‘Boekhoudregels laten te veel ruimte voor misleiding’

Voor de belegger is het zo goed als onbegonnen werk om grondig zijn huiswerk te maken. Dat zegt Trends-redacteur Jasper Vekeman.

De boekhouding van een bedrijf staat vol cijfers, maar dat maakt boekhouden nog geen exacte wetenschap. Natuurlijk moeten die paar cijfers een complexe realiteit zien te vatten. En dat is geen gemakkelijke opgave. De boekhoudregels laten daarom veel ruimte. Zo bestaat er een dozijn definities van winst. Nochtans lijkt dat een eenvoudig concept: de winst is het verschil tussen de opbrengsten en de kosten. Zo eenvoudig blijkt het dus niet te zijn.

De vrijheid die bedrijven ook onder de nieuwe IFRS-regels genieten, is het gevolg van de moeilijke keuze waar de regelgever voor staat. Ofwel dwing je bedrijven in een keurslijf van strikt gedefinieerde standaarden, maar riskeer je dat de cijfers een loopje nemen met de werkelijkheid. Ofwel geef je de financieel directeurs vrijheid, zodat ze de werkelijkheid van hun onderneming kunnen benaderen. Maar dan loop je het risico dat vergelijking onmogelijk wordt.

Vandaag is veel vaker dan nodig allebei het geval. Bedrijven houden bijvoorbeeld allerlei ‘eenmalige’ kosten buiten beschouwing, waardoor de cijfers de werkelijkheid met de voeten treden. En in de praktijk wordt ook de vergelijking bijzonder moeilijk gemaakt.

Waarom hanteert elk bedrijf een andere jaarrekening met andere cijfers? Waarom kent niet elke balans dezelfde posten? Waarom is het vaak zo moeilijk te achterhalen hoeveel schulden een bedrijf precies heeft? Waarom heeft elke kasstroomtabel een andere indeling?

Dat hoeft niet te betekenen dat bedrijven beleggers bewust willen misleiden. Maar voor de belegger is het niettemin zo goed als onbegonnen werk om grondig zijn huiswerk te maken, zoals van hem verwacht wordt. Van statistiek wordt smalend gezegd dat je er alles mee kan bewijzen. Van een boekhouding mag je toch meer verwachten?