De voedingssector moet zichzelf heruitvinden: ‘Een evenwicht vinden tussen de vraag naar duurzaamheid, gezondheid en lage prijzen’

De voedselcrisis is niet alleen een uitdaging voor de consumenten, maar ook voor de bedrijven in de sector. Zij moeten zich aanpassen aan een nieuwe realiteit, die wellicht nooit meer verandert.

Op de Trends Summer University werd levendig gedebatteerd over actuele onderwerpen, waaronder de voedselcrisis en de gewijzigde consumentengewoonten. De oorlog in Oekraïne, de tekorten, de aanvoerproblemen en de prijsstijgingen hebben een onstabiele context gecreëerd.

Eén ding is duidelijk: sommigen verteren de problemen beter dan anderen. “We hebben de afgelopen weken verkooprecords gebroken”, zegt Jan Peeters, de algemeen directeur van de Peeters Govers Groep, de belangrijkste franchisenemer van Albert Heijn in België, maar ook actief met KFC en zijn keten van Peeters Govers Slagers. Hoe doet hij dat? Peeters benadrukt het belang van Ahold Delhaize, de Nederlandse eigenaar van Albert Heijn. “Veel detailhandelaren leven bij de gratie van promoties. Maar bij ons zijn alle promoties gebaseerd op een uitgekiende logistiek. Zo kunnen we waarde toevoegen.”

Alle leveranciers voelen de druk van de consument. “Het is erg moeilijk voor ons”, zegt An Vermeulen, vp & country manager België-Luxemburg bij Coca-Cola. “De mensen willen meer duurzame producten, meer personalisering, meer gezonde producten. Maar ze willen ook scherpe prijzen en lekkere producten. We moeten een evenwicht vinden tussen de vraag naar duurzaamheid, gezondheid en lage prijzen.”

Extremen

Michel Mersch, de CEO van Nestlé Belgilux, betreurt het beeld dat wordt geschapen. “Er wordt voortdurend over crisis gesproken. Zelfs wie de problemen niet voelt, zal toch zijn consumptiepatroon veranderen. We moeten het eerder hebben over kansen. We moeten dit momentum aangrijpen om de wereld, de landbouw, opnieuw te overdenken.”

“Sinds ik in 2005 naar België ben gekomen, is er altijd een momentum geweest”, grapt Xavier Rombouts, de CEO van de gelijknamige koffieproducent, die voordien in Frankrijk werkte. “De financiële crisis, terreuraanslagen, de brexit, covid, nu de inflatie door de oorlog in Oekraïne. Normale situaties bestaan niet meer. Je moet in alle wateren kunnen navigeren. Maar het is ingewikkelder voor kleine familiebedrijven dan voor grote.”

Tegelijk kiezen de consumenten steeds meer voor de extremen. “Tijdens de lockdown was de horeca gesloten en ging de consument naar de winkels om zichzelf te verwennen met kwaliteitsproducten, bio bijvoorbeeld”, zegt Michel Mersch. “Sinds de oorlog in Oekraïne en de inflatie hebben we het gevoel dat mensen voorzichtiger zijn. Er is zelfs een nieuwe harde discounter gekomen, het Russische Mere. Ik begrijp niet hoe men dat heeft laten gebeuren.”

Voor Michel Mersch blijft een koerswijziging in de sector essentieel, ondanks de crisis. “Het is niet normaal kippenvlees te kunnen kopen voor 2 of 3 euro per kilo”, zegt hij. “Wij moeten onze sector meer waarde geven. Voeding is niet alleen een lichamelijke behoefte, het heeft ook een sociale, culturele en ontspannende rol. Voedsel zal onvermijdelijk duurder worden. Voor de meeste mensen is dat geen groot probleem, omdat voeding amper 12 procent van het gezinsbudget uitmaakt. Wij moeten de kwaliteit verbeteren.”

Dat is ook in het belang van de landbouwers. “Nu verdienen de boeren niets, er moet iets gebeuren”, benadrukt de CEO van Nestlé.

Klimaat

“Het klopt dat we vandaag geen eerlijke prijs betalen voor voedsel”, zegt An Vermeulen van Coca-Cola. “De overgang naar een duurzamere consumptie heeft een prijs. Je moet lokale leveranciers vinden en lokaal investeren.”

Michel Mersch wijst erop dat er nog een andere crisis aankomt. “De prijs van koffie is de afgelopen twee jaar sterk gestegen, niet in de laatste plaats door de klimaatproblemen. We moeten de overgang naar een duurzamere aanpak versnellen. Er zijn twee dingen te doen. In de eerste plaats moeten we zo snel mogelijk overgaan op een regeneratieve, meer duurzame vorm van landbouw, die het mogelijk maakt CO2 vast te houden. Dat levert gemiddeld betere oogsten op, en meer aanvaardbare inkomens voor de boeren. Ten tweede moeten we onze eiwitconsumptie herzien. Momenteel wordt 40 procent van de gewassen aan vee gevoerd. Is dat nog aanvaardbaar? Heeft het zin gewassen te gebruiken in brandstof? De benzineprijs dwingt ons op zoek te gaan naar alternatieven. De oorlog in Oekraïne zal uiteindelijk stoppen, maar de klimaatcrisis zal niet voorbij zijn.”

Volgens Jan Peeters draagt Ahold Delhaize al zijn steentje bij. “We hebben veel initiatieven genomen voor duurzame voeding. In onze afdeling barbecue hebben we bijvoorbeeld promoties voor de vegetarische alternatieven van Beyond Meat.” An Vermeulen wijst erop dat Coca-Cola de suiker in de helft van zijn assortiment heeft verlaagd. “Ook al is het uiteindelijk de consument die beslist.”

Goedkoper op lange termijn

Ook Xavier Rombouts merkt op dat zijn sector initiatieven heeft genomen voor duurzaamheid. “Crisis of geen crisis, wij branden koffie op de ouderwetse manier, volgens de kennis die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Wij hebben partnerschappen met coöperaties van onafhankelijke producenten, met onze Fairtrade-certificering als pijler. Wij zijn bekend om onze plastic filters, die in de jaren zestig werden gelanceerd. Maar we hebben nu een volledig composteerbare versie, wat meer dan 200 ton plastic per jaar uitspaart. Maar die kost meer.” De CEO verwacht dat de overheid maatregelen neemt om meer duurzame oplossingen aan te moedigen. “In Engeland is er een belasting op plastic”, zegt hij.

Jan Peeters is minder enthousiast. “Ik ben bereid mijn marge met 10 procent te verlagen, maar alleen als de hele keten, inclusief de leveranciers, dat doet.”

“Duurzaamheid is op de korte termijn duurder”, geeft Mersch toe. “Maar dat hoeft zo niet te blijven. Regeneratieve landbouw is op de lange termijn niet duurder, omdat er minder input en minder arbeid nodig zijn. Maar de overgang is ingewikkeld, en er zijn extra kosten aan verbonden. Je moet bijvoorbeeld nieuw landbouwmaterieel kopen. De eerste paar jaar zijn ingewikkeld. Maar Nestlé heeft al 1,5 miljard euro in die aanpak geïnvesteerd.”