CEO Eric Domb: ‘Zonder Pairi Daiza ben ik niets’

Pairi Daiza werd al twee jaar op rij verkozen tot beste Europese dierentuin. Maar CEO Eric Domb is nog niet voldaan, bekent hij in een gesprek over zijn toekomstplannen, opvolging, ergernissen en Marc Coucke.

2 miljoen bezoekers per jaar, en het einde van de groei is nog lang niet in zicht voor Pairi Daiza, dat vorige week zijn eerste vijftig verblijfplaatsen voorstelde. In hotelkamers en lodges kunnen 250 personen weldra de nacht doorbrengen in The Last Frontier, een nieuw themagebied dat is geïnspireerd op de Canadese provincie Brits-Colombia. Uiterlijk begin volgend jaar opent een stuk park met als thema het poolgebied, Terre du Froid. Dat daarin ook ijsberen zullen verblijven, leidde al tot heel wat protest.

De kritiek, die het nochtans al vaak gelauwerde dierenpark lijkt aan te zuigen als een nieuwe kwaliteitsspons, zal allicht opnieuw aanzwellen. Domb plant namelijk de ontwikkeling van een nieuw ecodomein bij het park, met naast woningen een school, een crèche, een rusthuis en een kmo-zone. Bovendien wil hij werk maken van twee andere themagebieden, extra parking en extra logies. Als die laatste ‘werelden’ zijn afgewerkt, hoopt de 58-jarige Domb tevreden te kunnen terugblikken op zijn gedurfde parcours, klinkt het na een zoveelste reis naar China.

Was u gevlucht voor de kritiek op uw ijsberen?

ERIC DOMB. “Ik ben niet in ballingschap gegaan naar China. Er zijn amper jaren geweest waarin ik geen kritiek kreeg. Al toen ik met het park begon, versleet iedereen me voor een imbeciel. Ik moest wel volslagen idioot zijn om een toeristisch park diep in Henegouwen te willen openen. De eerste jaren beschuldigden ook de vogelbeschermingsverenigingen me van van alles, zelfs van het organiseren van een illegale vogelhandel. Het kwam erop neer dat ik geen dierentuin moest creëren. Een zoo was afgezaagd, heette het. In 2012 poogde ik een koppel panda’s naar hier te krijgen. We hebben daarvoor als gekken gewerkt en het uiteindelijk gehaald. Ook daar kwam veel kritiek op. Ik ben het intussen gewoon.”

Maar kritiek stoort nog altijd?

DOMB. “Ja. Zeker bij iemand die zo gevoelig is als ik. We worden verplicht ons te verdedigen, elementaire zaken uit te leggen. Die ijsberen zijn geboren in een zoo. We zijn die niet in de natuur gaan vangen hè! Maar sommigen vechten om te verhinderen dat ze in de beste dierentuin van Europa terechtkomen. Als mensen echt begaan zouden zijn met het welzijn van die ijsberen, zouden ze ons moeten steunen. Ik vind al die kritiek schandalig en idioot. ( Tot zijn woordvoerder) of vind je dat ik overdrijf, Mathieu? Nee dus. Ze mogen nog zoveel betogen als ze willen, desnoods de regendans doen, maar die ijsberen komen er.”

Welke projecten hebt u nog in het hoofd?

DOMB. “Een project rond een tropisch woud. Het moet een wereld worden waarin mensen kunnen slapen en misschien zwemmen, zoals in het paradijs. Ik steek er mijn 25 jaar professionele ervaring en reiskennis in om dat te creëren. In dat tropisch woud, dat moet komen waar nu de parking is, voorzien we in zowat 2000 bedden, verspreid over 400 à 500 verblijven. Als alles goed gaat, is dat er over vier à vijf jaar. Dat wordt mijn kleine apotheose. Ik laat daarvoor mensen uit de hele wereld komen, maar weet eerlijk gezegd niet zeker of ik het kan realiseren. Het zal zeer veel geld kosten en is heel complex. En ik zou het bijna vergeten: we doen in Pairi Daiza de toer van de wereld, maar het toppunt is dat we niets hebben over Europa. Dus wil ik het Europese dorp van mijn dromen creëren, een typisch Elzasser dorp.”

Waarom wilt u gastenverblijven?

DOMB. “Het tonen van de natuurpracht die ik heb ervaren, is altijd mijn drijfveer geweest. De nacht doorbrengen in iets als The Last Frontier, wachtend op het gehuil van wolven of de kreten van zeeleeuwen, is fantastisch. Al is het misschien niet de beste omgeving om te slapen als je heel moe bent ( lacht). Maar zo’n tuin is als een schilderij. Je wil het doen overeenstemmen met jouw idee van schoonheid. Zo ook in Terre du Froid, met walrussen, gelukkige ijsberen – want ze zullen hier een geweldig leven hebben – en Siberische tijgers, en een vijftigtal logies.”

U zei jaren geleden dat wat u in uw hoofd had, u zou kunnen ruïneren. Bent u er geruster op geworden?

DOMB. “Zowat vijftien jaar geleden zei iemand ‘het probleem met Eric is dat hij voortdurend aan het mislukken is: hij wil zo snel mogelijk zo veel mogelijk geld verliezen, maar tot nu toe lukt het niet’. Ik antwoord daar altijd op dat ik blijf proberen ( lacht).”

U investeert 35 à 40 miljoen euro in The Last Frontier, en 50 à 55 miljoen in Terre du Froid, dat eind dit jaar of begin volgend jaar klaar moet zijn. Hoe financiert u dat?

DOMB. “Met onze sterke cashflow en bankfinanciering. We hebben het geluk dat we een zeer hoge ebitda-marge van 45 à 50 procent hebben. 90 à 100 miljoen kunnen we in drie jaar terugbetalen. Dat wij belangrijke kredieten in enkele jaren kunnen verteren, zorgt voor veel vertrouwen bij onze bankiers.”

Hoeveel banen zal Pairi Daiza tellen als het park voltooid is?

DOMB. “We draaien rond 340 à 350 voltijdse equivalenten, maar dan zitten we allicht aan ruim 1200 VTE’s. Dat zijn de directe banen, maar er zijn nog zoveel meer indirecte. Wij kloppen voor onze investeringen vrijwel uitsluitend aan bij Belgische bedrijven. Sommige daarvan werken exclusief voor het park.”

U opent dit jaar ook voor het eerst drie weken rond Kerstmis en Nieuwjaar. Dat is bijna naar analogie met De Efteling in Nederland. Maar er is ook het model van Disneyland Parijs, dat het hele jaar open blijft. Kan dat ook in Pairi Daiza?

DOMB. “Ik weet het niet. Openen tot valentijn kan misschien, of zelfs tot de schoolvakantieweek rond carnaval. Maar ik zou het jammer vinden voortdurend open te moeten blijven. Gesloten zijn heeft ook iets magisch. We houden van die periode zonder stress, zonder bezoekers die misschien ontgoocheld zouden zijn.”

Hoeveel bezoekers wilt u maximaal?

DOMB. “Ik weet het niet. Ik doe nooit een marktonderzoek. Ik ben altijd voortgegaan op mijn intuïtie. Ik heb ooit één keer zo’n onderzoek gedaan, in 1993, en dat was zo slecht dat ik er nooit meer aan begonnen ben. Maar als we onze parking verplaatsen (Domb wil die ruimte integreren in het park voor zijn jungleproject en heeft de bouwaanvraag ingediend voor een nieuwe parking voor 12.500 wagens, nvdr), bestaat het park uit 80 hectaren. Theoretisch kan je daarop probleemloos 4 of 5 miljoen bezoekers ontvangen. Maar de vraag is hoeveel bezoekers je kan ontvangen zonder de kwaliteit van de ervaring te verpesten. Ik heb geen zin meer het park nog verder te doen groeien. Als er ooit meer mensen zijn dan de capaciteit toelaat zonder aan de kwaliteit te raken, zullen we de prijzen moeten verhogen. Ik kan uiteraard de frequentie van het bezoek doen dalen door hun een rotervaring te bieden ( lacht). Dat is efficiënt, maar niet duurzaam.”

Jean-Jacques Cloquet, de voormalige CEO van de luchthaven van Charleroi en Franstalig Manager van het Jaar, is sinds kort uw COO. Hij overweegt partnerships met luchtvaartbedrijven om meer buitenlandse bezoekers aan te trekken.

DOMB. “Misschien dat vanuit Charleroi een netwerk van kleine luchthavens kan worden gebouwd om mensen in een straal van 1000 à 1500 kilometer rond het park naar hier te halen. Maar ook in Vlaanderen is het potentieel nog groot. 60 procent van onze bezoekers komt uit Brussel en Wallonië, en 20 procent uit Frankrijk. Vlamingen vertegenwoordigen de overige 20 procent. Dat betekent 40.000 Vlamingen op een bevolking van 6,5 miljoen.”

Meer bezoekers betekent meer auto’s. Daar is de buurt niet tevreden mee.

DOMB. “Die kritiek is onbegrijpelijk. Soms wordt de indruk gewekt dat mensen alleen een auto kopen om naar Pairi Daiza te gaan. Het zijn soms dezelfde mensen die tegen de auto zijn, die tegen een halte van de TGV in onze regio zijn. Ze willen gewoon niet dat Pairi Daiza groeit.”

Komt die TGV-halte er?

DOMB. “Hopelijk. Dat zou niet alleen voor Pairi Daiza een goede zaak zijn. Het is niet te geloven dat de provincie Henegouwen, die een derde van de Waalse bevolking omvat, wordt doorkruist door een TGV-spoorlijn, maar geen enkele halte heeft. Als je van hier naar Parijs of Londen wil, moet je eerst reizen naar het Brusselse Zuidstation om daar de TGV te nemen.”

U haalde Pairi Daiza van de beurs met de steun van Marc Coucke. Vindt u dat nog altijd de juiste beslissing?

DOMB. “Een uitstekende beslissing. Ik ben geen zakenman. Ik ben een tuinier. Mijn business is nieuwe ruimtes creëren. Met Marc Coucke kreeg ik een sterke persoonlijkheid tegenover mij, geen slapende vennoot maar een aandeelhouder die niet bang is te zeggen wat hij denkt, met gezond boerenverstand en een pijlsnelle intelligentie.”

In het vorige boekjaar werd een dividend van ongeveer 3,5 miljoen euro uitgekeerd. Is Coucke tevreden met zijn deel van 1 miljoen?

DOMB. “Ik hoop het voor hem. Zelf heb ik nog aanzienlijke schulden die ik moet terugbetalen, en die dividenden zijn noodzakelijk om mijn kleine holdingmaatschappij enigszins gezond te houden.”

In Vlaanderen wordt regelmatig gezegd en geschreven dat Coucke het park heeft gekocht en dus de touwtjes in handen heeft.

DOMB. “Dat wordt ook hier gezegd, ‘het park van Marc Coucke’. De realiteit is helemaal anders. De verhouding is 70-30, en ik zal het park verder ontwikkelen. Maar ik heb geen persbericht laten opstellen om te zeggen ‘opgelet, Domb heeft hier de leiding’. Ik heb niet dat soort ego.”

Bestaat de kans dat Coucke ooit de eigenaar wordt?

DOMB. “Zonder Pairi Daiza ben ik niets. Je suis de la merde, je ne suis plus rien. Het scenario waarin ik ertoe zou worden gebracht mijn participatie te verkopen aan Marc Coucke, staat niet op de agenda. Mijn regel is dat Pairi Daiza in de familie blijft. Ik heb er mijn hele professionele leven aan gewijd. Ik wens dat mijn kinderen de waarden van dit project garanderen en die doorgeven aan hun kinderen. Anders had ik het park zelf wel verkocht. We zijn heel close, ik denk dat ze het voortbestaan van het park wel zullen verzekeren. Al kun je niet beslissen wat er gebeurt na je dood. Als ze toch zouden verkopen, zou ik zeer ongelukkig zijn in mijn graf. Of nee, ik zal verast worden, dus zou mijn as verdrietig zijn.

“Mijn oudste zoon is 30, mijn dochter 28 en de jongste zoon is 27. Ze moeten doen wat ze graag willen. Al zou ik graag hebben dat een van hen ooit met mij zal werken in een operationele rol. Dat is zeker niet uitgesloten. Wel uitgesloten is dat een van hen de CEO van Pairi Daiza zou worden, alleen omdat hij of zij de voornaamste aandeelhouder is. Dat is onaanvaardbaar. Ze zullen allicht wel in de raad van bestuur zitten. Het management is andere koek. Daar moet je ook het talent en de professionele kwaliteiten en competenties voor hebben.”

U hebt de voormalige suikerfabriek van Brugelette, de gemeente waar Pairi Daiza is gevestigd, gekocht en hebt er grootse plannen mee.

DOMB. “Dat domein bestaat uit twee delen. Er zijn de residubekkens, die een prachtig oord vormen. Je voelt je niet meer in België als je daar wandelt. Dat zal gewijd worden aan biodiversiteit. Daarnaast zijn er de oude fabrieken, waar we een ecodorp willen bouwen met woningen die model moeten staan in isolatie en energie-efficiëntie. Geen publiek-private samenwerking, maar een privéproject dat alle generaties overkoepelt. Er zullen dus hopelijk een crèche en een kleuterschool komen, en een woon-zorgcentrum voor mensen die aan het eind van hun leven willen leven in een zo mooi mogelijk kader.”

Dat begint al aardig te lijken op de ontwikkelingen in Marne-la-Vallée, ten oosten van Parijs. Daar vestigde Disneyland Parijs zich, waarna Val d’Europe werd ontwikkeld, met woningen, kantoren, horeca en winkelcentra.

DOMB. “U mag dat zeggen, maar ik zou worden gekruisigd als ik dat doe. Ze hebben daar zelfs een term voor uitgevonden: Disneylandisation. Dat wordt hier beschouwd als een bedreiging. Maar Pairi Daiza is Disney toch niet? Disney in Parijs heeft jaarlijks 15 miljoen bezoekers. Pairi Daiza is de belangrijkste toeristische attractie van het land, met 2 miljoen bezoekers per jaar. Stel dat we naar 3 miljoen gaan, dan is dat nog altijd een pak minder dan bijvoorbeeld de Efteling, die er 4,5 miljoen heeft.

“Waar hadden we Pairi Daiza beter kunnen creëren dan op het platteland? In deze provincie loopt de werkloosheid bij jongeren op tot 50 procent, en is ze gemiddeld 25 procent. En dat terwijl dit park jaarlijks 15 tot 20 procent meer banen creëert. Landbouw zal niet volstaan als economische activiteit. Het is symptomatisch voor de Waalse kwaal dat de 50 hectaren van de voormalige suikerfabriek worden beschouwd als een bedreiging voor de regio omdat ze wordt getransformeerd in een dorp dat honderden banen creëert. Voor sommigen, die zich helaas zeer vaak laten horen, lijkt het wel alsof we de streek willen transformeren in Sjanghai of New York. Al te gek, want we nemen weinig grondgebied in beslag. We willen alleen een nieuw dorpje hebben waar het aangenaam is om te wonen, met 200, misschien 300 woningen.”

En dat allemaal voor iemand die eerder zei niet te houden van risico’s, zeker nadat uw Chinese tuin bijna tot het faillissement had geleid.

DOMB. “Er waren zelfs mensen in mijn raad van bestuur die zeiden dat het schandalig was een echte tuin te bouwen, terwijl een valse tien keer goedkoper was en mensen het verschil toch niet zouden zien. Maar we liepen vooral in de eerste vier jaar van het park het risico failliet te gaan. Ben ik nu nog bang? Voortdurend. Het volstaat dat het een dag regent en de mensen houden al niet meer van ons. Op pakweg honderd commentaren op sociale media zijn er misschien 95 superpositief en 5 negatief. Wel, ik hecht dan alleen belang aan die vijf en ben zelfs niet meer in staat die 95 positieve te lezen. Eén kritiek verpest mijn hele dag. Ik kan kritieken nauwelijks relativeren.”

Op de stelling dat Pairi Daiza veel winstgevender is dan de Antwerpse Zoo, antwoordde de topman Dries Herpoelaert dat zo veel mogelijk winst maken niet het hoofddoel van de Zoo is.

DOMB. “Dat is zinloze kritiek. Neem de totempalen die in the Last Frontier komen. Als het doel was zo veel mogelijk winst te maken, hadden we die in glasvezel of plastic laten maken. Nu zijn dat kunstwerkjes uit twee kleine plaatsjes rond Vancouver. Ik betwijfel of onze bezoekers zich realiseren hoeveel middelen wij ter beschikking stellen voor de architectuur van onze tuinen en de infrastructuur voor onze dieren.”

Gelukkig is Jean-Jacques Cloquet hier nu om taken over te nemen, zodat u zich minder druk moet maken.

DOMB. “Zelfs als ik een leger Managers van het Jaar zou hebben om het park te beheren, dan zou ik nog altijd op kritiek antwoorden. Ik zie het park als mijn kind, en als de mensen de spot drijven met dit project, of erger nog, er slecht over spreken, dan ga ik daar tegenin. We zouden verheugd moeten zijn dat parken als het onze succesvol zijn. Dat laat ook toe miljoenen te pompen in natuurbehoud. Terwijl ik niet één bezoeker minder zou hebben als wij geen cent zouden geven aan programma’s om dieren te herintroduceren in hun natuurlijke habitat.”

Ziet u die kritiek als gebrek aan respect voor uw parcours?

DOMB. “Het is een collectief parcours. Achter mij staat een geweldig team van architecten en ingenieurs die mijn ideeën transformeren in iets dat werkt. Als het hier een bijenkorf zou zijn, ben ik de bijenkoningin die bevruchte eitjes legt ( lacht). Je kan de dingen ook niet half doen. Ik heb aan Jean-Jacques drie dingen gezegd: ‘je gaat je meer amuseren en je hebt het recht fouten te maken, maar je zal meer moeten werken.’

“Toen ik het park creëerde, was ik 32 en ben ik een tweede keer geboren. Ik had eindelijk iets dat zin gaf aan mijn leven. Maar de creatie van dit project was extreem moeilijk. Mensen realiseren zich niet wat voor een hel het is geweest. En dat terwijl sommigen denken dat ik een profiteur ben, die de geldkraan gewoon maar hoeft open te draaien. Soms krijg je de indruk dat ze alleen van je houden als je bijna failliet bent, of tenminste wat geld verliest. Ik vraag mij af of het is omdat deze regio veel heeft geleden, dat ze niet houdt van de successen die hier ontstaan.”

Wat mogen we u wensen opdat u zich minder zou moeten opwinden?

DOMB. “Dat ik wat meer een filosoof zou zijn. Het toppunt is dat ik enorm veel filosofieboeken heb gelezen toen ik jong was. Ik weet wat nodig is om gelukkig te zijn, maar het park is nooit goed voor mij. Er zijn zoveel dingen die niet perfect werken of niet afgewerkt zijn. Pas als alles afgerond is, zal ik gelukkig zijn. Dat maak ik mezelf toch telkens opnieuw wijs.”