Drie hefbomen om ondernemerschap in België te versterken: ‘Niet klagen of praten, maar doen’

Pulse Foundation, Itinera en Belgium’s 40 under 40 brachten zowat zestig ondernemersorganisaties en ondernemers samen voor een breed gedragen initiatief om het ondernemerschap in België te versterken. ‘We wilden niet met een nieuwe memorandum komen en ook niet klagen of praten, maar doen.’

‘Be.Entrepreneur. Boost, Enable, Educate’ heet het event, waarvoor maandagmiddag in Brussel tal van organisaties present tekenenden. Het initiatief wil de grenzen van de partijpolitiek en de gewesten overstijgen, getuige de aanwezigheid van politici uit Vlaanderen, Brussel en Wallonië van diverse politieke families. Met het initiatief zelf hebben de politici voor alle duidelijkheid niets te maken. Bij de organisaties die zich achter Be.Entrepreneur scharen vinden we de fine fleur van ondernemend België. Acceleratoren als imec.istart en start.it @KBC, Vlerick Business School, grote bedrijven als Cronos en Solvay, een vzw als SheDidIt, privé-ondernemers en -investeerders, het is maar een greep uit de kleine zestig partijen die zich achter het initiatief scharen.

“Het gaat niet om organisaties als Voka of Unizo (belangenbehartigers bij de overheid, nvdr), maar om grassrootsorganisaties op het vlak van ondernemerschap. We wilden niet met een nieuw memorandum komen en ook niet klagen en praten, maar doen”, zegt Emmanuelle Ghislain, CEO van Pulse Foundation, een stichting van Belgische ondernemersfamilies die ondernemerschap stimuleert. Itinera is een onafhankelijke denktank en Belgium’s 40 under 40 is een platform van jonge leiders, mee opgericht en geleid door Laurent Coulie.

De drie initiatiefnemers vertrokken van de povere score van België als ondernemersland, zoals die naar voren komt uit internationale ranglijsten en onderzoeken. “Wij besteden 3,4 procent van ons bbp aan onderzoek en ontwikkeling, maar België staat pas 23^ste van meest innovatieve landen van de Oeso (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, nvdr)”, zegt Ghislain. “De kloof met de eerste landen en met onze buren in het noorden of zuiden is echt heel groot. Ook op het vlak ondernemerscultuur en het opstarten van bedrijven zijn we een van de slechtst presterende Europese landen. Toen we gingen spreken met ondernemers over hoe we het ondernemerschap kunnen versterken, was meteen duidelijk dat niemand over subsidies wou spreken. Zeker kleine bedrijven hebben niet de middelen om een dossier van 17 pagina’s in te dienen voor 3000 euro subsidie. We kunnen onze publieke financiering op een betere manier gebruiken dan voor subsidies.”

De organisatoren gingen niet over één nacht ijs. Ze onderzochten de beste buitenlandse praktijken, doorworstelden bijna tweehonderd studies en gingen praten met een vijftigtal experts. Dat leverde een lijst van zo’n honderd oplossingen op met een grote maatschappelijke impact. Die lijst werd gefilterd tot vijfentwintig voortellen en naar de betrokken organisaties en ondernemers gestuurd. Dat leverde deze drie hefbomen op.

1 Start-ups in residence en brokers

In de culturele wereld is artist in residence een bekend concept, maar ook in de ondernemerswereld bestaat het. “Start-ups en kmo’s zijn niet op zoek naar subsidies, maar naar klanten. We zochten naar een manier om openbare aanbestedingen te verbeteren. Door start-ups in een residentie te laten samenwerken met mensen in de administratie begrijpen ondernemers beter de noden. Uit onderzoek blijkt dat met dit systeem 73 procent meer contracten aangeboden worden aan kmo’s en start-ups dan ervoor. Dat is nodig, want het aantal publieke contracten voor kmo’s is bij ons nog gedaald van 34 procent in 2019 tot 28 procent in 2021. Dat is vijf miljard euro minder dat naar kmo-contracten ging”, schetst Emmanuelle Ghislain het probleem. Een andere techniek die Ghislain in Frankrijk en Spanje vond, is werken met brokers als schakel tussen kmo’s en administraties. Die brokers geven trainingen om de mindset bij administraties te veranderen en helpen kmo’s. Dergelijke methodes om het water tussen innovaties van eigen bodem en administraties minder diep te maken, kunnen voor de boost zorgen waar Be.Entrepreneur naar verwijst met zijn slagzin ‘Boost Enable Educate’. “Eén euro subsidie genereert minder dan één euro, maar één euro investeringen in openbare aanbestedingen zorgt voor een return van twee euro”, legt Emmanuelle Ghislain uit.

2 Regulatoire proeftuinen

De ‘enable’ uit de slagzin verwijst naar de tweede concrete oplossing. Proeftuinen – in het Engels vaak ‘sandbox’ genoemd – waar bedrijven technologie kunnen testen in een veilige omgeving met de wettelijke regels waaraan hun producten zullen moeten voldoen. Met proeftuinen kunnen overheden innovaties die de samenleving ingrijpend veranderen, versnellen. “Oostenrijk en Duitsland hadden zo’n proeftuin om zelfrijdende voertuigen te testen, het Verenigd Koninkrijk had er eentje voor blockchaintechnologie”, zegt de CEO van Pulse Foundation. “Het is iets dat weinig kost. Dankzij zulke proeftuinen kunnen ondernemers hun product sneller lanceren. Het is ook een sterk signaal aan de investeerders van de bedrijven die hun product testen.”

Ook de overheid wint erbij, aldus de CEO van Pulse Foundation. “Als regulator ben je altijd reactief, maar met zo’n proeftuin is de overheid van in het begin betrokken en wordt ze een expert ter zake. Dat geeft de regering meer kracht. Bovendien geef je als overheid zo een positief signaal aan ondernemers dat je hen steunt.” Welke proeftuinen zou ons land kunnen opstarten? “Farma, al moet Europa wel nog toestemming geven om hiervoor een proeftuin te creëren”, legt Emmanuelle Ghislain uit. “Andere domeinen zijn fintech (financiële technologie, nvdr) en govtech (technologie voor overheidsadministraties, nvdr).”

3 Projectgebaseerd leren

Emmanuelle Ghislain breekt een lans voor meer veerkracht in onze economie, voor meer ondernemers die niet bij de pakken blijven zitten wanneer een bedrijf mislukt, maar uit het falen net lessen trekken om volgende keer beter te doen. “Ken je het concept learning companies? Dat zijn bedrijven die langer groeien omdat vaardigheden als na een mislukking opnieuw proberen, creativiteit en leren beter verspreid zitten in het bedrijf.” De derde hefboom is daarom om in het onderwijs – de ‘Educate’ uit de slagzin – het probleemoplossend vermogen bij kinderen te stimuleren.

Belgium’s 40 under 40, Itinera en Pulse Foundation vonden daarvoor inspiratie bij Fuse Studio, een Amerikaans initiatief dat dateert van 2011 en verbonden is aan Northwestern University. “Fuse Studio ontwikkelde projectgebaseerd leren. De kinderen kiezen een uitdaging en trekken zoveel mogelijk hun plan, waardoor ze ook leren falen. De leraar begeleidt hen in dat proces. Uit de resultaten blijkt dat kinderen bepaalde vaardigheden beter onder de knie krijgen. Ook voor STEM (opleidingen voor wetenschap, technologie, ingenieurswetenschappen en wiskunde, nvdr) is dat een goede techniek. In België is het nog een groot probleem om voldoende meisjes en kinderen met een kansarme achtergrond naar STEM-opleidingen te leiden.”