‘Eenvoud is de financiële sector ontgaan’

De financiële sector staat een hervorming te wachten. Toezichthouders proberen de herhaling van eerder misbruik te voorkomen. En dat is maar goed ook, vindt mede-oprichter en CEO Martin Gilbert van Aberdeen Asset Management, met meer dan 400 miljard euro de grootste onafhankelijke vermogensbeheerder van Europa. Hij doet daarbij een groot pleidooi voor meer eenvoud. Niet omdat het moet, maar omdat het goed is.

Dit jaar is de honderdste verjaardag van Alfred Einstein’s relativiteitstheorie, de natuurkundige die dit jaar exact zestig geleden overleed. Het lijkt misschien verrassend, maar de man op wiens theorieën de moderne natuurkunde gestoeld is, was eigenlijk vooral een groot voorstander van de eenvoud. Het gezegde ‘Als je het niet kan uitleggen aan een kind van zes jaar oud, begrijp je het zelf niet het goed genoeg’ wordt toegeschreven aan hem. Een benadering die vandaag onverminderd geldig is.

Einstein is geenszins de enige wetenschapper die op deze manier dacht. Wiskundigen blijven ‘elegante’ oplossingen voor problemen zoeken – oplossingen die eenvoudig en tegelijk effectief zijn. Stephen Hawking, misschien wel de meest bekende levende wetenschapper, besteedde jaren aan onderzoek naar de ene, vooralsnog ongrijpbare, ‘theorie van alles’. Eenvoud is, in feite, het uiteindelijke doel van de meeste wetenschappelijke inspanningen. Eenvoud helpt begrip. Eenvoud bevordert efficiency. Eenvoud betekent dat er minder dingen fout kunnen gaan.

Helaas is die eenvoud de financiële sector ontgaan. Complexe wiskundige modellen die niemand begreep lagen aan de basis van de meest ongehoorde producten die als zeepbellen ontstonden aan de vooravond van de financiële crisis. Ook al waarschuwde Benjamin Graham, de mentor van superbelegger Warren Buffett, hier een halve eeuw geleden al voor. Hoe omvangrijk het mathematisch model achter een investeringsstrategie, aldus Graham, des te groter wordt de kans dat ervaring wordt vervangen door de pure theorie, investeringen met speculatie.

De sector van het vermogensbeheer, in lijn met de bredere financiële sector, staat nu een hervorming te wachten. Toezichthouders proberen de herhaling van misbruik te voorkomen. Ze onderwerpen de fondsbeheerders aan een ongekende controle en censuur. Tegelijk vragen investeerders zich af of zogenaamde ‘actief beheerde’ fondsen nog wel waar voor hun geld bieden, terwijl ze steeds vaker kiezen voor goedkopere alternatieven in de vorm van index trackers. Het jarenlange stimuleringsbeleid van centrale banken heeft de volatiliteit op de aandelenmarkten waarvan actieve fondsbeheerders afhangen, stevig gekortwiekt.

Vertrouwen terugwinnen

Een van de grootste uitdagingen waar de sector mee wordt geconfronteerd, is het terugwinnen van het vertrouwen van sceptische beleggers en de marktwaakhonden. Die uitdaging heeft zowel een ethische als een organisatorische kant. Een eenvoudiger beloningsstructuur helpt bij het verwijderen een aantal van de inherente belangenconflicten. Zo heeft het Verenigd Koninkrijk de betaling van commissies door fondsbeheerders aan financieel adviseurs verboden, een systeem dat de kosten voor investeerders verborgen hield. Dit is iets wat andere jurisdicties nu eveneens onderzoeken.

Tegelijk moeten toezichthouders de geruststelling krijgen dat de financiële instellingen zich goed gedragen. Of ze willen of niet, fondsbeheerders worden meer en meer als banken behandeld, met onder meer voorstellen in de VS om hen te categoriseren als ‘systeemrelevant’ voor de hele financiële sector en dus onderworpen aan een groot deel van de restrictieve wetgeving die na de financiële crisis werd gecreëerd. Vermogensbeheerders beweren van hun kant dat hun industrie niet dezelfde risico’s oplevert, omdat ze niet investeert met haar eigen kapitaal.

Principe van de eenvoud omarmen

Het creëren en op de markt brengen van producten die iedereen begrijpt, is een prioriteit. Regelgevers proberen om meer waarborgen voor investeerders in te voeren, maar dit kan juist meer complexiteit opleveren, in plaats van minder. Denk maar aan hoe overmatige hoeveelheden kleine lettertjes, ontworpen om beleggingsrisico’s te markeren, juist het tegenovergestelde doel dienen. Immers, hoe langer de disclaimers, hoe minder kans dat ze worden gelezen. In een wat late poging om dit probleem alsnog aan te pakken, verplichten sommige landen nu het aanbieden van gemakkelijker te begrijpen ‘mini-prospectussen’.

Afschuw over de manier waarop sommige bedrijven zich gedroegen vóór de financiële crisis heeft de weg vrijgemaakt voor de terugkeer van de eenvoud, zowel als basis voor zakendoen, als als regelgevende noodzaak. Toch zijn wij van mening dat de financiële instellingen, en zeker vermogensbeheerders, het principe van de eenvoud niet moeten omarmen omdat ze moeten, maar omdat ze dat willen. Er zou niets te vrezen moeten zijn voor wie vertrouwen heeft in zijn investeringsaanpak en processen. Nauwkeurig onderzoek (door de toezichthouders) moet eerder verwelkomd worden in plaats van vermeden. We zijn blij met het streven naar eenvoud, dat is maar goed ook, want eenvoud is een blijvertje.

Martin Gilbert, mede-oprichter en chief executive van Aberdeen Asset Management