Biotechondernemer Lode Debrabandere waarschuwt bedrijven voor juridisch onheil in de VS: ‘Het Wilde Westen is geen slechte omschrijving’

Lode Debrabandere vocht zes jaar lang een harde juridische strijd uit met de Amerikaanse beurswaakhond SEC, en won. Nu maant hij Belgische bedrijven aan op hun hoede te zijn, als ze in de Verenigde Staten aan de slag willen gaan.

De West-Vlaming Lode Debrabandere was de CEO van het beursgenoteerde Amerikaanse biotechbedrijf Osiris Therapeutics, toen dat in het vizier van de SEC kwam. “We werden beschuldigd van boekhoudkundige fraude. Ze stelden dat het management van Osiris, en vooral ik als CEO dus, een cultuur had gecreëerd om met alle mogelijke middelen, inbegrepen frauduleuze boekhoudkundige trucs, de omzet op te blazen en zo de aandelenkoers op te drijven”, blikt Debrabandere terug. “Dat is brutale, sensationele taal. Dat wordt dan gepubliceerd en komt in de media, en dan moet je daar maar mee omgaan.”

Wat was de aanleiding?

LODE DEBRABANDERE. “Na het Enron-schandaal (een Amerikaans energiebedrijf dat failliet ging in 2001, waarna bleek dat er werd geknoeid met de boekhouding. Het leidde ook tot de invoering van de Sarbanes-Oxley-wet die strengere controlemechanismen voor bedrijven invoerde, nvdr) werd binnen de SEC de zogenoemde Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) opgericht, om auditors door te lichten. Wij werkten met de auditor BDO, toen die toevallig door de PCAOB werd gekozen voor een audit. Wij werden eruit gepikt in de categorie kleine bedrijven. De PCAOB had opmerkingen, vooral rond de timing van de beslissing over de periode waarin de omzet werd geboekt, en vond daarom dat de omzet anders moest worden berekend. Ze struikelden ook over het boeken van een product dat we hadden stopgezet. Zo is het allemaal begonnen.”

Wat waren de gevolgen?

DEBRABANDERE. “Een juridische beproeving van zes jaar, die 12 miljoen dollar heeft gekost. Ik moest strijden tegen de SEC, de almachtige overheid, die geld en tijd genoeg heeft. Een groot aantal mensen van Osiris en onze distributeurs moesten onder ede getuigen. Telkens weerlegden ze de aantijgingen. Er was ook een zogenoemde expertenfase, waarbij elke partij drie professoren aanbracht. Zij schreven hun opinie neer in rapporten van 150 à 200 bladzijden, die de rechter dan bekeek, waarop beide partijen opnieuw 200 pagina’s schreven, om aan te tonen waarom experten moesten worden uitgesloten… En zo gingen de jaren voorbij.”

Amerika is een procederende samenleving. Je bent schuldig tenzij je je onschuld kunt bewijzen. Dat is een gevaarlijke machinerie

Hoe waren de reacties?

DEBRABANDERE. “Een aantal mensen zegde dat ze hetzelfde hadden meegemaakt en dat ik het gewoon moest uitzweten. Vaak schikten zij met de rechtbank.”

Osiris ging ook akkoord met een schikking van 1,5 miljoen dollar. En u?

DEBRABANDERE. “Osiris (dat in 2019 werd gekocht door Smith & Nephew voor 660 miljoen dollar, nvdr) was daarvoor verzekerd. Die 1,5 miljoen was verzekeringsgeld. Allicht zal hun premie een beetje gestegen zijn (lacht). De meeste mensen zouden ook doodcontent zijn met een schikking. Maar ik kan iedereen recht in de ogen kijken en zei dat ik ze met hand en tand zou bevechten. Dat had ik ook beloofd aan mijn dochter Charlotte, die stierf in 2020. Ik wilde dus mijn naam zuiveren. Ze kozen de verkeerde om mee te vechten.”

En?

DEBRABANDERE. “Uiteindelijk gooide de SEC de handdoek in de ring. Ze meldde dat alle aanklachten werden verworpen, met finaliteit, wat betekent dat de zaak ook nooit meer kan worden heropend. Maar dat vonnis werd niet gepubliceerd en er werd al helemaal geen persbericht over verstuurd, zoals bij de initiële aanklacht wel was gebeurd.”

Gebeurt het vaker dat de SEC zelf afhaakt?

DEBRABANDERE. “Mijn juridisch team was Arnold & Porter in Washington DC, dat ook een sterke reputatie heeft bij politici. Mijn hoofdjurist was een schitterende, ervaren man, gespecialiseerd in SEC-zaken, met een carrière van veertig jaar. Hij had nooit eerder meegemaakt dat de SEC volledig bakzeil haalde, nadat ze in de pers haar ogenschijnlijk sterke positie had verspreid.”

Heeft de SEC zich verontschuldigd?

DEBRABANDERE. “Nee. Ze hebben bevestigd dat ze alle aanklachten hebben geseponeerd en dat alle acties waren beëindigd. Dat is alles. Zeker geen persbericht om te zeggen dat ze fout zaten. En dat is niet fair.”

Welke lessen trekt u hieruit?

DEBRABANDERE. “Ik kan Belgische bedrijven en CEO’s niet genoeg waarschuwen voor de procescultuur in de Verenigde Staten. Amerika is echt een procederende samenleving. Je bent schuldig tenzij je je onschuld kunt bewijzen. Dat is een gevaarlijke machinerie. Marc Coucke heeft het ook meegemaakt. Het heeft hem 250 miljoen gekost. Maar het kan iedereen overkomen. Het Wilde Westen is geen slechte omschrijving. Het was inderdaad wild. Als je de CEO van een beursgenoteerd bedrijf in de Verenigde Staten bent, is het bijna onmogelijk niet te maken te krijgen met de SEC. En als je als klein bedrijf sterk groeit, zijn er altijd zaken die beter kunnen. Dus zal zo’n PCAOB altijd opmerkingen hebben. Mijn punt is: CEO’s in België die denken dat ze immuun zijn voor zulke dingen, moeten heel goed opletten. Al je je bewust bent van dit alles, kun je je erop voorbereiden. Want het komt uit het niets.

Zoiets start door jonge, onervaren en veel te ambitieuze openbare aanklagers van de SEC. Die halen graag een trofee binnen, zodat ze kunnen zeggen dat ze een CEO succesvol aangeklaagd hebben, om dan naar de privésector te gaan en meer te verdienen

“Het probleem is ook dat zoiets start door jonge, onervaren en veel te ambitieuze openbare aanklagers van de SEC. Die halen graag een trofee binnen, zodat ze kunnen zeggen dat ze een CEO succesvol aangeklaagd hebben, om dan naar de privésector te gaan en meer geld te verdienen. Dat is in veel opzichten een toxische omgeving.”

Welk advies geeft u aan Belgische bedrijven die toch de oversteek maken?

DEBRABANDERE. “Zorg dat je heel goed omringd bent. Dat is dé grote les voor mij. Bij Osiris kon ik beter omringd zijn. We investeerden maximaal in productie en verkoop, en verkochten ook veel. Maar voor bedrijven die naar de Verenigde Staten willen trekken, is de moraal van het verhaal: je interne controlemechanismen moeten in orde en heel strak zijn. Je moet dus een aantal competenties aan je bedrijf toevoegen. Je kunt de jackpot winnen als je succesvol bent, maar vergeet niet te investeren in een bedrijfsjurist en goed bemande financiële afdelingen, in een goed beheer van de kwaliteitscontrole en in een goed personeelsbeleid. Het belang daarvan wordt onderschat. Je moet je ook beschermen met goede verzekeringspolissen. Iedereen probeert daarop te besparen, maar eenmaal je in contact komt met de overheid, moet je je kunnen verdedigen tegen een partij met veel meer middelen.”

Wat heeft het u zelf gekost?

DEBRABANDERE. “Enkele honderdduizenden dollars. Het bedrijf betaalde de rest van de gerechtskosten, maar kon dat potentieel terugeisen, als het rechtssysteem vond dat ik een fout zou hebben begaan. Dat hangt altijd als een zwaard van Damocles boven je hoofd. Maar er is niet enkel het financiële. Er is ook de reputatieschade en de mentale druk, en er is een zee van kostbare tijd ingekropen. Je wenst het niemand toe. Als je hun aanklacht leest, denk je: mijn god, dit is afschuwelijk. In het begin slaat de paniek toe. Maar ik was heel goed omringd door mijn familie. Mijn vrouw stond er ook op dat ik zou terugvechten. Haar vader is advocaat en weet dus dat je hier schuldig bent tot je kunt bewijzen dat je onschuldig bent. Zo werkt het nu eenmaal. Wat anderen ervan denken, laat me koud.”

U hebt intussen ook in België een bedrijf opgericht, Amynas. Hoever staat u?

DEBRABANDERE. “Ik heb Amynas opgericht samen met een goede vriend, de cardioloog Stefan Verheye. Ons eerste product is technologie om betere resultaten te krijgen na het plaatsen van pacemakers en andere implantaten. We bouwen een soort omslag of wikkel rond die implantaten, die bestaat uit nanovezels die de eigen lichaamsweefselstructuur imiteren en zo afstoting verhinderen. Die nanovezels kunnen we ook laden met antibiotica of antimicrobiële stoffen die geleidelijk vrij komen, zodat patiënten na de ingreep geen infectie oplopen. Zo’n infectie kost gemakkelijk 100.000 euro aan behandeling en een langere ziekenhuisopname. Ons product kan de gezondheidszorg dus veel geld besparen. 4 procent van de mensen die een pacemaker laten plaatsen, loopt een infectie op. De helft van hen sterft binnen de drie jaar na de ingreep.

Als je de CEO bent van een beursgenoteerd bedrijf in de VS, is het bijna onmogelijk niet te maken te krijgen met de SEC

“We zitten binnenkort samen met de Amerikaanse goedkeuringsautoriteit FDA en proberen onze aanvraag voor marktautorisatie in te dienen in de tweede helft van volgend jaar. In 2025 zou het dan op de markt moeten zijn. Dat zou een recordsnelheid zijn.”

U hebt tot nu toe 3 miljoen euro opgehaald. Wat is nodig om in 2025 op de markt te geraken?

DEBRABANDERE. “Niet zoveel. We zoeken 2 miljoen. Daarmee kunnen we alle testen doen om ons FDA-dossier samen te stellen. Je moet als ondernemer ook geen geld ophalen om het op de bank te zetten. Al is het financieringsklimaat een beetje moeilijk momenteel.”

Wie zit in het kapitaal?

DEBRABANDERE. “Samen met mijn co-oprichter en cardioloog Stefan Verheye en een Vlaamse investeerder die de cardiovasculaire business goed kent maar liever op de achtergrond blijft, houden we de touwtjes stevig in handen.”

Wilt u de meerderheid opgeven?

DEBRABANDERE. “Dat maakt me niet zoveel uit. Ik mag niet inhalig zijn, maar moet gericht zijn op groei en waardecreatie. Het is beter 20 procent te hebben van 30 miljoen dan 50 procent van 5 miljoen. Het is ook altijd een race tegen de tijd. Je bent nooit alleen met geweldige ideeën. Anderen hebben hetzelfde idee, of kopiëren je. Dus is snelheid essentieel, en daarvoor is extra kapitaal nodig.”

Waarom hebt u Amynas in België opgericht? Had dat te maken met uw strijd met de SEC?

DEBRABANDERE. “Neen. Ik werk hier samen met de universiteiten van Leuven, Gent en Antwerpen. Als klein bedrijfje een samenwerking opzetten met drie gereputeerde academische instellingen, zou me in de Verenigde Staten tien jaar kosten. Er zijn in België ook genoeg gekwalificeerde mensen die zorgen voor efficiënte onderzoek en ontwikkeling. De loonkosten zijn hier hoog, maar wel lager dan in de Verenigde Staten. Er is steun van bijvoorbeeld het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO). Dat maakt het allemaal makkelijker. Wat België niet heeft, is commercieel raffinement. Maar dat is oké. Ik regel het wel.”