers lag. Tegenwoordig zien bedrijven veel meer complexe voorwaarden in hun contracten.

“Leveranciers rekenen regelmatig nieuwe kosten door aan de klant, zoals onbalanskosten” (het verschil tussen de voorspelde en daadwerkelijke energievraag, nvdr), zegt Chris Elbers, de CEO van Odot, dat als specialist in energy-accounting 1.700 Belgische bedrijven helpt hun energiefactuur te optimaliseren. “Er moet veel meer aandacht zijn voor de voorwaarden in energiecontracten voor bedrijven. De werkelijke kosten zijn vaak een gevolg van de complexe contractwerking die beschreven staat in de kleine lettertjes.”

Vast of variabel contract?

Hoewel de energieprijzen de jongste tijd enigszins gestabiliseerd zijn, lijkt een terugkeer naar de prijzen van voor 2022 onwaarschijnlijk. Dat meent ook Annelies Delnooz, projectmanager energiemarkten bij EnergyVille, de samenwerking tussen KU Leuven, VITO, imec en UHasselt die onderzoek doet naar duurzame energie en intelligente energiesystemen. “De groothandelsprijzen en ook de retailcontracten worden nu beïnvloed door een verschuiving weg van Russisch gas en door structureel hogere risico’s op de markt”, legt ze uit. Die risico’s, waaronder prijsrisico’s, onbalanskosten en cashflowrisico’s, worden meer en meer doorgerekend aan de eindgebruiker.

“Variabele contracten zijn vaak wel goedkoper”, stelt Delnooz. Ze ziet die trend ook in de opkomst van dynamische contracten, die goedkoper zijn doordat eindklanten zelf de verantwoordelijkheid dragen om hun verbruik te verschuiven naar momenten van hoge hernieuwbare energieproductie, en dus lagere prijzen. “Bij vaste contracten ligt de verantwoordelijkheid voor prijs- en volumerisico’s bij de leverancier, wat zich vertaalt in hogere prijzen.” Elbers beklemtoont: “De keuze tussen een vast of variabel contract wordt steeds strategischer.”

Hybride prijscontracten

Bedrijven kunnen aan de vraagkant niet alleen kiezen voor een vaste of variabele energiecontract, maar ook voor een mix van beide. Odot geeft aan dat veel van hun klanten opteren voor zo’n hybride aanpak: een deel van het energieverbruik wordt vastgelegd, terwijl de rest variabel blijft. “Zo kunnen bedrijven profiteren van prijsdalingen op de groothandelsmarkt en tegelijk een zekere prijsondersteuning inbouwen”, klinkt het. Chris Elbers vertelt dat die keuze (en het aandeel tussen vast en variabel) afhangt van de bedrijfsstrategie en het risicoprofiel van het bedrijf. “Voor bedrijven die de energieprijs doorrekenen in hun eindproduct kan een vaste prijs wenselijk zijn, terwijl bedrijven met een hogere risicotolerantie vaak beter af zijn met een variabel aandeel.”

Delnooz wijst er ook op dat de omvang van een bedrijf invloed heeft op het type energiecontract. “Grote industriële bedrijven zijn actiever op de langetermijnmarkten en dragen vaak een grotere verantwoordelijkheid voor volumerisico’s, aangezien zij hun productieproces beter kennen dan de leverancier.” Daardoor zijn hun prijzen vaak lager en stabieler dan de tarieven voor kmo’s, die doorgaans afhankelijk zijn van variabele standaardcontracten.

Kleine lettertjes

Met de toenemende complexiteit van de energiemarkt ondervinden veel bedrijven dat ze niet de kennis hebben om zelf energiecontracten te beheren. “Bedrijven die zelf contracten willen afsluiten en monitoren, lopen steeds vaker tegen onoverzichtelijke voorwaarden aan”, merkt Chris Elbers. Onduidelijke verschillen tussen variabele en vaste tarieven maken de keuze moeilijk. “Een verschil van één letter in een contract, zoals tussen megawatt (MW) en megawattuur (MWh), kan tot fundamenteel andere contractvoorwaarden leiden, en grote financiële gevolgen hebben, vooral op een dynamische markt als deze.”

Evenzeer is de afbouw van de nucleaire energieproductie in België een factor die bedrijven in hun prijsstrategie moeten meenemen, aldus de experts. De sluiting van sommige kerncentrales vanaf volgend jaar veroorzaakt onzekerheid op de markt. “Al moet gezegd dat in november 2018 vijf van de zeven Belgische kerncentrales uitlagen. Ook dát creëerde onzekerheid”, klinkt het bij EnergyVille. Tevens neemt de elektriciteitsvraag vooral in de winter toe, waardoor de kans op hogere prijzen groter wordt.

Naast die seizoensinvloeden speelt ook de prijs van CO2-certificaten een rol in de energiekosten. “Momenteel is de prijs voor CO2-certificaten relatief laag, maar die kan in de toekomst weer stijgen. Dat zou een opwaarts effect kunnen hebben op de elektriciteitsprijs, vooral omdat gascentrales CO2-uitstoot compenseren door die certificaten aan te kopen”, besluit Chris Elbers.