‘De digitalisering van de advocatuur na ChatGPT: tijd om een tandje bij te steken’

Erik Valgaeren, advocaat en bestuurder digitalisering bij Advocaat.be, staat positief tegenover artificiële intelligentie, maar de advocatuur zal in de toekomst nog altijd juristen van vlees en bloed nodig hebben om tot zinvolle resultaten te komen.

De digitalisering is een van de speerpunten in het beleidsplan van Advocaat.be, de beroepsorganisatie voor de Vlaamse advocatuur. Ontwikkelingen zoals ChatGPT zetten ons op scherp en moeten we meenemen in onze reflecties. Maar we mogen ons er niet op blindstaren. De confraters die bijdroegen aan het artikel ‘Wat als ChatGPT uw sector binnendringt?‘ in Trends wijzen terecht op het hypegehalte. Naast de kansen die de ontwikkeling biedt, stellen ze zich ook terecht kritisch op.

De digitaliseringsuitdaging voor de beroepsgroep reikt bovendien veel verder en gaat breder. Ze reikt veel verder, omdat digitalisering van professionele diensten en van de advocatuur in het bijzonder, over veel meer gaat dan de inzet van artificiële intelligentie. De prestaties van advocaten en van andere professionele dienstverleners steunen op een waaier van werkprocessen. De communicatie met cliënten, de interactie met hoven en rechtbanken, het opstellen van teksten, het opzoekwerk naar wetgeving, rechtsleer en rechtspraak, het beheer van modellen en de knowhow, en ja, ook het in kaart brengen van het geleverde werk en de facturatie.

Ze gaat ook veel breder, omdat we de hele beroepsgroep van meer dan 11.000 Vlaamse advocaten willen meekrijgen. In 2021 lanceerde Advocaat.be de Digimeter, een laagdrempelige onlinebevraging van de beroepsgroep over de digitaliseringsgraad. Het betrof een hele reeks van de hierboven genoemde werkprocessen. Zelfs al ging het niet om een wetenschappelijke studie, toch bracht de oefening ons tot de conclusie dat we een tandje moeten bijsteken.

Het is dan ook zaak om breed te blijven bouwen. Dat doen we op verschillende niveaus. Zo zijn er de nieuwe platformen voor digitale interactie met justitie, onder meer voor het neerleggen van stukken, de afhandeling van faillissementen en collectieve schuldbemiddeling, de bewindvoering van beschermde personen en de tweedelijnsbijstand, ook bekend als de pro-Deowerking.

Daarnaast moeten we ook de advocaat en zijn/haar kantoor naar een niveau hoger krijgen. Daarvoor is al heel wat werk gebeurd, onder meer via opleidingen, onlinesessies en contacten met de legaltechgemeenschap. Er is echter behoefte aan een verregaande bewustmaking, aan inzicht in wat kan en hoe het te bereiken. Daarvoor starten we een nieuw project op: Expeditie Digitaal, met getuigenissen van confraters die erin geslaagd zijn bepaalde processen te digitaliseren, vaak met vallen en opstaan, de uitwisseling van goede praktijken en coaching door professionals staan er centraal.

Daarbij moeten we oog hebben voor de bijzondere aspecten van het beroep: het beroepsgeheim, dat ons niet toelaat om teksten en briefwisseling blindelings toe te vertrouwen aan AI-platformen; de onafhankelijkheid van de advocatuur, waardoor we onze eigen inzichten moeten kunnen ontwikkelen over de digitale organisatie van ons beroep; onze bewaarplichten, die ons ook na het afsluiten van een dossier verantwoordelijk houden voor het goede beheer van het dossier. De verwijzing naar de ethische aspecten zijn dan ook heel terecht.

Ontwikkelingen zoals ChatGPT schrikken ons niet af. Het is maar de vraag of ze een echte revolutie inleiden. We hebben intussen ook – althans de meesten van ons – andere ontwikkelingen, zoals internetzoekmotoren en onlinedatabanken geïntegreerd in onze beroepsuitoefening. We staan dus positief tegenover artificiële intelligentie, maar die zal – minstens in de voorzienbare toekomst – nog altijd juristen van vlees en bloed nodig hebben om tot zinvolle resultaten te komen. Het is precies daar dat de meerwaarde van een moderne advocatuur zal liggen en waar we onze opleidingen op zullen moeten afstemmen. Het is belangrijk om kopmannen te hebben, zoals zij die bijdroegen aan het genoemde artikel, maar het hele peloton moet over de streep raken.