De familiale zaakvoerders die nu om ouderdomsredenen het roer doorgeven aan hun kinderen, doen dat aan millennials. Die generatie staat in veel gevallen heel verschillend – meer geëngageerd en beter beslagen in technologie – in het leven dan die van hun ouders.
Almaar meer boomers – geboren tussen 1946 en 1964 – bereiken de tweede helft van hun jaren zestig, en denken aan hun pensioen. De millennials – geboren tussen 1980 en 1996 – hebben dan weer stilaan de waarachtige jaren van verstand bereikt. Het Instituut voor het Familiebedrijf deed er in 2023 een onderzoek naar. Daaruit bleek dat 56,6 procent van de eigenaars van Belgische familiale bedrijven binnen de vijf jaar naar opvolging wil kijken.
“Bij 22,4 procent was dat zelfs binnen de twee jaar”, stelt Jozef Lievens, de medeoprichter en gedelegeerd bestuurder van het Instituut voor het Familiebedrijf. “Die overdrachten zouden ondertussen dus bezig zijn. Natuurlijk geven die cijfers alleen de intenties en verwachtingen mee, niet de overdrachten die effectief worden uitgevoerd. Het is ook een lang proces, dat typisch vijf tot tien jaar in beslag neemt, en soms een processie van Echternach kan worden. Maar het is in ieder geval bespreekbaar geworden. Een derde van de familiale eigenaars-zaakvoerders zegt dat ze een overdracht nog niét hebben besproken. Dat lijkt veel, maar tien jaar geleden was dat nog ongeveer 70 procent.”
Met de verandering in kapitaal en bedrijfsleiding komt ook een verandering in leiderschap, die een impact zal hebben op medewerkers, klanten en andere stakeholders. De millennials zijn de eerste generatie die zeer bewust de omslag van het analoge naar het digitale tijdperk heeft meegemaakt. Ze tonen meer engagement, maar bewaken ook strenger hun privéleven. “Het leiderschap wordt participatiever, en er komt meer aandacht voor de voetafdruk die de bedrijfsactiviteit heeft”, zegt Lievens. “Het is overduidelijk dat er nieuwe accenten worden gelegd.”
Lise Conix: ‘Torfs moet altijd een warm familiebedrijf blijven’
Lise Conix was 35 toen ze, bijna twee jaar geleden, het roer bij de schoenwinkelketen Torfs overnam van haar oom Wouter Torfs. Die laatste, een telg van de boomergeneratie, viel al op met zijn geëngageerde ondernemerschap. Maar die accenten worden nog wat doorgetrokken door Conix, die tot een generatie behoort die voor een paar dingen staat. Of liever: op een paar dingen. Zoals meer vrijheid in de werk-privébalans.
“Het gaat erom dat je, zowel thuis als op het werk, energie vindt”, zegt Conix. “Voor mij bestaat er geen strikte scheiding tussen werk en privé. Als ik die twee te veel als aparte werelden zou zien, dan zou ik voortdurend het gevoel hebben dat ik tekortschiet als moeder of als CEO. Het ene versterkt het andere, moeder zijn maakt mij een warmere, meer zorgzame leider. Mijn rol als CEO helpt me om mijn kinderen ondernemingszin en veerkracht mee te geven. De werk-privébalans is per definitie iets heel persoonlijks. Sommige van onze medewerkers moeten we beschermen tegen te veel werken, anderen moeten voldoende betrokkenheid en zingeving in hun job voelen. Het werk moet meer zijn dan alleen schoenen verkopen. We investeren dus veel in opleiding, in de groei van onze mensen. Niet alleen als medewerker van Torfs, maar ook als mens.”
‘Verandering kun je alleen maar verdragen als er ook voldoende stabiliteit is’
Veertien jaar geleden kwam Conix in het bedrijf als duurzaamheidsmanager. Ook engagement is zo’n kwaliteit die courant aan millennials wordt toegeschreven. “Mode is een van de meest vervuilende sectoren, wat van duurzaamheid een absolute must maakt”, zegt ze. “Heel hard inzetten op circulariteit, schoenen een langer leven geven, dat is de afgelopen jaren allemaal wat meer naar de voorgrond gekomen. Ook duurzaamheid zat al heel lang in het DNA van Torfs. In familiebedrijven heerst altijd de reflex om aan de toekomstige generaties te denken, maar Wouters accent lag meer op het sociaal-maatschappelijke.”
Millennials zouden de organisatie ook meer data- en techgedreven maken zodra ze de fakkel overnemen. “Niet om de mens te vervangen, maar wel om betere beslissingen te nemen en sneller op trends te kunnen inspelen”, zegt Lise Conix. “Voor Torfs is dat een uitdaging geweest omdat we niet alleen de digitale verbinding met onze klanten moesten maken, via een e-commercestrategie, maar ook met onze medewerkers. We hebben mensen die hier al langer dan dertig jaar werken, en die niet zijn opgegroeid met digitale technologie. Om ervoor te zorgen dat die mee zijn, hebben we ingezet op digitale ambassadeurs – veelal jongeren – voor wie digitaal zijn een levensstijl is. Die trekken de anderen mee in hun positieve drive, een geest van constant experimenteren, waarin we onze processen constant efficiënter maken. We weten dankzij onze datagedreven organisatie hoe goed een bepaalde schoen in een bepaald filiaal verkoopt. Maar je moet ook leren om iets met die informatie te doen.”
De moeilijkste oefening als nieuwe CEO, zegt Conix, was de balans vinden tussen stabiliteit en verandering. Millennials schakelen doorgaans snel, maar ook dat is – net als werk-privébalans – iets heel persoonlijks. “Je mag ook geen onrust creëren door voortdurend te willen veranderen. Daarom is onze bedrijfscultuur zo belangrijk. We moeten aan de basis absoluut dat warme familiebedrijf blijven, dat voor duurzaamheid en zorgzaamheid staat. Om mee te zijn met de tijd en competitief te blijven in deze uitdagende tijden, is natuurlijk ook veerkracht nodig. Maar verandering kun je alleen maar verdragen als er ook voldoende stabiliteit is.”
Roel Paesmans: ‘Meer tijd hebben, dat is belangrijk’
Op een van oorsprong Scandinavisch concept dat ‘werkfruit’ heet, bouwt het Haspengouwse bedrijf Fruitsnacks al twintig jaar lang een stevige reputatie op in de levering van fruitporties en -manden voor werknemers. Oprichter Karel Paesmans blijft voorlopig het fruitbedrijf leiden waaruit Fruitsnacks in 2006 is ontstaan, maar zijn 32-jarige zoon Roel werd in 2020 CEO van de fruitkorvenleverancier. In die twee jaar tijd vertimmerde hij het bedrijf volgens de prioriteiten die zowat alle zaakvoerders van de millennialgeneratie naar voren schuiven: vooral op digitaal gebied dus.
“Mijn ouders hebben hun buikgevoel, gegroeid vanuit een veertig jaar lange ervaring die ik natuurlijk nog niet heb”, zegt Paesmans. “Maar ik geloof in de kracht van data, die ook onmiddellijke inzichten opleveren. We hebben in 2020 al een automatiseringsgolf in gang gezet bij Fruitsnacks, waarbij we onder meer een enterprise resource planning-platform (ERP) hebben geïnstalleerd. Een duik in de data vertelt me veel. Evoluties in de opbrengst van bepaalde transportroutes bijvoorbeeld. Ik ben als late twintiger vanuit een financiële achtergrond (hij heeft een masterdiploma accounting, nvdr) teruggekeerd naar het familiebedrijf. Cijfers hebben me altijd geboeid. En door je bedrijf datagedreven te maken, kun je veel sneller reageren.”
‘Als datagedreven bedrijf kun je sneller reageren’
Ook die andere kwaliteit die aan zijn generatie wordt toegeschreven – engagement – is Paesmans niet vreemd. “Al uit zich dat op andere manieren dan bij mijn ouders”, zegt hij. “Zij komen uit een traditie van fruitboeren, waardoor ze hebben geleerd zorg te dragen voor het land. Ze deden bijvoorbeeld al vroeg aan regeneratieve teelt, lang voordat grote multinationale landbouw- en voedingsbedrijven dat deden. Ik zie duurzaamheid breder dan alleen het ecologische element: ik zoek eerder sociale impact.”
Zoals misschien een betere werk-privébalans, een gevoeligheid die hem als toekomstige vader niet ongenegen is? “Wanneer er vijfduizend fruitmanden moeten worden klaargezet, kun je natuurlijk niet fluitend naar huis voordat het werk klaar is”, zegt Paesmans. “Maar ik heb de organisatie wel zodanig aangepast dat iedereen meer tijd heeft. Zo heb ik een extra managementlaag toegevoegd, met bijvoorbeeld een productiemanager. Dat schept duidelijkheid en helpt iedereen om sneller te schakelen, want mensen hoeven niet meer te wachten tot ze mij hebben gesproken voordat er een knoop kan worden doorgehakt. Meer tijd hebben is belangrijk. Om je competenties op het werk ongeremd te kunnen uitspelen, of om meer ruimte in je agenda te hebben voor je gezin.”
