Een vakbond bij Google, het einde van een tijdperk

Meer dan 200 Amerikaanse medewerkers van Google-eigenaar Alphabet willen een officiële vakbondsafdeling vormen. Vakbonden hebben nooit veel zieltjes kunnen winnen bij Amerikaanse techgiganten, maar nu is er een betere voedingsbodem. Er is veel interne onrust en in de coronacrisis hebben de techgiganten ook aan de verloning gemorreld van hun peperdure Amerikaanse medewerkers.

De plannen voor een vakbondsafdeling bij Alphabet, de holding die uit Google is ontstaan, zijn geen verrassing. Er is al jaren grote onvrede bij een deel van de 120.000 medewerkers, zeker in de VS. Zelfs de aimabele Sundar Pichai, een betere peoplemanager dan zijn voorganger en medeoprichter Larry Page, krijgt als CEO de gemoederen niet bedaard. Het bedrijf had ooit het motto ‘Do not evil’, maar bleek voor het Amerikaanse leger een algoritme te perfectioneren dat gebruikt wordt voor drone-aanvallen. Na openlijk protest stopte het met dat contract en later ook met een project om een gecensureerde zoekmachine in China te lanceren. Daarnaast zijn er de interne schandalen. Zo gaf Google een gouden handdruk van bijna 90 miljoen dollar en een eervolle exit aan topmanager Andy Rubin.

Kort nadien kwam uit dat Rubin beschuldigd was door een vrouwelijke medewerker van grensoverschrijdend gedrag, waaronder gedwongen orale seks. Dat schandaal zorgde voor het eerst massale protest bij Alphabet. Duizenden medewerkers legden even het werk neer in 2018. Alphabet deed toen al een zoenoffer, de verplichte bemiddeling werd verzwakt in de arbeidscontracten. Een verplichte bemiddeling beknot de rechten van de werknemer, zeker in de VS. Ze kunnen immers zo niet naar de rechter trekken, wat zeker in de VS tot enorme schadevergoedingen kan leiden en doofpotoperaties moeilijk maakt. Er is ook aanhoudende onvrede over discriminatie op de werkvloer, minderheden en vrouwen die onvoldoende kans maken op promoties.

Officieel mogen medewerkers zich in de VS verenigen tot een erkende vakbondsvertegenwoordiging. In de praktijk hebben Amerikaanse werkgevers veel meer bewegingsruimte om vakbonden tegen te werken. Maar onlangs werd Alphabet officieel de wacht aangezegd door een toezichthouder. Het mocht zijn medewerkers in de VS niet ontslaan of intimideren als die een vakbondsafdeling willen vormen.

Een meerderheid van het personeel moet de vakbondsafdeling steunen vooraleer die echt op tafel kan kloppen bij loononderhandelingen. Het is de vraag of de vakbondsafdeling veel enthousiasme bij het personeel krijgt , ook al kunnen activistische medewerkers op meer bescherming rekenen. Zoals bij de andere Amerikaanse techgiganten is er veel politieke verdeeldheid. Zowel bij Google en bij Facebook zijn al verhalen naar buiten gekomen van zware interne discussies over onder meer de Black Lives Matter-beweging tegen politiegeweld. Een deel van de medewerkers is wellicht ook net zo anti-vakbond als het management zelf, de bedrijfscultuur is deels gebouwd op individualisme en vrijheid

Goedkoper telewerken

Toch is een steunende meerderheid geen fata morgana. De vakbondsafdeling staat ook open voor het personeel dat in onderaanneming werkt. Die gedetacheerde en tijdelijke werknemers hebben veel minder rechten en worden meestal slechter betaald. Zij zullen meer de nood voelen om zich te verenigen en te laten vertegenwoordigen. Maar ook bij de meer geprivilegieerde kaste van vaste medewerkers kan de vakbond zieltjes winnen. Er zijn de problemen rond promoties en discriminatie, en daarnaast de angst rond de coronacrisis. Zoals alle bedrijven kijken de Amerikaanse techgiganten naar permanente regelingen voor telewerk.

Heel wat personeel dat in de hoofdzetels in Californië of andere dure staten werkt, mag verhuizen naar een andere staat en daar telewerken. Californië, en al zeker Silicon Valley met al zijn techgiganten, is extreem duur. De huur van een eenslaapkamerappartement kost er al gemakkelijk 3000 dollar en meer per maand, door een enorme woningenschaarste. Privé-scholen, kinderopvang en gezondheidszorg zijn er ook peperduur. Telewerken vanuit een goedkopere staat zou een mooi spaarcentje opleveren, maar helaas. Onder meer Facebook en Twitter hebben al aangekondigd dat die verhuizingen gepaard gaan met fors loonverlies. Het extreem royale loon voor de vaste medewerkers was bedoeld om toch nog enigszins een comfortabele levenstandaard te kunnen hebben in de peperdure regio’s rond hun kantoren.

De voorbije jaren waagden de techgiganten zich niet echt aan zulke operaties die voor onrust konden zorgen. Er was altijd het risico dat talent naar de concurrentie overliep. De vraag naar goed personeel was veel groter dan het aanbod, maar het verplichte telewerk heeft de macht van de goede programmeurs en ander talent wat ingeperkt. Solliciteren gaat moeilijker en de werkgevers zien in het verplichte telewerk een mogelijkheid om mensen aan te werven in goedkopere Amerikaanse staten of landen. Deze crisis is een kans zowel voor het management van de techgiganten, als voor zij die er een vakbond van de grond willen krijgen.