Binnen op uw veertigste: dat doet u zo

De adepten van de FIRE-beweging streven naar financiële onafhankelijkheid, om vroeg met pensioen te kunnen gaan. Dat willen ze bereiken door zuinig te leven en zo veel mogelijk vermogen op te bouwen. “Het schudt je wakker, alsof je een nieuwe blauwdruk voor het leven krijgt.”

Voor uw veertigste stoppen met werken en gaan rentenieren. Kortom, binnen zijn. Veel mensen dromen ervan, weinigen maken het waar. Volgens de aanhangers van de FIRE-beweging is die droom niet onbereikbaar. FIRE staat voor ‘financially independant & retire early’ of, vrij vertaald: ‘financiële vrijheid en vroeg stoppen met werken’.

De beweging maakt al een tiental jaar opgang in de Verenigde Staten en is sinds kort naar onze contreien overgewaaid. Een van de helden en grondleggers van FIRE is Peter Adeney, een Canadese software-ontwikkelaar die op zijn dertigste gestopt is met werken, omdat hij genoeg had gespaard om met zijn gezin van te leven. Sindsdien houdt hij daarover de veelgelezen blog Mr. Money Moustache bij. Die is uitgegroeid tot een digitaal bedevaartsoord voor FIRE-adepten, die inspiratie zoeken in zijn tips, adviezen en verhalen.

In België wint de FIRE-beweging ook aan aanhang, onder meer via een Reddit-pagina met meer dan 11.000 volgers. De 22-jarige Stefanie Huybrechts is een van hen. “De kern van FIRE is dat je zo veel mogelijk spaart, om een vermogen op te bouwen dat op een gegeven moment groot genoeg is om van te kunnen leven”, legt ze uit.

Onzinuitgaven

De eerste stap is dus sparen door je uitgaven te verminderen, stelt Stefan Willems, financieel journalist en FIRE-adept. “Het allereerste wat je moet doen, maar wat bijna niemand doet, is een huishoudboekje bijhouden”, zegt hij stellig. “Heel veel mensen weten niet waar hun geld naartoe gaat. Ze weten niet hoeveel ze aan voeding uitgeven, hoeveel hun auto kost en hoeveel ze opdoen aan kopjes koffie. Als je dat enkele maanden bijhoudt, dan klikt er iets.”

“Confronterend”, is de reactie van de meeste mensen. Dat ervoer ook de Nederlandse Janneke van den Brink, die er drie jaar geleden mee begon. Zij houdt de blog financieelvrijevrouw.nl bij. “Als je een eerlijk beeld wilt van je financiële situatie, moet je met je billen bloot”, zegt ze. “Veel mensen vinden dat vervelend en zijn er zelfs bang voor, maar je moet die confrontatie aangaan.”

Van den Brink is met de grove borstel door haar gezinsuitgaven gegaan. “Het was verbazend hoeveel geld er ging naar onzin, zoals elke ochtend een koffie aan het tankstation”, blikt ze terug. “We zijn beginnen besparen. Een aantal abonnementen gingen de deur uit, we wisselden van energieleverancier, dubbele verzekeringen hebben we afgezegd, we verhuren de auto via een carsharingapp en oude spullen die op zolder lagen, hebben we verkocht.”

Die spaardrift uit zich in de spaarquote: het deel van uw persoonlijke of gezinsinkomen dat u opzij kunt zetten. Dat is een belangrijk gegeven voor FIRE. De gemiddelde Vlaamse spaarquote bedraagt iets minder dan 15 procent. “Ik heb die van mij tot boven 60 procent gekregen, maar ik besef dat dat extreem is”, vertelt Stefan Willems, die zijn kosten onder meer heeft gedrukt met co-housing. “Dat heeft me 3000 euro netto per jaar bespaard”, zegt hij.

Reken je rijk

De tweede pijler van FIRE is vermogensopbouw. Dat vult ieder op zijn eigen manier in. Stefan Willems heeft anderhalf jaar verschillende banen gecombineerd, waardoor hij in korte tijd een aardige som kon sparen. “Dat was een lastige periode. Ik weet niet of ik dat langer had volgehouden, maar het geeft me nu wel de ruimte om halftijds te werken en me voort te ontwikkelen”, zegt hij.

Ook uw woning kan een bron van extra kapitaal zijn, zoals bij Janneke van den Brink. “De waarde van ons huis was gestegen, waardoor we onze hypotheek konden verhogen. Dat extra kapitaal hebben we belegd”, vertelt ze.

De bedoeling is uw vermogen te laten aandikken, zodat u later kunt leven van de inkomsten ervan. Beleggen is daarvoor het adagium, in aandelen, vastgoed of andere activa. Een populaire strategie is indexbeleggen, omwille van de lage kosten en de opwaartse trend van de aandelenbeurs op lange termijn. “Met minder dan 100.000 euro loont het niet de moeite te focussen op zelfstandig beleggen. De tijd die je dat kost, weegt niet op tegen het beetje meer rendement dat je haalt dan wanneer je het uitbesteedt. Die tijd spendeer je beter aan het verlagen van je uitgaven en het verhogen van je inkomsten”, zegt Stefan Willems, die blogt op zijn site spaarvarkens.be.

Janneke van den Brink investeerde het extra kapitaal uit haar verhoogde hypotheek in een extra woning, die ze verhuurt. “Onze maandelijkse passieve inkomsten halen we uit vastgoed en valutahandel. Dat is iets riskanter dan gemiddeld, maar we willen met het gezin zo snel mogelijk financieel vrij zijn. Voor de lange termijn zit een deel van ons geld in indexfondsen, als het ware als pensioenpot”, vertelt ze.

Met die spaarquote en het rendement op uw beleggingen kunt u aan het rekenen slaan, om te zien hoelang het duurt vooraleer u financieel onafhankelijk bent. De FIRE-blogs en websites staan vol grafieken en tabellen die dat voorrekenen. Als u bijvoorbeeld uitgaat van 5 procent gemiddeld rendement op uw vermogen en u haalt er wanneer u stopt met werken slechts 4 procent jaarlijks af, dan bent u met een spaarquote van 50 procent na zeventien jaar financieel onafhankelijk. Spaart u maar 20 procent van uw jaarinkomsten, dan lonkt de financiële vrijheid pas na ruim veertig jaar. De extreem ambitieuzen, die 70 procent weten te sparen, bereiken dat doel al na tien jaar.

Spirituele mindset

Hoe theoretisch zulke tabellen en berekeningen ook zijn, ze leiden bij de FIRE-adepten tot meer financieel bewustzijn. “Ik ben veel bewuster gaan leven”, vertelt Stefanie Huybrechts. “Je leert stilstaan bij de toekomstige waarde van geld. Als ik iets wil kopen, vraag ik me eerst af of ik er gelukkiger van word. Daarna sta ik stil bij de opportuniteitskosten: hoeveel is het geld dat ik zou uitgeven, in de toekomst waard tegen een bepaald rendement.” Ter illustratie rekent ze snel voor wat 200 euro over dertig jaar waard zou zijn, als het bedrag jaarlijks met 7 procent aandikt. 1522 euro, zo blijkt.

Zulke becijferingen en tabellen zijn nuttig om doelen te bepalen. De FIRE-beweging moedigt iedereen aan om financiële doelen na te streven. “Ik wil 1500 euro per maand verdienen uit vermogensopbrengsten. Als je uitgaat van een rendement van 10 procent, heb je daarvoor 180.000 euro nodig. Daar werk je dan naartoe”, stelt Janneke van den Brink. Hoewel dat eerder een tussentijds doel is. “Ons grootste doel is dat mijn man ook financieel onafhankelijk wordt en dat we op termijn kunnen rekenen op een passief inkomen van 5000 euro per maand. Dan kunnen we gaan en staan waar we willen en hoeven we niet meer te werken.”

De meeste FIRE-aanhangers is het niet per se om het geld te doen, wel om de vrijheid en de geestesgesteldheid die gepaard gaat met financiële onafhankelijkheid. “Ik doe het niet om vroeger te kunnen stoppen met werken, maar wel omwille van de keuzevrijheid die samenhangt met financiële onafhankelijkheid. Ik wil niet vast komen te zitten in een baan of een relatie die me niet gelukkig maakt, omdat ik er financieel afhankelijk van ben”, legt Stefanie Huybrechts uit. Die ingesteldheid of mindset is voor FIRE-adepten even belangrijk als de financiële doelstellingen. Het een kan niet zonder het ander. Daarmee heeft de beweging ook een bijna spiritueel kantje. “Het schudt je wakker, alsof je een nieuwe blauwdruk voor het leven krijgt”, omschrijft Janneke van den Brink het. Zo voelde het ook aan voor Stefanie Huybrechts: “Niemand had het me ooit op die manier uitgelegd. Ik had er een wie-niet-weet-wie-niet-deertgevoel bij. Zulke dingen leer je niet op school. Je staat veel bewuster in het leven.” “Het verandert je ook als mens. Je komt meer voor jezelf op, door bijvoorbeeld te onderhandelen over je loon. Heel weinig werknemers doen dat”, voegt Stefan Willems eraan toe.

Zoals elke beweging krijgt ook FIRE te maken met sceptici. Ze doen de financiële onafhankelijkheid als onhaalbaar en dromerij af. “In het begin werd ermee gelachen, maar nu lach ik”, zegt Stefan Willems. Alle drie zeggen ze dat het voor iedereen haalbaar is, als je er een inspanning voor overhebt.

De Vlaamse FIRE-pionier

“Dat zeggen wij al twintig jaar”, zegt John Romain droog wanneer we hem een reactie op de FIRE-beweging vragen. Romain is de oprichter van het financieeladviesbureau Immotheker-Finotheker en de auteur van het boek Rentenier je rijk.

Hij looft de FIRE-aanhangers voor hun streven naar financiële onafhankelijkheid. Maar daar gaan twee fases aan vooraf, stelt hij: “Eerst zorg je voor financiële bescherming, een buffer om op terug te vallen bij onverwachte kosten.” De tweede fase is financiële zekerheid. “Je zet een spaarpot opzij, om over enkele jaren grotere uitgaven mee te doen, zoals een wagen of een huis kopen. Voor 40 procent van de jongeren is hotel mama de beste manier om de eerste twee doelen te bereiken. Met het geld dat je opzijzet, mag je geen enkel risico nemen”, zegt Romain. Hij pleit ook voor een zuinig leven, maar veel jongeren staan zo niet in het leven. “De meesten willen, wanneer ze het huis uitgaan, minstens de levenstandaard behouden die ze thuis gewoon zijn. Maar die is soms vrij royaal”, zegt hij. Ook de doelgerichtheid en de planmatigheid van FIRE weet John Romain te waarderen. “De manier waarop je je financiële doelen nastreeft, moet rijmen met de levensfase waarin je zit en met de levenstandaard die je voor ogen hebt, meent hij. “Je moet niet met al je vermogen op de beurs zitten, als je over enkele jaren een huis wilt kopen of aan de vooravond van je pensioen staat. Maar wees je bewust van de kracht van de samengestelde intrest. De tijd werkt voor u. Met een rendement van bijvoorbeeld 8 procent verdubbel je je inleg al na negen jaar.”