Begin oktober komt de bordspellenbranche in Essen samen voor de Internationale Spieltage, de hoogmis van de industrie. Voor uitgevers is het de beste graadmeter om te peilen welke van hun nieuwe titels evergreens als Monopoly van de troon zouden kunnen stoten.
In zes hallen van de Messe Essen in het Duitse Essen, op een oppervlakte van 50.000 vierkante meter, komen tussen 5 en 8 oktober honderdduizend bezoekers samen tijdens de Internationale Spieltage om de nieuwste bordspellen te ontdekken. Samen met het Festival International des Jeux, dat jaarlijks in februari in Cannes plaatsvindt, is die beurs dé plek waar uitgevers en distributeurs deals sluiten die hun toekomst maken of kraken en waar ze het grote publiek bereiken.
De industrie, die tijdens de coronacrisis een boost beleefde toen mensen massaal thuis de bordspellen uithaalden, is vandaag 13 miljard dollar waard. De speelgoedgiganten Mattel (Uno, Pictionary) en Hasbro (Monopoly, Cluedo) zijn al decennialang beursgenoteerd, en ook kleine spelers zoals het Franse Asmodee, dat in de jaren negentig ontstond, zijn intussen miljarden waard.
Voor buitenstaanders kan de industrie achter hun favoriete bordspellen ingewikkeld lijken, want de rechten van één spel kunnen in handen van meerdere bedrijven zijn. Catan, in 1999 bedacht door de Duitse orthodontist Klaus Teuber, wordt bijvoorbeeld in België uitgebracht door 999 Games, terwijl Asmodee dat in de Engelstalige landen doet. “Van een spel krijg je niet altijd de wereldwijde licenties”, zegt Bert De Smet, general manager van Asmodee België. “Daar hangt vaak een hele geschiedenis aan vast. Klaus Teuber was bijvoorbeeld bevriend met de oprichter van 999 Games (een Nederlandse uitgever van bordspellen, nvdr), vandaar dat dat bedrijf het spel hier verdeelt. Vaak heeft een uitgever al jarenlang partnerschappen met distributeurs in bepaalde landen, of wordt een strategische partner gezocht die goed past bij het type spel dat men wil lanceren.”
Bordspellen hypen tegenwoordig gedurende een heel korte tijd, waarna de verkoop weer inzakt. Er is minder tijd dan vroeger om te rijpen’ Bert De Smet, Asmodee België
Eerste run
Multinationals als Asmodee, Mattel en Hasbro ondervinden concurrentie van lokale spelers als 999 Games, maar ook steeds meer van bedenkers van spellen die hun publiek rechtstreeks bedienen. Met een crowdfunding op Kickstarter kan zo iemand het geld bijeenbrengen om een spel uit te geven. Vorig jaar werd op die manier meer dan 230 miljoen dollar opgehaald. Koploper Marvel Zombies kreeg 9 miljoen dollar toegestopt van fans.
“Als uitgever neem je een enorm risico als een spel op de markt brengt. Je eerste run is nooit winstgevend, doordat er veel geld kruipt in de ontwikkeling en het maken van mallen. Met een crowdfunding haal je die onzekerheid weg en kun je het risico verkleinen. Het kaartspel Exploding Kittens is zo begonnen. Intussen maakt het deel uit van onze groep”, zegt De Smet.
Behalve Kickstarter houden uitgeverijen ook het onlineplatform Boardgamegeek in de gaten. Daarop houden meer dan 2 miljoen fans bij welke spellen ze wel of niet leuk vinden. Dat is een goede graadmeter voor wat al dan niet populair wordt bij het publiek. De Smet: “Boardgamegeek bereikt een nichepubliek van geeks, maar als je die wereldwijd optelt, kom je aan heel wat mensen. Vaak zie je dat die makers voor een tweede run van hun succesvolle spel in zee gaan met een uitgeverij.”
Twee nieuwigheden
Licentiedeals en overnames van kleine studio’s zorgen ervoor dat uitgevers relevant blijven, want het is een harde strijd. De bordspelmarkt is erg behoudsgezind, bewijzen de jaarlijkse rankings met populaire spellen. Monopoly is bijna een eeuw oud, en ook spellen als Catan, Carcassonne, Weerwolven van Wakkerdam en Ticket to Ride gaan al decennialang mee. Net zoals in de filmwereld moeten de uitgevers het steeds vaker hebben van spin-offs om succesvol te zijn.
“Veel van die blijvers verschenen aan het begin van de jaren 2000, toen er vraag was naar ‘het betere spel’, met meer spelregels en diepgang dan pakweg ganzenbord”, vertelt De Smet. “Elk jaar komen meer dan 1.500 nieuwe titels uit. Maar je kunt het publiek niet om de oren slaan met alle mogelijke spellen. Ik hoop dat we in Essen zullen zien dat de uitgeverijen beseffen dat ze niet langer vijf, maar misschien twee nieuwigheden moeten presenteren. Wij hebben wereldwijd 21 studio’s om nieuwe titels te bedenken, maar ik merk dat spellen tegenwoordig gedurende een heel korte tijd hypen, waarna de verkoop weer inzakt. Er is minder tijd dan vroeger om te rijpen. De sector is wel in rustiger vaarwater gekomen na de enorme boost die de coronacrisis ons heeft gegeven.”
Digitaal bordspel
Nog zo’n verandering is dat bordspellen steeds meer digitaliseren, en dat digitale games een bordspelvariant krijgen. Zo kun je het populaire Wingspan ook op de computer spelen en komt er een bordspel van het computerspel Worms, met dank aan Kickstarter, waar een ontwikkelaar zo’n half miljoen ophaalde voor het spel. Ook Asmodee merkt die transitie, al heeft de nieuwe eigenaar daar ongetwijfeld iets mee te maken. Eind 2021 werd de groep, die wereldwijd meer dan 2.000 werknemers telt, voor 2,75 miljard euro overgenomen door Embracer. Die Zweedse holding is onder meer bekend van de digitale games Tomb Raider, Little Nightmares II en Duke Nukem.
“Persoonlijk vind ik het horror om een bordspel te combineren met een app, puur omdat het een app is, maar ik merk in games als Descent: Legends of the Dark wel dat het mogelijk is een systeem te vinden waarbij de digitale en fysieke componenten elkaar versterken”, zegt De Smet. “We willen dat mensen vooral bezig zijn met wat op de tafel staat. Een gezelschapsspel spelen bij een goede pint en een portie chips is voor mij meer waard dan een avond film kijken. Die liefde probeer ik ook over te brengen aan het brede publiek. Er zijn veel mensen die het betere spel nog moeten leren kennen, al hebben we dankzij uitgeverijen als Habba nu voor het eerst een generatie jongeren die al vanaf hun kindertijd met diepgaande bordspellen bezig zijn.”
De bordspelmarkt is erg behoudsgezind, bewijzen de jaarlijkse rankings met populaire spellen. Monopoly is bijna een eeuw oud.
‘Verliezen was niet altijd even gemakkelijk’ – Het favoriete bordspel van Bert De Smet
WieCEO van Asmodee België, een ontwikkelaar van gezelschapsspelen.
Favoriete bordspel“De passie voor gezelschapsspelen heb ik altijd gehad. Risk was van de eerste spellen waar ik weg van was. Dat heb ik uren gespeeld. Ook Stratego stond vaak op mijn speellijstje. Verliezen was niet altijd even gemakkelijk, maar daar leer je mee om te gaan. Welk bordspel ik vandaag het liefst speel? Dat is een onmogelijke keuze. Veel hangt af van mijn medespelers. Ik kan evengoed genieten van een kort en snel partygame als Top Ten, Perudo of Jungle Speed als van een luchtig bordspel als Ticket to Ride, Azul of Splendor, of van een uiterst tactisch en strategisch bordspel als Descent, Gloomhaven en Frosthaven.
“Als ik dan toch één spel moet kiezen, dan is het Memoir44. De Tweede Wereldoorlog heeft me altijd geïnteresseerd. Voor dat spel heb je tactisch inzicht nodig, je moet kunnen plannen en je moet je strategie constant bijsturen. Daarenboven mag je het sociale aspect niet vergeten. Er is een hele community van fans gegroeid rond dat spel. Op toernooien worden die banden nog aangehaald en versterkt.”
Beste bordspel voor een teambuilding“Onlangs schreven we bedrijven aan om hen aan te sporen gezelschapsspellen te gebruiken op de werkvloer. We kregen daar een goede respons op. Daar komen de spellen op tafel in de lunchpauze. Zo leer je je collega’s zo op een andere manier kennen. Spellen als Just One en Fun Facts zijn daar heel goed voor geschikt. In coöperatieve boardgames als Kites en Hanabi moet je dan weer samenwerken, wat de waarde van het spel in een professionele omgeving nog kan vergroten.”
‘Sterker uit het Walhalla komen’ – Het favoriete bordspel van Wim Van Buynder
WieManaging partner van NextApps, een appontwikkelaar uit Lokeren.
Favoriete bordspel“In Blood Rage draait alles rond strategie. De context waarin je het tegen je tegenstanders opneemt, is de Noorse mythologie. Iedereen heeft controle over zijn of haar clan. Heel het spel draait rond epische veldslagen met de andere clans, die je moet voorbereiden en ondertussen moet je ook gebieden plunderen, om je eigen clan te upgraden. In dit spel moet je voortdurend anticiperen op wat de andere clans zullen ondernemen. Als er een veldslag begint, moet je afwegen of je eraan deelneemt, of juist niet. En misschien wil je wel meedoen, maar kies je ervoor te verliezen, om sterker uit het Walhalla te komen.
“Blood Rage is om verschillende redenen mijn favoriet. Je gaat volledig op in het thema. Het draait voor honderd procent om strategie, weinig hangt af van geluk. Elke keer dat je het speelt is anders, het verloop hangt volledig af van de strategie van de spelers. En je kunt het een hele avond spelen.”
Beste bordspel voor een teambuilding“Speel The Resistance en je leert binnen het kwartier de ware aard van je teamleden kennen. Alles draait rond bedrog, verraad, vertrouwen en samenwerken. In dit spel nemen mensen de rol op van agent of mol, maar ze weten niet wie wie is. In verschillende ronden moet je als mol het vertrouwen van de groep proberen te winnen, om aan het einde het spel ongenadig te saboteren. Denk niet aan het bekende tv-spel, het zit volledig anders in elkaar.”
‘Alles is verbeelding’ – Het favoriete bordspel van Jeff Luyten
WieCEO van Uncanny, een creatieve studio in Herentals
Favoriete bordspel“Het is een cliché, maar als ik er eentje moet kiezen, dan is het toch Dungeons & Dragons. Allereerst om de creativiteit. Met Dungeons & Dragons kunnen spelers hun eigen personage creëren – van hun persoonlijke geschiedenis tot hun uiterlijk en hun persoonlijkheid. Dat maakt elk spel uniek en zorgt ervoor dat de spelers een persoonlijke band opbouwen met hun personage.
“Ook de sociale interactie tijdens het spel is erg complex. Het wordt gespeeld in groep over meerdere sessies en sommige avonturen kunnen jaren duren. Dat schept een band tussen de spelers en zorgt voor een dynamiek die verschilt van een bordspel dat slechts in één of een paar sessies gespeeld wordt. De dungeon master is de speler die het avontuur bedenkt en in goede banen leidt. Als leidraad heeft hij een set regels, maar voor de rest is alles verbeelding. Dat creëert eindeloze mogelijkheden, waardoor geen enkele sessie dezelfde is.”
Beste bordspel voor een teambuilding“Zonder twijfel 30 Seconds. Je verdeelt de groep in twee teams. Elk team trekt om de beurt een kaartje. Wie een kaartje heeft getrokken, krijgt 30 seconden de tijd om aan zijn team vijf begrippen te omschrijven. Voor elk begrip dat geraden wordt, krijg je een punt en mag je je pion verplaatsen. Dat is niet alleen erg leuk, zo krijg je ook inzicht in de psyche van je medespelers. De manier waarop mensen zaken omschrijven en de verbanden die ze daarvoor aanhalen, zeggen veel over hoe iemand in elkaar zit.”
1.500 bordspellen
komen elk jaar nieuw op de markt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier