Dieselgate: Volkswagen moet Belgische kopers schadevergoeding betalen

De Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel heeft de Duitse autoproducent Volkswagen veroordeeld tot schadevergoedingen aan gedupeerden van het sjoemelsoftwareschandaal waarin het verwikkeld is. Consumentenorganisatie Testaankoop had hiervoor een ‘class action’ of groepsvordering aangespannen, naast een klassieke procedure.

In 2015 signaleerden rapporten van het Amerikaans Agentschap voor Milieubescherming, naar aanleiding van een onderzoek gevoerd door de universiteit van West Virginia, dat in bepaalde voertuigen van Volkswagen en Audi software aanwezig was die de emissiewaarden van deze voertuigen kon beïnvloeden tijdens de testfase, terwijl de uitstoot in gewone omstandigheden veel hoger lag.

Volkswagen gaf eind 2015 uiteindelijk toe dat het autoconcern wereldwijd 11 miljoen dieselwagens uitgerust had met die sjoemelsoftware, terwijl D’Ieteren op zijn beurt aangaf dat in België meer dan 300.000 voertuigen betrokken waren van de merken Volkswagen, Audi, Seat en Skoda. 

Groepsvordering

Testaankoop startte daarop een groepsvordering tegen het autoconcern en de invoerder, D’Ieteren. In de jaren nadien werd de autobouwer in verschillende landen veroordeeld voor het gebruik van die software, terwijl het in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en twee Amerikaanse staten schikkingen trof waarbij de kopers van de betrokken wagens vergoed werden.

Zowel het High Court in het Verenigd Koninkrijk, het Duitse Bundesgericht, als rechtbanken in Amsterdam, Italië, en Spanje oordeelden dat de sjoemelsoftware een verboden manipulatie-instrument was, terwijl het Europees Hof van Justitie twee arresten velde, het laatste in juli 2022, waarin niet alleen de originele software maar ook de update die later werd uitgevoerd, als verboden manipulatie-instrument werden beschouwd.

Desondanks argumenteerde Volkswagen in mei nog voor de Brusselse rechtbank van eerste aanleg dat discussie rond de sjoemelsoftware zich beperkte tot een administratieve discussie met de regulatoire overheden, dat werd afgesloten met de goedkeuring van de software-update. 

De rechtbank oordeelde donderdag dat de software wel degelijk een ‘verboden manipulatie-instrument’ is en dat er sprake is van ‘oneerlijke handelspraktijken’.

Door het voertuig op de markt te brengen, kreeg de consument de misleidende informatie dat het voertuig voldeed aan alle vereiste goedkeuringen en geldende normen, zegt de rechtbank in een persbericht. Bovendien verzweeg Volkswagen de manipulatie en hield het dus informatie achter, klinkt het.

De rechtbank acht wel enkel Volkswagen aansprakelijk, niet de andere merken van de groep waartegen de procedure was ingesteld, zoals Seat, Audi en Skoda, noch invoerder D’Ieteren. Volgens de rechtbank is ‘niet aangetoond dat zij op de hoogte waren, konden of moesten zijn van de manipulatie’. Evenmin kon Testaankoop aantonen dat Porsche voertuigen met manipulatiesoftware ontwierp, ontwikkelde of uitrustte. 

Kopers krijgen vergoeding van 5 procent

Een volledige terugbetaling van de koopsom, zoals Testaankoop had geëist, acht de rechtbank ‘niet verantwoord’. Wel krijgen gedupeerde kopers dus een vergoeding van 5 procent van de aankoopprijs. Wie inmiddels geen eigenaar meer is, heeft recht op 5 procent van het verschil tussen aankoop- en doorverkoopprijs.

De kopers moeten hun verblijf in België hebben, hun voertuig aangekocht hebben in de periode van 1 september 2014 tot en met september 2015, hun voertuig moet op een lijst staan die bij de beslissing van de rechtbank wordt gevoegd, én ze mogen geen software-update uitgevoerd hebben.

Gedupeerden moeten zich kenbaar maken om aanspraak te maken op de vergoeding, volgens voorwaarden die vastgelegd zijn in het vonnis. Ze hebben hiervoor vier maanden de tijd na publicatie van een verwijzing naar het vonnis in het Belgisch Staatsblad. Dat gebeurt onmiddellijk na het verstrijken van de beroepstermijn, voor zover geen beroep aangetekend werd. Het vonnis wordt dan ook integraal gepubliceerd op de website van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie. Bovendien wordt in verschillende kranten de link naar de websites gepubliceerd. 

Testaankoop spande daarnaast een tweede, klassieke procedure aan voor consumenten die hun voertuig aankochten voor 1 september 2014. De consumentenorganisatie trad daarbij op bij volmacht voor 4.368 partijen. De rechtbank oordeelde donderdag dat consumenten zich om dezelfde redenen en op grond van dezelfde voorwaarden kunnen wenden tot Volkswagen. Volgens de rechtbank is er wel nog een probleem met de controle van die volmachten, dat eerst nog opgelost moet worden. De rechtbank vraagt daarom aan Testaankoop een overzichtelijke lijst van namen met de volmachten en duidt een deskundige aan die haar zal bijstaan in de controle van die lijst en volmachten.

Volkswagen kan tegen beide vonnissen nog in beroep gaan. Voorlopig is het niet duidelijk of de autobouwer dat ook gaat doen.