‘De Vlaamse overheid vergunt de concessie voor laadpalen aan een bedrijf dat de winsten daarvan in klimaatbommen investeert’

‘De ecologische en sociale impact van bedrijven moet voortaan als meest doorslaggevende criterium voor openbare aanbestedingen gelden. ‘Dat zegt systeemdenker Anne Snick.

Nieuwsberichten lezen soms als een experimentele roman. Eerst dwaal je als lezer door schijnbaar onsamenhangende verhaalfragmenten, om dan stilaan verbanden te ontdekken, het onderliggende verhaal te snappen, een louterend inzicht te krijgen. Maar zo’n catharsis ervaren terwijl ik de krant lees, is best onthutsend.

Eerste fragment, maart 2022. Een groep Franse ngo’s opent een rechtszaak tegen TotalEnergies. De claim luidt dat de reclamecampagne over de rebranding van het bedrijf in strijd is met de Europese consumentenwetgeving. De energiereus beweert dat hij op weg is om bij te dragen aan koolstofneutraliteit tegen 2050. Welnu, in 2021 keurde de algemene vergadering van TotalEnergies investeringen goed in meer dan twintig projecten voor fossiele-brandstofwinning. Terwijl elke expert waarschuwt tegen zulke ‘klimaatbommen’, breidt TotalEnergies zijn olie- en gasprojecten uit naar landen als Oeganda, Tanzania en Mozambique. Het bouwt er de langste pijpleiding ter wereld. Plaatselijke organisaties schatten dat 14.000 mensen ontheemd zullen raken. En we weten dat die ellende niet in Afrika blijft, maar hierheen drijft, met hittegolven, gammele bootjes en wolken Saharastof.

Tweede fragment, begin augustus. VN-secretaris-generaal Antonio Guterres dringt er wereldwijd op aan de fossiele-brandstofindustrie en haar financiers erop te wijzen dat haar “groteske hebzucht” de armste en meest kwetsbare mensen treft en tevens de aarde vernietigt. TotalEnergies behoort tot die louche club. Het is ook de laatste grote Europese energieleverancier die fossiele activa in Rusland behoudt en zo de oorlog van Poetin in Oekraïne mee financiert.

Derde fragment, september. De concessie voor het plaatsen van publiek toegankelijke laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen op openbaar domein in Vlaamse steden en gemeenten gaat van start. De Vlaamse regering heeft die vergund aan Engie en TotalEnergies. De brief die de overheid daarover naar de gemeenten stuurt, klinkt geruststellend. De aangeduide exploitanten krijgen twee jaar het recht om laadpalen te plaatsen en ze maximaal twaalf jaar uit te baten. Zij dragen de kosten voor de installatie en de exploitatie. “De standaarduitrol heeft dus geen financiële impact op de lokale besturen”, aldus de brief.

De verhaallijn die ik begin te ontwaren, stelt me minder gerust. In de strijd tegen de klimaatopwarming laat de Vlaamse overheid overal elektrische laadpalen installeren: ‘paal volgt wagen’. Maar ze vergunt de concessie aan een bedrijf dat de winsten daarvan in klimaatbommen investeert. Zo financiert TotalEnergies met Vlaams geld genoeg uitstoot om alle klimaatwinst van die Vlaamse laadpalen te verpulveren. Ook al draaien ze op windenergie uit de Noordzee, de palen zijn een slag in het water. Bovendien schrijven fossiele brandstoffen mee aan een scenario dat vol escalaties zit: zodra de opwarming over een drempel heen is, gaat het onherroepelijk steeds harder richting woestijn. Al zal dat dan een woestijn vol laadpalen zijn. En dat heeft géén financiële impact op lokale besturen?

Wat is nu het louterende inzicht? Is het dat de overheid – onder het mom van groen beleid – ons zuurverdiende geld over de balk gooit? Of toont ze wellicht te veel naïef vertrouwen in de markt om de planeet te redden? Is het dat de regels en de procedures die TotalEnergies als ‘beste’ kandidaat lieten bovendrijven, aan herziening toe zijn? Mijn mening is dat de ecologische en sociale impact van bedrijven voortaan als eerste én meest doorslaggevende criterium voor openbare aanbestedingen moet gelden. Bedrijven van hun kant kunnen maar beter zo snel mogelijk hun missie en financieel beleid serieus tegen het licht houden. Op een dode planeet is geen economie mogelijk. Dit is geen experimentele roman, maar harde realiteit.