Elon Musk komt met alles weg

Elon Musk is de machtigste zakenman ter wereld. Hij kan zijn zakelijke imperium enkel ongestoord uitbreiden door meer politieke macht te vergaren. Daarvoor kan hij rekenen op een loyaal leger van onlinefans. Met de ene roekeloze tweet na de andere bouwt hij een enorme populariteit en politieke invloed op, zodat vijandige Amerikaanse politici en waakhonden hem niets meer kunnen maken.

Wie kan de volgende Amerikaanse presidentsverkiezingen sturen? Wie heeft een vermogen van ongeveer 250 miljard dollar? Wie heeft de beste kaarten om de ruimte te commercialiseren? Wie mag de wet ongestraft overtreden en beleggers beliegen? Wie kan miljarden schulden aangaan bij banken en investeerders voor risicovolle investeringen, en hoeft daar enkel erg overgewaardeerde aandelen in onderpand voor te geven? Wie heeft 90 miljoen volgers op Twitter? Het antwoord op al die vragen is telkens Elon Musk. Hij heeft stilaan zoveel macht, dat hij enkel in staatshoofden als Joe Biden, Xi Jinping of Vladimir Poetin zijn meerdere moet erkennen.

Het leven van Elon Musk is spannender dan de meeste Hollywoodfilms. Het in enkele pagina’s samenvatten is onbegonnen werk. Daarvoor bent u beter af met uitstekende boeken zoals Power Play van Tim Higgins of de biografie van de Amerikaanse journalist Ashlee Vance. Het is een enorme verdienste dat de Zuid-Afrikaanse gelukszoeker eerst een heel succesvolle internetondernemer werd in de Verenigde Staten, en dat fortuin gebruikte om alleen al met SpaceX en Tesla twee sectoren van de toekomst volledig naar zijn hand te zetten. Maar dat is slechts een deel van het schaakbord waar Musk op speelt. De berichtjessite Twitter, die hij voor 44 miljard dollar hoopt binnen te halen, wordt daarop een nieuwe belangrijke pion. Musk beseft dat hij zijn imperium met Tesla als spilbedrijf en zijn droom om Mars te koloniseren, enkel kan beschermen door meer macht te vergaren en politici te intimideren. Hij moet daarvoor nog meer boven de wet komen te staan. Wanneer hij Twitter volledig in handen heeft, zal hij nog meer inzetten op die risicovolle strategie. Zijn gedrag van de jongste jaren en de tweets die hij stuurde, zijn daar een voorbode van.

07/08/2018 Am considering taking Tesla private at $420. Funding secured.

Dit is wellicht de beruchtste tweet van Musk en een goede illustratie van hoe hij met alles wegkomt. Een normale CEO had toen moeten aftreden. In augustus 2018, terwijl op de beurs volop het aandeel van Tesla verhandeld werd, kondigde Musk aan dat hij voldoende geld had om het bedrijf van de beurs te halen. Die 420 dollar, toen fors hoger dan de koers van ongeveer 350 dollar van Tesla, was een mopje, een verwijzing naar wiet. Maar voor de rest liet Musk uitschijnen dat alles al in kannen en kruiken was. De koers schoot even omhoog, maar al snel bleek dat de tweet eigenlijk maar een ideetje van Musk was en dat hij de financiering niet bij elkaar had. De Amerikaanse beurswaakhond SEC klaagde hem enkele weken na de tweet aan wegens fraude en het misleiden van investeerders.

Musk gaf geen krimp. Integendeel: terwijl hij in het vizier van de SEC liep, rookte hij live een joint bij de controversiële talkshowhost Joe Rogan. Door het clipje van de benevelde Musk leek het game-over te zijn voor de Tesla-topman, maar hij trof een schikking en kon zo een veroordeling ontlopen. Hij moest een persoonlijke boete van 20 miljoen dollar betalen en tijdelijk aftreden als voorzitter van de raad van bestuur. Ook moest hij zijn tweets vooraf laten screenen door Tesla. Die boete was voor Musk een habbekrats. Bovendien bleef hij als de grootste aandeelhouder en CEO oppermachtig bij Tesla. Musk is sindsdien wat voorzichtiger met beursgevoelige informatie, maar voor de rest blijft hij even roekeloos tweeten. Nauwelijks een maand na de schikking schold hij de beurswaakhond alweer uit voor “Shortseller Enrichment Commission”.

De jaren nadien negeerde Musk op een even brutale manier ook andere toezichthouders. Zijn ruimtevaartbedrijf SpaceX voerde rakettesten uit zonder de nodige vergunningen te hebben. De Amerikaanse overheid kon ook niet verhinderen dat Tesla heel agressief zijn software in de markt zet om zijn wagens autonoom te laten rijden, terwijl zowat alle experts het erover eens zijn dat de technologie nog niet op punt staat. Maar Musk wil tot elke prijs de eerste zijn met zelfrijdende wagens, en wie zal hem tegenhouden?

29/04/2020 FREE AMERICA NOW

In maart 2020, toen de Verenigde Staten net als de rest van de wereld in lockdown gingen, weerde Musk zich als een duivel in een wijwatervat. In Californië moesten ook de fabrieken van Tesla en SpaceX dicht. Musk weigerde, en toen de lockdown wat versoepelde, kwamen er geregeld klachten over het gebrek aan coronamaatregelen. Musk bood geen excuses aan, maar ging voluit in de aanval. Op Twitter ontpopte hij zich tot een van de meest gevolgde corona-ontkenners, op de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump na. Musk kreeg in die periode dan ook steeds meer bijval van Trump en andere Republikeinse politici, die hem als een bondgenoot zagen in de strijd tegen de coronamaatregelen. Nochtans leden de Verenigde Staten enorm onder het coronavirus. In twee jaar overleden bijna een miljoen Amerikanen aan covid-19.

Musk focuste op andere statistieken. Het coronavirus was voor hem een zakenkans. Wereldwijd viel de autoproductie stil door de lockdowns en ook de snelle heropstart verliep moeilijk. De complexe keten van leveranciers kraakte en er ontstonden voorraadproblemen, maar dat was minder een probleem voor Tesla. De bouwer van elektrische wagens doet veel meer in eigen beheer dan klassieke fabrikanten, en Musk jakkert zijn personeel ook meer af. De Tesla’s bleven dan ook soepel van de band rollen en Musk haalde kwartaal na kwartaal zijn productiedoelstellingen. Het geloof in Musk en Tesla nam een enorme vlucht. Tussen de start van de lockdown en het einde van 2020 verzevenvoudigde de aandelenkoers van Tesla.

26/01/2021 Gamestonk!

Rond het einde van 2020 waren de financiële markten in de ban van het groeiende leger van particuliere beleggers die zich verenigden op het internetforum Reddit. Onder leiding van een Amerikaanse dertiger met de bijnaam Roaring Kitty (‘brullend poesje’) kochten ze eerst massaal aandelen van GameStop. Die Amerikaanse winkelketen voor computerspelletjes zat in moeilijke papieren en grote beleggingsfondsen speculeerden op een crash van het aandeel. Maar omdat de Reddit-beleggers massaal aandelen van GameStop kochten en bijhielden, keken die fondsen tegen enorme verliezen aan. De Reddit-beleggers zouden nadien nog aandelen omhoogstuwen. In hun honger naar heel hoge en heel snelle rendementen gooiden ze zich ook op andere risicovolle activa zoals opties en cryptomunten.

De bekendste ondernemers en investeerders hielden zich ver weg van de Reddit-beleggers. Musk niet. Hij vond de opgestoken middelvinger van de Reddit-clan richting Wall Street, en naar shortsellers in het bijzonder, fantastisch. Ook Tesla werd geviseerd door fondsen die speculeerden op een crash van het aandeel. Musk zweepte de Reddit-clan verder op via Twitter. Veel Reddit-beleggers werden Tesla-fans en trouwe aandeelhouders, die mee de koers van Tesla stuwden, waardoor de traditionele fondsen ook niet anders konden dan mee in te stappen.

Musk ging nog een stap verder om de loyauteit van zijn nieuwe achterban van miljoenen rebelse beleggers te verzekeren. Hij liep volop te koop met zijn enthousiasme voor cryptomunten. Veel Reddit-beleggers en jongeren zien digitale munten als de enige manier om te ontsnappen aan de ‘marktmanipulatie’ van Wall Street en snel rijk te worden. Maar Musk bezorgde de cryptobeleggers een wilde rit. Zijn tweets deden de koers van de bitcoin en meer obscure munten, zoals de dogecoin, enorm schommelen. De koers schoot bijvoorbeeld omhoog, toen hij aankondigde dat je een Tesla met bitcoin zou kunnen kopen. Musk moest die aankondiging snel weer intrekken, waardoor de koers zakte. De prijs van de bitcoin schommelt uiteraard nog door andere factoren. Maar wie in bitcoin is gestapt toen Musk begin 2021 de cryptogekte aanvuurde, kijkt nu aan tegen een verlies van 25 procent. Dat glijdt probleemloos van Musk af. Hij heeft nog altijd een leger van online-Tesla-fans.

14/11/2021 @SenSanders I keep forgetting that you’re still alive

Musk heeft fans bij Republikeinse politici en rebelse beleggers, maar hij zit volledig op ramkoers met de Democraten, die zowel het Witte Huis als het Amerikaanse parlement controleren. In 2010, ten tijde van de Democratische president Barack Obama, kreeg Tesla nog een voordelig overbruggingskrediet van 465 miljoen dollar van de Amerikaanse overheid, om de massaproductie van de Model S op te starten. Ondertussen zijn de relaties volledig verzuurd.

Als protest tegen de hogere belastingdruk en de coronamaatregelen verplaatste Musk de hoofdzetel van Tesla van het Democratische Californië naar het Republikeinse bastion Texas. De Democraten willen ook zijn macht inperken. Ze willen onder meer dat Musk zich naar de toezichthouders en de overheidsregulering schikt, en dat hij en andere miljardairs meer belasting betalen.

Musk koos alweer voor de frontale aanval. Op een tweet van de progressieve Democratische senator Bernie Sanders over de belastingontwijking door miljardairs, reageerde hij eind 2021 met de bovenstaande brutale oneliner. Musk moest in 2021 overigens wel meer dan 11 miljard dollar aan belastingen betalen. Hij had recht op een royale aandelenbonus, die hij enkel kon verdienen door de aandelenkoers van Tesla te doen exploderen. De belasting op die aandelenopties viel zwaar uit, maar het was een ongelofelijke deal. Musk kon een aandelenpakket ter waarde van 55 miljard dollar verwerven tegen een extreme korting. In plaats van de marktprijs, die bij het uitoefenen van de opties rond 970 dollar lag, moest hij slechts 70 dollar betalen. Zowel uit dat bonusplan als de extra aandelen blijkt hoe Musk zijn greep op Tesla heeft verstevigd.

25/04/2022 I hope that even my worst critics remain on Twitter, because that is what free speech means

Die versterkte participatie in Tesla heeft Musk de voorbije jaren gebruikt om geld te lenen. Daarmee stichtte hij nieuwe bedrijven, zoals The Boring Company, of koopt hij bedrijven als Twitter. Die laatste overname is evenwel nog niet afgerond. Als het hem lukt, heeft hij de totale controle over zijn belangrijkste communicatiekanaal en kan hij zijn miljoenen fans blijven opzwepen. Musk bereidt bij Twitter ook een grote koerswijziging voor: het zal veel losser modereren en daarmee lijken bekende verbannen gebruikers te mogen terugkeren. Een aantal bekende Amerikaanse rechtse, Republikeinse politici en opiniemakers, zoals Donald Trump, zijn de voorbije jaren van Twitter gegooid wegens bedreigingen, het aanzetten tot geweld of het verspreiden van complottheorieën. Hun terugkeer kan het politieke debat in de Verenigde Staten nog meer vergiftigen. Dan zouden ook de tussentijdse parlementsverkiezingen van eind 2022 en de presidentsverkiezingen van 2024 kunnen overhellen naar de Republikeinen. Zo zou Musk niets meer te vrezen hebben van de Amerikaanse overheid en politiek.