‘Een rentestijging zal brokken maken bij de bedrijven’

Een rentestijging kan en zal brokken maken bij de bedrijven en op de financiële markten, alleen weet niemand wanneer. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Zijn ze lui of gedisciplineerd? Zijn ze bang of verstandig? Zijn ze traag of duurzaam? Ze, dat zijn bedrijven die weerstaan aan de lokroep van de lage rente. Dat zijn ondernemingen die ‘neen’ zeggen tegen de verleiding een schuldhefboom op hun winst te zetten. Dat zijn bedrijven die hun oren dichtknijpen voor de sirenenzang die nu al jaren gezongen wordt vanop de ECB-toren in Frankfurt. Die bedrijven moeten sterk in de schoenen staan. De rente blijft belachelijk laag, de economie draait goed en de druk van analisten en beleggers om het bijna gratis geld aan het werk te zetten, is groot. Colruyt kreeg vorige week nog het verwijt op een schuldenvrije en dus luie balans te zitten. We zitten in die fase van de cyclus.

Solvay

De slimmere bedrijven weten beter. Hun horizon is niet het volgende kwartaal of de volgende renteverhoging, maar de volgende generatie of de volgende productcyclus. Ze stemmen deals niet af op de grillen van de markt, maar op de eigen strategie. Discipline en geduld zijn belangrijker dan gratis geld. Deze luiheid verdient alle lof. Toen Jean-Pierre Clamadieu in 2012 CEO van Solvay werd, kreeg hij van de familiale aandeelhouders een duidelijke opdracht: maak dat we een sterker Solvay kunnen doorgeven aan de volgende generatie. Clamadieu kreeg de tijd en het kapitaal om een strategie uit te werken en uit te voeren, of de beurskoers nu 70 of 120 euro bedroeg. Vorige week rondde Clamadieu die opdracht af met de verkoop van de polyamidedivisie aan BASF. Het bedrijf heeft in grote lijnen afscheid genomen van de basischemie, en is afgestemd op speciaalchemie, zoals de productie van complexe composietmaterialen voor de iPhone of de F35. Solvay kreeg zelfs een mooie overnameprijs voor de polyamidedivisie. Toch konden de markten de deal niet smaken. De teneur was: die divisie draait goed en wat gaat Solvay aanvangen met dat geld? Schulden afbouwen. Dat is een investering met een laag rendement, terwijl de sterke balans van Solvay grotere avonturen toelaat. Clamadieu laat zich niet van de wijs brengen. Het eerste deel van zijn opdracht zit erop. Solvay is klaargestoomd voor de volgende generatie. Nu kan Clamadieu aan het tweede deel beginnen: integreren, stroomlijnen, overbodige kosten schrappen. Het is een minder spectaculair maar op termijn wellicht veel rendabeler proces dan een dure overname.

Familiebedrijven als Solvay kunnen als de beste weerstaan aan de sirenenzang. Ze hebben tijd en ze werken met eigen geld. Dat is keer op keer in de bedrijfsgeschiedenis een cruciaal element om de discipline te bewaken. Gaat het mis, dan zijn ze berooid. Dan denk je twee keer na voor je het huis inzet. De schuldgraad van de Belgische kmo’s is dit decennium gedaald, al is dat ook te danken aan de notionele-intrestaftrek. Die trend kan keren, nu die subsidie voor eigen vermogen nagenoeg afgeschaft wordt en de rente laag blijft. Het deugdelijk bestuur is soms voor verbetering vatbaar, en ook familiebedrijven kunnen zich strategisch vergissen, maar al meermaals is aangetoond dat ze systematisch beter presteren. Een hybride model, met een professioneel management, gecontroleerd door aandeelhouders die op lange termijn denken, verenigt het beste van twee werelden.

Sirenenzang

Niet iedereen is doof voor de sirenenzang. Wereldwijd loopt de schuldgraad van de bedrijven systematisch op. Vooral in de Verenigde Staten is het hek weer van de dam. De schuldgraad van de bedrijven is er gevoelig hoger dan voor de financiële crisis. Niet toevallig zwaaien in de VS managers de plak die vooral baat hebben bij hogere winsten op korte termijn, terwijl een verdeeld en machteloos aandeelhouderschap hen niet in toom kan houden. Ze maken schulden om eigen aandelen in te kopen of dividenden te verhogen en maken zo het bedrijf kwetsbaarder. De lange termijn wordt opgestookt voor warmte op korte termijn.

Niet alleen bedrijven, ook financiers en investeerders zijn al langer in de greep van de Lorelei. Banken bezondigen zich opnieuw aan leningen met soepele convenanten. Op rommelkredieten valt nauwelijks nog een risicopremie te verdienen. Durfkapitalisten betalen steeds hogere waarderingen bij overnamedeals. Analisten krijgen de gestegen beurskoersen enkel nog uitgelegd door te verwijzen naar de kunstmatig lage rente. De volgehouden jacht op rendement heeft datzelfde rendement schaars gemaakt.

De kans dat zo veel onbezonnenheid op de klippen eindigt, is zoals altijd vrij groot. Een rentestijging kan en zal brokken maken bij de bedrijven en op de financiële markten, alleen weet niemand wanneer. Een scheut inflatie zou tot een krapper geldbeleid kunnen leiden, maar als Janet Yellen niet meer begrijpt waarom de inflatie zo laag blijft, wie dan wel nog? Ach, bij Solvay liggen ze er niet wakker van. Geef hun maar de wapens van discipline, gezond verstand en duurzaamheid om de toekomst te overleven.