‘De wereld is veranderd en de bankiers moeten mee veranderen’

Bankiers hebben lange tijd geloofd dat het na de financiële crisis business as usual zou zijn. Maar het wordt nooit meer zoals voorheen, zegt Trends-redacteur Patrick Claerhout.

HSBC, de grootste bank van Europa, gaat het in de toekomst met 50.000 personeelsleden minder doen. De verkoop van de activiteiten in Turkije en Brazilië levert de helft van de personeelsinkrimping. De resterende 25.000 jobs (10 procent van het personeelsbestand) worden gewoon geschrapt. De kostenbesparing moet 5 miljard dollar per jaar bedragen.

De ingreep is ongezien omdat HSBC sinds 2011 al tienduizenden jobs heeft weggesaneerd. De bank trok zich terug uit vijftien landen en verminderde het aantal activiteiten met 78. En nog kreeg CEO Stuart Gulliver de bank niet op de rails. De kosten van regulering en compliance liepen de spuigaten uit en een rist schandalen bracht de ene boete na de andere met zich. Mede door de lage rente en de zwakke economische groei bleef de winstgevendheid ondermaats.

Het zegt iets over de complexiteit van de grote financiële instellingen, en de verwerpelijke praktijken die er jaren schering en inslag waren. Bankiers hebben lange tijd geloofd dat het na de financiële crisis business as usual zou zijn. Maar de regulatoren houden voet bij stuk. Strengere kapitaalnormen zijn doorgedrukt, de scheiding tussen zaken- en retailbanken wordt opgelegd in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, en de straffen voor fraude, bedrog en witwassen lopen steeds hoger op.

HSBC heeft begrepen dat het diep moet snijden en duidelijke keuzes moet maken als de bank het vertrouwen van klanten en investeerders wil herwinnen. De zakenbankactiviteit wordt fors ingekrompen, en de risicogewogen activa verminderd met bijna 300 miljard dollar. De bank keert ook terug naar haar roots en gaat investeren in de expansie van vermogensbeheer en verzekeringen in Azië.

Dergelijke ingrijpende en duidelijke keuzes waren net waar het Deutsche Bank aan ontbrak. De problemen waren dezelfde: een lage winstgevendheid, zwakke kapitaalbuffers, oplopende boetes en reguleringskosten, en een gebrek aan focus. Maar CEO Anshu Jain wilde vasthouden aan het model van de universele bank en de dominantie van een zakenbank die vooral draaide op handelsinkomsten. Bijna 40 procent van de aandeelhouders stemde tegen dat beleid van een beetje van alles blijven doen zonder duidelijke definiëring van een kostensanering. Te vaag, luidde het oordeel. Waarop Jain twee dagen geleden zelf naar de uitgang stapte.

HSBC doet wat andere Europese banken, zoals BNP Paribas en Barclays, al eerder hebben aangekondigd: uit bepaalde handelsactiviteiten stappen en de balans van de zakenbank afbouwen. Dat moet het risicoprofiel ten goede komen, en dat is wat alle regelgevers en toezichthouders wensen. De wereld is veranderd en de bankiers moeten mee veranderen. Het heeft jaren geduurd voor de internationale bankwereld dat heeft willen aanvaarden, maar nu lijkt men toch te beseffen dat het nooit meer wordt als voorheen.