Shana Mertens is doctor in de economische wetenschappen, hr-expert en docent aan de Open Universiteit. Succes gaat voor haar over autonomie en financiële stabiliteit. “Ik ben niet strategisch gestart, integendeel. Soms moet je springen zonder het hele pad al te kennen.”
Bekijk/beluister de podcast hier of lees eronder verder:
Je bent onderzoeker, auteur en docent. Hoe leg jij uit wat je precies doet?
SHANA MERTENS. “Moeilijk, want het is een beetje van alles. Mijn onderzoek focust op informele feedback op de werkvloer: hoe medewerkers elkaar spontaan complimenten kunnen geven, tips delen of aangeven wat beter kan. Ik kijk ook hoe leidinggevenden dat kunnen ondersteunen en hoe we psychologische veiligheid creëren op het werk. Sinds kort geef ik ook les aan de Open Universiteit, en dat combineer ik met publieke optredens en het delen van inzichten via boeken en podcasts.”
Waarom is feedback nodig?
MERTENS. “Omdat het de sleutel is tot leren en veranderen. In een wereld die continu evolueert, moeten mensen zich voortdurend aanpassen. Vroeger had je jaarlijkse evaluatiegesprekken, maar intussen beseffen steeds meer organisaties dat continue feedback veel effectiever is. Het gaat niet alleen over hoe je feedback geeft, maar ook over het normaliseren ervan: het moet iets vanzelfsprekends worden. Daar zit de kracht van een goede feedbackcultuur.”
Zijn we daar beter in geworden?
MERTENS. “Gedeeltelijk. We beseffen steeds meer hoe waardevol feedback is, maar in België blijven we terughoudend. We zijn bang om hard over te komen. Maar eerlijk? We noemen dingen vandaag te snel toxisch. Er zit een groot verschil tussen een harde boodschap en echt toxisch gedrag. Die nuance verliezen we soms.”
Je schreef samen met Dagmar Van Gucht het boek Carrière Hacks. Wat was de aanleiding?
MERTENS. “Tijdens een lunch ontdekten we dat we allebei frustraties hadden over hoe weinig concrete handvatten er zijn voor het uitbouwen van een carrière. Veel mensen weten simpelweg niet hoe ze hun pad moeten uitstippelen of raken verlamd door het overweldigende aantal opties. We wilden een soort handleiding maken, gebaseerd op onderzoek én praktijkervaring. Geen wollige theorie, maar praktische inzichten die echt werken.”
In het boek pleiten jullie voor het idee van de ‘future work self’. Wat houdt dat in?
MERTENS. “Dat is een oefening waarbij je visualiseert wie je over pakweg vijf of tien jaar wilt zijn in je werk. Het gaat niet zozeer om titels of status, maar eerder: wat geeft je energie? Waar ben je dan mee gestopt? Waar wil je meer van? Die reflectie helpt je bewuster te kiezen. En het hoeft niet groots te zijn: zelfs nadenken over wie je over twee jaar wilt zijn, kan al enorm veel helderheid geven.”
‘Zelfs nadenken over wie je over twee jaar wilt zijn, kan al enorm veel helderheid geven’
Je carrière lijkt nochtans organisch gegroeid. Hoe kijk je daar zelf naar?
MERTENS. “Ik ben niet strategisch gestart, integendeel. Ik studeerde communicatiewetenschappen en dacht aan een carrière in de media. Tot ik op het einde van mijn studies een mail kreeg: of ik geen doctoraat wilde maken in economische wetenschappen. Mijn eerste reactie was: ik in die saaie academische wereld? Maar ik ben het geprobeerd en het bleek onverwacht goed bij me te passen. Soms moet je springen zonder het hele pad al te kennen.”
Wat helpt jou om je plek te vinden in die wereld?
MERTENS. “Door dicht bij mezelf te blijven. Ik ben een flapuit, een creatieveling, iemand die houdt van kleurrijke kostuums. Academici worden vaak gezien als afgemeten en afstandelijk, maar dat beeld klopt niet altijd. In hr en management werk ik gelukkig in een warme community, met veel vrouwelijke collega’s en ruimte voor kwetsbaarheid. Het doorbreken van dat ivorentorenbeeld vind ik belangrijk.”
Wat definieert voor jou professioneel succes?
MERTENS. “Succes is subjectief én objectief. Enerzijds wil ik voldoening halen uit mijn werk, vrijheid voelen en autonomie hebben. Anderzijds: ik ben opgegroeid met weinig middelen door een alleenstaande moeder, en dan is financiële stabiliteit ook gewoon belangrijk. De eerste keer dat ik betaald werd voor een keynote dacht ik: wacht, ik mag gewoon mijn verhaal doen – iets wat ik anders gratis aan vrienden vertel – en daar krijg ik dan geld voor? Dat was een eyeopener.”
Ben je financieel bewust bezig?
MERTENS. (Lacht) “Ik ben zuinig op sommige zaken, maar ook losbandig in andere. Kleren bijvoorbeeld: ik investeer in kleurrijke pakken die bij mijn stijl passen, soms op maat gemaakt. Of in ons huis en onze tuin – dat zijn dingen die me rust en comfort geven. Mijn stabiele inkomen komt uit mijn academische baan, maar ik doe af en toe ook trainingen of keynotes in bijberoep. Zo kan ik kiezen welke projecten ik aanneem, en dat geeft vrijheid.”
Wat is volgens jou de grootste misvatting over carrières?
MERTENS. “Dat het een rechte ladder is. In werkelijkheid lijkt een carrière veel meer op een roadtrip, met omwegen, stops en onverwachte afslagen. Je hebt soms niet alle antwoorden nodig om een volgende stap te zetten. Wat wel helpt, is reflectie, nieuwsgierigheid en durven te kiezen op basis van wat jou energie geeft – niet wat anderen verwachten.”
Tot slot: wat betekent het voor jou om ‘CEO van je leven’ te zijn?
MERTENS. “Dat je zelf de regie neemt. Je hebt niet alles onder controle, maar maakt wel bewust keuzes. Mijn pad was niet perfect uitgestippeld, maar ik ben altijd trouw gebleven aan wie ik ben. En dat is, denk ik, de kern van leiderschap over je eigen leven.”
