‘Duurzaamheid is nog altijd niet de norm’

‘We zijn op de goede weg, maar duurzaamheid is nog altijd niet de norm. Duurzaamheid heeft nog niet ieder van ons doordrongen.’ Dat zegt professor Nikolay Dentchev.

Duurzaam ondernemen heeft een onbetwist aspect van vrijwilligheid. Ondernemers moeten vrijwillig initiatief nemen voor meer duurzaamheid, en niet louter de verplichtingen van de wet nakomen. Vrijwillige initiatieven van bedrijven getuigen van creativiteit, innovatie, efficiëntie en effectiviteit. Ze verwijzen naar een bottom-updynamiek van duurzaam ondernemen.

Daarnaast bestaat echter ook de top-downdynamiek, waarin de politieke leiders onmiskenbaar een rol te spelen hebben. Bedrijfsleiders gaan er graag van uit dat de politiek voor een gelijk speelveld moet zorgen. Mijn ideeën gaan echter veel verder. De politiek in het algemeen, en de overheden op de verschillende niveaus in het bijzonder, hebben een belangrijke rol te spelen in de duurzame ontwikkeling van onze maatschappij. Met wetgeving, met belastingen, met subsidies, met informatie, met de creatie van netwerken. Kortom: met allerlei harde en zachte maatregelen. Al die beslissingen leggen de basis van de maatschappelijke normen voor duurzaamheid. Normen die we met z’n allen moeten uitdragen. Normen die ons doordringen en ons gedrag bepalen.

Er is er nog veel werk aan de maatschappelijke normen voor duurzaam ondernemen. We zijn op de goede weg, maar duurzaamheid is nog altijd niet de norm. Duurzaamheid heeft nog niet ieder van ons doordrongen. Normen ontstaan niet alleen door vrijwillig inzicht, maar ook door leiderschap, door inzicht en door doelgerichte maatregelen. Politieke leiders en overheden hebben daar een actieve rol in te spelen, een rol die veel verder gaat dan de creatie van een level playing field. Ze moeten de maatschappelijke normen voor duurzaam ondernemen een vorm en een richting geven. Bovendien hebben politieke leiders en overheden een voorbeeldfunctie. Zolang hun eigen normen voor duurzaamheid te wensen overlaten, zullen we nog veel werk hebben aan de maatschappelijke normen voor duurzaam ondernemen.

Onze politieke leiders en overheden vervullen vandaag slechts deels hun rol in de vorming van maatschappelijke normen voor duurzaamheid. Positief zijn de vele netwerken rond duurzaam, circulair en sociaal ondernemen die België en Europa tellen. Ook de Europese Green Deal en de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties kunnen ons alleen maar gelukkig stemmen. Aan de negatieve kant staan de oeverloze discussies over belangrijke dossiers zoals PFOS en de energiebevoorrading, waarin duurzaamheidsnormen enkel een middel lijken te zijn voor politieke spelletjes. Zonder visie, zonder leiderschap, zonder uitgewerkte strategie kunnen de maatschappelijke normen voor duurzaam ondernemen onmogelijk ten volle ontwikkelen.

Ik begin me de jongste weken wel grote zorgen te maken over het duurzame ondernemerschap, meer bepaald over die maatschappelijke normen. De reden voor mijn bezorgdheid is de oorlog in Oekraïne. Een land van 41 miljoen inwoners, dat in oppervlakte groter is dan Duitsland en Frankrijk. De wereldleiders laten de spierballen rollen, terwijl er doden vallen, zowel burgers als militairen. Dit soort leiderschap vind ik zorgwekkend voor de ontwikkeling van maatschappelijke normen voor duurzaam ondernemen.