Chinese bedrijven krijgen een sociaalkredietscore

Over het sociaalkredietsysteem van de Communistische Partij laaien de gemoederen vaak hoog op. In 2020 komen de bedrijven in het vizier.

Het Chinese sociaalkredietsysteem kwam tot nu toe vooral tot uiting in plaatselijke initiatieven. Zo kunnen hondeneigenaren in Jinan betrouwbaarheidspunten verliezen als ze hun viervoeter niet aan de lijn houden. Maar in 2020 wordt het Chinese ‘streven naar eerlijkheid’, gebaseerd op betrouwbaarheidsscores voor zijn inwoners, bon ton in China.

De Chinese leider Xi Jinping droomt van een tijd waarin “onbetrouwbare mensen geen kant meer op kunnen”. In de handen van een repressief bewind kunnen de dystopische gevolgen onrustwekkend zijn. Ruim 13 miljoen mensen staan al op een zwarte lijst, waardoor sommigen geen vliegtuigtickets kunnen kopen of hun kinderen niet naar een privéschool kunnen sturen.

Maar vanaf 2020 zullen bedrijven het meest te verliezen hebben. Alle bedrijven hebben al een unieke code voor hun sociaal krediet gekregen. Multinationals worden beoordeeld op basis van 300 normen, waarvan het merendeel terug te brengen is tot bestaande wetten. Een databank zal alle informatie bundelen, die bedrijven aan de overheid moeten bezorgen, en die verwerken tot ratings. Binnenkort wordt de databank getest. Volgens de Kamer van Koophandel van de Europese Unie in Sjanghai zal het systeem “fundamentele veranderingen” teweegbrengen in de manier waarop handel wordt gedreven in China.

Het sociaalkredietsysteem dwingt multinationals en binnenlandse bedrijven die in privéhanden zijn, op een andere manier met het regime om te gaan. Bedrijven met een hoge score zullen sneller goedkeuring krijgen voor financiering. Voor hen zullen douanecertificaten in een handomdraai uitgeschreven worden. Bedrijven met een lage score mogen meer doorlichtingen verwachten. De score van een bedrijf zal ook de persoonlijke score van de directieleden beïnvloeden.

Zelfregulerende markt

Werkzoekenden zullen bedrijven met een lage score links laten liggen. Een bedrijf moet dan ook zijn leveranciers en vennoten in de gaten houden, want hun score heeft een weerslag op die van het bedrijf. Dat wederzijdse elkaar in de gaten houden is de essentie van het systeem. Het doel is een zelfregulerende markt te doen ontstaan, waarin mensen collega’s die zich ‘misdragen’ uitsluiten.

Multinationals zouden er beter van kunnen worden. De meeste sloven zich toch al uit om de regels na te leven, zodat ze wellicht een betere beoordeling krijgen dan hun binnenlandse concurrenten. Scores kunnen een nuttig hulpmiddel worden om vennoten na te trekken. Bovendien heeft China het sociaalkredietsysteem niet nodig om hen het leven zuur te maken.

Toch is de verleiding groot. Er zijn al wetsontwerpen die bedrijven willen straffen voor vage misdrijven als “het nationale belang in gevaar brengen” of “de legitieme rechten” van Chinese klanten ondermijnen.